Ελεωνόρα Ζουγανέλη: «Ακουσα την Πάολα να ερμηνεύει Χατζιδάκι και μου άρεσε»

^«Χωρίς εξηγήσεις» λέγεται το νέο πρόγραμμα της Ελεωνόρας Ζουγανέλη και όμως η νεαρή τραγουδίστρια μοιάζει να μπορεί να αναλύσει και να ερμηνεύσει σαφώς και διεξοδικά τη φάση στην οποία βρίσκεται. Ακολούθησε φέτος μια πορεία αντίστροφη από τη συνηθισμένη, μιας και παρουσίασε (με μεγάλη επιτυχία) την παράστασή της πρώτα στη Θεσσαλονίκη (της απομένει εκεί άλλη μία εμφάνιση, το Σάββατο 28/01, στο Fix Factory of Sound) και θα κατηφορίσει (ή ανηφορίσει, για κάποιους) στην Αθήνα, στο Anodos Live Stage, στις 11 Φεβρουαρίου. Ξεκούραστη, ήρεμη, μας μίλησε για τις φοβίες ή τα λάθη που έχει ξεπεράσει και για τους στίχους που καταλαβαίνει πλέον πιο καθαρά.

Την αγαπούσες πάντα τη Θεσσαλονίκη; «Δεν ήταν ο αγαπημένος μου προορισμός γιατί πήγαινα πάντα για δουλειά, λίγο στα βιαστικά, και δεν χαίρεσαι έτσι, ούτε γνωρίζεις ένα μέρος ουσιαστικά. Τώρα που χρειάστηκε να μείνω λίγο παραπάνω, γνώρισα κόσμο, έκανα παρέες, ένιωσα οικεία και άρχισα να αγαπάω και την πόλη. Εχω τα στέκια μου, ξέρω να κυκλοφορήσω. Νιώθω σαν στο σπίτι μου, με τη διαφορά ότι εκεί ξεκουράζομαι κιόλας, ενώ όταν είμαι εδώ όλο και κάποια εκκρεμότητα θα θέλω να κλείσω και καταλήγω να δουλεύω».

Πώς αποφάσισες να παρουσιάσεις την παράσταση «Χωρίς εξηγήσεις» πρώτα εκεί; «Στη Θεσσαλονίκη πέρυσι είχα μια πολύ δυνατή χρονιά. Ανοιξε εκεί για μένα μια πολύ μεγάλη αγκαλιά και θεωρώ ότι δεν είναι τυχαίο. Επειδή είχα καιρό να βγω να τραγουδήσω, και τελευταία φορά εμφανίστηκα στο ίδιο μαγαζί, ήθελα να υπάρχει μια συνέχεια, να πιάσω πάλι το νήμα από εκεί, ήταν μια δική μου εσωτερική ανάγκη. Από τεχνική, πρακτική πλευρά ήξερα ότι θα με δυσκόλευε γιατί μου αρέσει να είναι οργανωμένα όλα και δεν είναι εύκολο να κάνεις πρόβες στην Αθήνα και να πρέπει να προσαρμοστείς μετά σε άλλο περιβάλλον. Αυτή τη φορά όμως τα προέβλεψα όλα, γιατί τον ξέρω τον χαρακτήρα μου, και πήγα νωρίτερα ώστε να υπάρχει ο χρόνος να προετοιμαστώ».

Γιατί έκανες αυτό το μεγάλο, για τα δεδομένα της εποχής, διάλειμμα από τις ζωντανές εμφανίσεις; «Ηταν απαραίτητο, αναγκαίο. Είχα κουραστεί σωματικά αλλά και ψυχολογικά, πνευματικά, νοητικά. Επειδή μου αρέσει πολύ η δουλειά μου, δεν καταλαβαίνω ακριβώς την κούραση ως τέτοια, όμως είδα άλλα σημάδια, άρχισα να απογοητεύομαι, να γκρινιάζω, να στενοχωριέμαι με πράγματα που δεν θα τους έδινα σημασία υπό φυσιολογικές συνθήκες. Η σωματική κόπωση έφυγε γρήγορα, τα άλλα όμως άργησαν πολύ να καθαρίσουν».

Εκανες δηλαδή διακοπές; «Οι διακοπές με βοήθησαν, πέρασα το καλοκαίρι όλη μέρα με ένα μαγιό στη θάλασσα, άβαφη, ήρεμη και το ευχαριστήθηκα πάρα πολύ, είχα πολλά χρόνια να το ζήσω. Μόλις χαλάρωσα, άρχισα να θέτω ερωτήματα στον εαυτό μου, κάποια έχουν απαντηθεί, όχι όλα βέβαια, και αναγκάστηκα να επαναπροσδιορίσω πολλά στη ζωή μου. Ακόμη είμαι στο ψάξιμο, αλλά με πιο καθαρή ματιά».

