Έτος Ένα της Ρώσικης Επανάστασης
Συγγραφέας: Victor Serge
Μετάφραση: Παρασκευάς Ψάνης
Σελίδες 624, 22€
Εκδόσεις: Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο
marxistiko@gmail.com, τηλ. 2105247584
Το Γενάρη του 1919 ο 28χρονος Βίκτορ Σερζ, ένας αναρχικός γεννημένος στο Βέλγιο από γονείς ρώσους εξόριστους επαναστάτες, έφτασε στην Πετρούπολη σε μια από τις πιο κρίσιμες φάσεις του εμφυλίου πολέμου, όταν η επανάσταση έμοιαζε να ψυχορραγεί. Έγινε μέλος του μπολσεβίκικου κόμματος. Δέκα χρόνια μετά άρχισε να γράφει το Έτος Ένα της Ρώσικης Επανάστασης.
Το 1917 ήταν μια χρονιά σεισμός για όλον τον κόσμο. Το επίκεντρό του ήταν η Ρωσία. Για πρώτη φορά μετά την «έφοδο στον ουρανό» της Παρισινής Κομμούνας, η εργατική τάξη έπαιρνε το τιμόνι και έβαζε μπροστά το έργο της κοινωνικής απελευθέρωσης. Η επανάσταση στη Ρωσία ήταν το πρώτο κύμα μιας παγκόσμιας επαναστατικής παλίρροιας χωρίς προηγούμενο.
Το Έτος Ένα της Ρώσικης Επανάστασης είναι ένα συγκλονιστικό βιβλίο για το πιο συγκλονιστικό γεγονός του 20ου αιώνα. Ο Σερζ θέλει να υπογραμμίσει αυτή τη διάσταση από τον ίδιο τον τίτλο που διάλεξε: είναι μια ευθεία αναφορά στην μεγαλύτερη, μέχρι τότε, επανάσταση, την Γαλλική –και μάλιστα στην πιο ριζοσπαστική της φάση. Το Σεπτέμβρη 1793 οι Γιακωβίνοι εισήγαγαν ένα νέο ημερολόγιο για να σηματοδοτήσουν την είσοδο στη νέα «εποχή της ελευθερίας» και όρισαν ότι το Έτος Ένα είχε ξεκινήσει από το Σεπτέμβρη του 1792, την ανακήρυξη της Δημοκρατίας. Το βιβλίο του Σερζ καλύπτει την περίοδο από τη νίκη της επανάστασης τον Οκτώβρη του 1917 στη Ρωσία μέχρι το Γενάρη του 1919 και την αιματηρή καταστολή της «εξέγερσης των Σπαρτακιστών» στο Βερολίνο.
Ο Σερζ μας έχει αφήσει ένα κείμενο γεμάτο από τη ζωντάνια ενός ρεπορτάζ, το πάθος ενός πρωταγωνιστή και την ειλικρίνεια ενός πεισμένου επαναστάτη. Μια φλογερή υπεράσπιση του Κόκκινου Οκτώβρη ως μιας γνήσιας εργατικής επανάστασης και του μπολσεβίκικου κόμματος ως «νευρικού συστήματος» της εργατικής τάξης. Δεν ωραιοποιεί ανθρώπους και καταστάσεις, αλλά βάζει τις σκληρές τους επιλογές στο ιστορικό τους πλαίσιο.
Ακριβώς έναν αιώνα μετά, στην επέτειο των 100 χρόνων από το 1917, όσες αντεπαναστάσεις κι αν μεσολάβησαν από τότε, η Ρώσικη Επανάσταση παραμένει η πηγή έμπνευσης για όλους και όλες που αγωνίζονται να αλλάξουν τον κόσμο. Και το βιβλίο του Σερζ είναι μια πολύτιμη μαρτυρία του μεγαλείου της.
Βίκτορ Σερζ
Ο Βίκτορ Σερζ είναι γνωστός στο αναγνωστικό κοινό. Στα ελληνικά έχουν κυκλοφορήσει τα βιβλία του Αναμνήσεις ενός επαναστάτη (2008), Υπόθεση Τουλάγιεφ (2007) και Λέων Τρότσκι (2004). Οι γονείς του ήταν ρώσοι επαναστάτες –ναρόντνικοι– που είχαν καταλήξει στο Βέλγιο κυνηγημένοι από το τσαρικό καθεστώς. Έχοντας περάσει δεκαπέντε μήνες σε ένα γαλλικό στρατόπεδο συγκέντρωσης ως «ύποπτος για μπολσεβικισμό», ο Σερζ ήταν ήδη «σεσημασμένος» για την επαναστατική του δράση. Την είχε ξεκινήσει πολύ νωρίς, στα δεκαπέντε του χρόνια, ως μέλος της νεολαίας του Εργατικού Κόμματος Βελγίου. Απογοητευμένος από τη γραφειοκρατική ρεφορμιστική πρακτική της σοσιαλδημοκρατίας, πέρασε στον αναρχισμό. Φυλακίστηκε από το 1912 μέχρι το 1917 κι όταν βγήκε από τη φυλακή πήγε στην Ισπανία όπου πήρε μέρος στην αποτυχημένη γενική απεργία και εξέγερση του 1917.
Το Μάη του 1919 έγινε μέλος του μπολσεβίκικου κόμματος. Εντάχτηκε στο μηχανισμό της Κομμουνιστικής Διεθνούς, συμμετείχε στα τρία πρώτα συνέδριά της, υπεράσπισε με το όπλο στο χέρι την Πετρούπολη. Τάχθηκε με την Αριστερή Αντιπολίτευση και τον Τρότσκι στην πάλη για την υπεράσπιση των ιδανικών της επανάστασης και διαγράφτηκε από το κόμμα το Δεκέμβρη του 1927. Την επόμενη χρονιά συλλαμβάνεται, μένει τρεις μήνες στη φυλακή. Το 1933 συλλαμβάνεται ξανά και οδηγείται σε μια τρίχρονη εξορία. Τον Απρίλη του 1936 απελαύνεται από τη χώρα ύστερα από μια διεθνή κινητοποίηση.
Με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τη ναζιστική εισβολή στη Γαλλία, ο Σερζ βρέθηκε αρχικά στη Μασσαλία και ύστερα από αγωνιώδεις προσπάθειες στη μοναδική χώρα που του έδωσε άσυλο, στο Μεξικό. Εκεί πέθανε το 1947 «πάμφτωχος, με τρύπια παπούτσια», αλλά αμετάπειστος για τις επιλογές του να παλέψει για μια κοινωνία απελευθερωμένη από την εκμετάλλευση και την καταπίεση.
