Τουρκία: «Επικίνδυνη για τη δημοκρατία η αναθεώρηση του Συντάγματος»

«Ο ισχυρισμός ότι οι συνταγματικές αλλαγές θα φέρουν σταθερότητα στην Τουρκία δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Η χώρα κυβερνάται από ένα κόμμα και υπάγεται στην εξουσία ενός ανδρός, του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, εδώ και πολύ καιρό. Από τη μετάλλαξη της τουρκικής πολιτικής (κατά τη δεκαετία του 1950) σε ένα πολυκομματικό σύστημα και έπειτα, η τουρκική κοινωνία δεν έχει έρθει ποτέ ξανά αντιμέτωπη με έναν τόσο μεγάλο κίνδυνο για τη δημοκρατία».

Αυτά επισημαίνει στο «Βήμα» ο Γκιούχαν Ερντέμ, καθηγητής στη σχολή Πολιτικών Επιστημών της Αγκυρας, σχολιάζοντας την πρόσφατη έγκριση από την τουρκική εθνοσυνέλευση πρότασης του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) για αναθεώρηση του Συντάγματος με στόχο τη δραστική διεύρυνση των εξουσιών τού εκάστοτε προέδρου της τουρκικής δημοκρατίας.

«Θέλω να δω αυτή την ομάδα στις 7 Φεβρουαρίου (ημέρα επανέναρξης των εργασιών της τουρκικής εθνοσυνέλευσης), η οποία είναι γεμάτη ενέργεια και αδημονεί να βρεθεί στις εξέδρες της προεκλογικής εκστρατείας εν όψει του δημοψηφίσματος» δήλωσε ο Μπιναλί Γιλντιρίμ κατά τη διάρκεια συνάντησης της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του AKP. «Χαιρετίζουμε και τον ηγέτη του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP) Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Στήριξε την όλη διαδικασία και βρίσκεται στο πλευρό μας» πρόσθεσε ο τούρκος πρωθυπουργός, ανακοινώνοντας τη συνεργασία του AKP με το ακροδεξιό MHP (Γκρίζοι Λύκοι) έως τη διεξαγωγή –τον Απρίλιο κατά πάσα πιθανότητα –ενός δημοψηφίσματος μέσω του οποίου ο τουρκικός λαός θα λάβει μια απόφαση που θα κρίνει το μέλλον της πολιτικής, και όχι μόνο, στην Τουρκία.

Στην περίπτωση επικράτησης του «ναι», από τις εκλογές του 2019 και έπειτα, εάν ο Ερντογάν εκλεγεί στην προεδρία, θα έχει υπό τον απόλυτο έλεγχό του το σύνολο των κυβερνητικών υπηρεσιών καθώς και των φορέων επιβολής του νόμου, της άμυνας αλλά και της απόδοσης της Δικαιοσύνης.

«Αυτό το «προεδρικό σύστημα» εκθέτει την οθωμανο-τουρκική κοινοβουλευτική παράδοση και Ιστορία. Είναι περιττό να επισημανθεί ότι εκατομμύρια κοσμικοί και προοδευτικοί Τούρκοι αντιμετωπίζουν με μεγάλη καχυποψία αυτή την πρωτοβουλία που αποσκοπεί στη συγκέντρωση όλων των εξουσιών στα χέρια του προέδρου Ερντογάν. Κατά τους επόμενους μήνες και έως τη διεξαγωγή ενός δημοψηφίσματος θα λάβει χώρα η τελική μάχη ανάμεσα στους υποστηρικτές και τους εχθρούς της διαδικασίας εκσυγχρονισμού της Τουρκίας» τονίζει ο Ερντέμ.

Δεδομένου, ωστόσο, ότι η Τουρκία χαρακτηρίζεται εδώ και πολύ καιρό «κράτος του ενός ανδρός», ειδικά μετά το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου, που παρείχε στον Ερντογάν τη δυνατότητα να εδραιώσει περαιτέρω την κυριαρχία του (και το καθεστώς του) στο εσωτερικό της χώρας, για ποιον λόγο ο τούρκος πρόεδρος επιλέγει να πολώσει σε επικίνδυνο βαθμό την τουρκική κοινωνία μέσω της προσφυγής στις κάλπες, την ώρα, μάλιστα, που η όμορη χώρα καλείται να αντιμετωπίσει προκλήσεις κρίσιμες, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό;

«Θεωρώ πως στόχος του Ερντογάν είναι η ντε γιούρε θεμελίωση αυτού του ντε φάκτο αυταρχισμού που χαρακτηρίζει τη διακυβέρνησή του. Υπάρχει όμως και ένας στρατηγικός σκοπός πίσω από το όλο εγχείρημα. Αυτό που επιδιώκει ο τούρκος πρόεδρος είναι να μονοπωλήσει την εξουσία στη Δεξιά της τουρκικής πολιτικής σκηνής. Εξετάζοντας τα τελευταία 60 χρόνια της πολιτικής στην Τουρκία, διαπιστώνεται ότι η συντηρητική Δεξιά κατείχε πάντα την απόλυτη εξουσία. Παραδοσιακά, περίπου το 70% των Τούρκων πολιτών ψηφίζει κόμματα της Δεξιάς» υποστηρίζει ο Ερντέμ, εξηγώντας πως η καταλυτική χρονιά για το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ήταν το 2002.

Τότε, «οι ισλαμιστές άδραξαν την ευκαιρία να επικρατήσουν στην τουρκική Κεντροδεξιά για πρώτη φορά από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας. Ο αυταρχισμός του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν άρχισε να εδραιώνεται το 2010 μετά το δημοψήφισμα για την αναθεώρηση του Συντάγματος. Οι αποκαλούμενες «δικαστικές μεταρρυθμίσεις» σε ανώτερα δικαστικά σώματα υπονόμευσαν τη διάκριση των εξουσιών και ο αυταρχισμός άρχισε να αυξάνεται» τονίζει ο τούρκος ακαδημαϊκός, προβλέποντας ότι «η τρέχουσα περίοδος θα ολοκληρωθεί με τη διάλυση του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης και την προσχώρηση των μελών του σε αυτόν τον τρομερό συνασπισμό της Δεξιάς με απόλυτο κυρίαρχο τον Ερντογάν».

Την ώρα που οι υποστηρικτές αυτής της προεδρικής Δημοκρατίας «α λα τούρκα» προπαγανδίζουν ότι η συνταγματική αναθεώρηση θα συμβάλει στην επίλυση των πολιτικών, οικονομικών και λοιπών πολλών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Τουρκία, ο επικεφαλής της κοσμικής αξιωματικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου μιλάει ανοιχτά για επιβολή «δικτατορίας».

«Η Ιστορία μάς αποδεικνύει ότι θεμελιακά ζητήματα δεν μπορούν να επιλυθούν μέσω συστημικών αλλαγών. Η κυβερνώσα άρχουσα τάξη, η οποία ελέγχει την Τουρκία την τελευταία 15ετία, εμφανίζεται ιδιαίτερα αισιόδοξη πιστεύοντας ότι θα επιλύσει τα χρόνια προβλήματα της χώρας μέσω της αλλαγής του πολιτικού συστήματος. Αλλά τι πρόκειται να αλλάξει; Η ιδεολογία, η νοοτροπία, η γραφειοκρατία ή η σύνθεση της πολιτικής ελίτ;» αναρωτιέται καταλήγοντας ο συνομιλητής μας.