Τι κατάλαβες δηλαδή από αυτή τη διαδικασία; Τι δεν ήξερες; «Οτι κάνω αυτό που κάνω πιο συνειδητά απ’ όσο νόμιζα. Είδα επίσης κάτι άλλο. Είμαι από τους ανθρώπους που ακούνε τη γνώμη των άλλων, της δίνουν σημασία, όμως δεν έχω προστασία. Τι εννοώ με αυτό… Καμιά φορά, αν κάποιος σου πει ότι δεν σου πάει το μπλουζάκι που φοράς, εκείνη την ώρα δεν θα πειραχτείς, όμως την επόμενη φορά που θα πας να το βάλεις θα σκεφθείς, ασυναίσθητα, «έλα, μωρέ τώρα, άσ’ το» και θα μείνει μετά για πάντα στην ντουλάπα. Με τη μάνα μου, ας πούμε, συμβαίνει αυτό συνεχώς, αφού της ζήτησα να σταματήσει να σχολιάζει τα ρούχα μου γιατί δεν τα φοράω μετά. Στη δουλειά μου αυτό μεταφράστηκε ως εξής: είχα αρχίσει να εξηγώ και να πρέπει να πείθω τον εαυτό μου για καθετί, εξαιτίας της κριτικής που είχα δεχθεί για κάποια πράγματα. Η κριτική σαφώς μου έκανε γενικώς καλό, είδα ελαττώματα, ελλείψεις, ωρίμασα, όμως με έκανε και λίγο…».

Φοβισμένη. «Ναι. Ξαφνικά άρχισα να αναλύω πράγματα που άλλοτε τα έκανα πολύ πιο αυθόρμητα. Και όταν έχεις τη χαρά της παρόρμησης, όσο απροετοίμαστος και να είσαι, δεν φαίνεται άγαρμπο αυτό που κάνεις. Οταν όμως αρχίζουν να σε τρώνε οι σκέψεις τότε κάνεις λάθη, ή όλο νομίζεις ότι ήθελες κάτι άλλο. Κι εγώ τώρα ξαναβρήκα κατά κάποιον τρόπο τον αυθορμητισμό μου. Είμαι σε συνεχή κίνηση και ροή, και αυτό θέλω».

Εχεις όντως δεχθεί δριμεία κριτική στο παρελθόν για κάποιες από τις επιλογές σου. Οταν κάποιος είναι πολύ αυστηρός μαζί σου πού το αποδίδεις; «Εγώ ξέρω ότι είμαι αυστηρή με κάποιον μόνο αν έχω μεγάλες απαιτήσεις από εκείνον. Προτιμώ να δέχομαι αυτή την εκδοχή. Ρισκάρω και αυτό δεν προκαλεί πάντα θαυμασμό, υποδηλώνει έναν χαρακτήρα όχι απαραίτητα δυναμικό, μπορεί και ανασφαλή, είναι πιο ευάλωτος ένας άνθρωπος που ρισκάρει μόνος του, ανοίγεται παραπάνω και στα θετικά και στα αρνητικά».

Τα λάθη σου πώς τα αποτιμάς; «Είμαι εξοικειωμένη με τα λάθη μου. Γνώρισα κάποια πράγματα γρήγορα και μου είναι τώρα χρήσιμο ό,τι έμαθα στην πορεία μου έως τώρα. Οι άνθρωποι χωριζόμαστε σε δύο κατηγορίες: σε εκείνους που κάνουν πολύ προσεκτικές κινήσεις και μαθαίνουν ένα βήμα τη φορά, και σε εκείνους που κάνουν πολλά βήματα μαζί και πρέπει μετά να ξεσκαρτάρουν τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους. Μάλλον ανήκω στη δεύτερη κατηγορία. Μου τα έφερε όμως και η ζωή έτσι, κάποια πράγματα δεν θα γινόταν να μην τα είχα κάνει, βάσει του χαρακτήρα μου το λέω».

Το τωρινό σου πρόγραμμα βασίζεται στον τελευταίο σου δίσκο, «Μ’ αγαπούσες κι άνθιζε» ο τίτλος του, ο οποίος κυκλοφόρησε στα τέλη του 2015… «Αυτός ο δίσκος, για μένα, τώρα ξυπνάει. Πέρυσι συνεργάστηκα με τη Φωτεινή Βελεσιώτου. Για μένα συνεργασία σημαίνει ότι αποδέχεσαι τη διαδρομή ενός ανθρώπου και ο άλλος τη δική σου, και για να πετύχει μια συνύπαρξη χρειάζεται να κάνεις υποχωρήσεις. Επρεπε να φτιάξουμε ένα κοινό πρόγραμμα και δεν μπόρεσα να υποστηρίξω όσο ήθελα το άλμπουμ μου γιατί έπρεπε να υπάρχει χώρος και για άλλα πράγματα, για τις ήδη γνωστές επιτυχίες, για τραγούδια που θα λέγαμε μαζί. Φέτος που μπήκα πάλι στη διαδικασία να φτιάξω πρόγραμμα δικό μου είπα να ακούσω τον δίσκο από την αρχή για να δω τι θα μπορούσα να πω και άρχισε να ζωντανεύει πολύ περίεργα μέσα μου, κατανόησα κάποια πράγματα καλύτερα και μου άρεσαν στοιχεία της ερμηνείας μου σε κάποια τραγούδια, κάτι που δεν είχα τη δυνατότητα να το καταλάβω όσο δούλευα για αυτόν».

Εννοείς ότι η χρονική απόσταση σε βοήθησε να εμβαθύνεις στα τραγούδια; «Συνειδητοποίησα με αφορμή το «Ενθύμιο», ένα τραγούδι που παίζει πολύ σημαντικό ρόλο πλέον στη ζωή μου, πόσο ωμό βγαίνει το συναίσθημα στους στίχους της Ελένης Φωτάκη και το θαύμασα. Θα έλεγα ότι είναι ένα στοιχείο που έχουν και οι στίχοι της Sunny Μπαλτζή, με τελείως άλλον τρόπο βέβαια, από άλλο σημείο. Εχω ανάγκη αυτή την αλήθεια χωρίς φτιασίδωμα, έχει κάτι γυναικείο που δεν εκδηλώνεται εύκολα τόσο έντονα».

Γιατί; «Οι άνθρωποι γενικώς και όχι μόνο οι γυναίκες –αν και εμάς μας τρελαίνουν οι ορμόνες, έχουμε το άλλοθί τους και μας δικαιολογούνται κάποια νεύρα, έστω και ψεύτικα, μερικές ημέρες τον μήνα –φοβόμαστε να φανερώσουμε τις σκοτεινές μας πλευρές, την προσωπική μας τρέλα που λέμε».

Εχεις επιλέξει με απενοχοποιημένο τρόπο τραγούδια για τις παραστάσεις σου. Εχεις πει και Θεοδωρίδου και Βίσση και Μαζωνάκη. Είσαι τόσο ακομπλεξάριστη που θα μοιραζόσουν με κάποιον από αυτούς και τη σκηνή; «Δεν ξέρω, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες μια συνεργασία, δεν έχει να κάνει με το είδος, το βασικό είναι να πατάς γερά στα πόδια σου και δεν συμβαίνει πάντα αυτό. Μου αρέσουν πολλά τραγούδια αυτών των καλλιτεχνών,
γι’ αυτό και αν προκύψει η ευκαιρία τα λέω. Και νιώθω τυχερή γιατί θεωρώ πως έχω στο βιογραφικό μου αρκετές συνεργασίες, και πιστεύω πως θα το καρπωθώ αυτό μελλοντικά, έχω περάσει τα ζόρια της σύμπραξης, είναι σαν να έχω κάνει γάμο και να έχω πάρει διαζύγιο».

Ακουσες την Πάολα να τραγουδάει τον «Ευαίσθητο ληστή» του Μάνου Χατζιδάκι; «Ακουσα την Πάολα να ερμηνεύει Χατζιδάκι και, ναι, μου άρεσε. Δεν με ενοχλεί να τραγουδάει ο καθένας ό,τι θέλει. Μπορούν όλοι να δοκιμαστούν σε όλα και ο καθένας έχει τον δικό του τρόπο να λέει και να αντιλαμβάνεται τα πράγματα. Λόγω φόρτου εργασίας τις μέρες που έγινε ο θόρυβος δεν πήρα χαμπάρι ακριβώς για ποιο πράγμα κατηγορήθηκε, όμως την αθωώνω γιατί θεωρώ ότι είναι καλή σε αυτό που κάνει, είναι καθαρό αυτό και αν θέλει κάποια στιγμή να πει με το δικό της χρώμα το τραγούδι ενός συνθέτη που μέσα στην καρδιά και στον πολιτισμό μας είναι ένας από τους μεγαλύτερους, δεν νομίζω ότι χρειάζεται να καταδικαστεί. Αν της έκανε καλό, αν την εξέφρασε, αν αισθάνθηκε έτοιμη να το κάνει, καλώς έκανε. Ασε που κάποιοι δεν θα το είχαν ακούσει αλλιώς αυτό το τραγούδι, η Πάολα καλώς ή κακώς απευθύνεται σε έναν κόσμο νεανικό, με άλλα ακούσματα. Κατάλαβα ότι υπάρχουν άνθρωποι με τόσες αποκλίσεις στα γούστα ή στις μουσικές γνώσεις, όταν έκανα την Πιαφ και με ρωτούσαν κάποιοι ποια είναι. Δεν φανταζόμουν μέχρι τότε ότι υπήρχαν άνθρωποι που δεν ήξεραν το όνομα Εντίθ Πιαφ –δεν λέω να την ακούς κάθε μέρα, αλλά να μη γνωρίζεις καν την ύπαρξή της; Αυτό μου φάνηκε αδιανόητο. Και μόνο, λοιπόν, που ακούστηκε αυτό το τραγούδι του Χατζιδάκι και του Γκάτσου, χρήσιμο είναι».

Εχεις ζηλέψει τραγούδι που κυκλοφόρησε τελευταία; «Οχι. Αλλά μου άρεσε πολύ η συνεργασία της Δήμητρας Γαλάνη με τον Ευστάθιο Δράκο, το «Βαλς των χαμένων μετά»».

Υπάρχει κάποιο θέμα της τρέχουσας επικαιρότητας το οποίο θα ήθελες να γίνει τραγούδι και να το πεις εσύ; «Νομίζω ότι πάρα πολλά τραγούδια, και όχι απαραίτητα τα στρατευμένα, περνάνε κοινωνικοπολιτικά μηνύματα –θα μπορούσε να πει κανείς ότι τα τραγούδια που μιλάνε για τις σχέσεις των ανθρώπων, οι οποίες βιώνουν μεγάλη κρίση τα τελευταία χρόνια, είναι τραγούδια με κοινωνικό περιεχόμενο. Και αναφέρομαι σε κάθε είδους σχέσεις: ερωτικές, φιλικές, οικογενειακές. Θεωρώ βέβαια ότι είμαστε ένας λαός που έχει δώσει αξία στο ερωτικό τραγούδι, μας αρέσει να ακούμε για την αγάπη και για τα πάθη μας, και ξεκινώντας από εκεί μπορούμε να πούμε για την αλήθεια και το ψέμα, και υπάρχει πολύ ψέμα, ή για τα όνειρα που δεν πραγματοποιούνται. Κάποιος μπορεί να περιοριστεί στο στενό πλαίσιο του έρωτα, άλλος να δει και τη μεγαλύτερη εικόνα».

Γιατί έχουν γίνει τόσο δύσκολες οι σχέσεις; «Δυσκολευόμαστε, κατ’ αρχάς, να μείνουμε μόνοι μας. Επιλέγουμε να είμαστε με κάποιον για την παρέα, γιατί δεν αντέχουμε τη μοναξιά, φοβόμαστε. Θέλει χρόνο όμως και με τον εαυτό μας αλλά και να περάσουμε πολλά στάδια μέχρι να έρθει η στιγμή, αν έρθει, να πούμε ότι από εδώ και πέρα η ζωή μας πάει μαζί με κάποιον άλλον, να καταλήξουμε στη συντροφικότητα και στην οικογένεια, που είναι πολύ σημαντικά πράγματα».

Τι δεν θα συγχωρούσες ποτέ; Μια ενδεχόμενη προδοσία; «Δεν ξέρω τι σημαίνει προδοσία. Είναι πολύ βαριά κουβέντα. Αν κάνεις κάτι εσύ και με πληγώσεις, δεν σημαίνει ότι με έχεις προδώσει. Και η απιστία; Είναι προδοσία ή απλώς μια στιγμή αδυναμίας; Το μόνο που δέχομαι ως πραγματική προδοσία είναι εκείνη που στρέφεται εναντίον του ίδιου μου του εαυτού, τις φορές που εγώ πάω κόντρα στις ανάγκες μου και σε αυτό που θέλω πραγματικά».

Υπάρχει ένδεια στο ελληνικό τραγούδι ή περνάμε απλώς μια μεταβατική περίοδο; «Ζούμε μια περίοδο μεγάλων αλλαγών. Το βλέπεις στο κλίμα, στην πολιτική… Ισως να μην έχει βρεθεί ακόμη ο τρόπος να τις εκφράσουμε. Πάντα υπήρχαν πολύ καλά τραγούδια, και λιγότερο καλά. Ο χρόνος θα κρίνει. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι περισσότερη ελευθερία. Και λιγότερο φόβο. Δεν πιστεύω ότι οι άνθρωποι παλιά ήταν τόσο φοβισμένοι. Και οι καλλιτέχνες. Δεν νοιάζονταν για την επιτυχία, δεν προσπαθούσαν να γίνουν μέρος ενός συστήματος, έκαναν ό,τι γούσταραν. Ετσι γεννήθηκαν κάποιες μεγάλες προσωπικότητες. Και υπήρχε αποδοχή στις διαφορετικές προσωπικότητες. Τώρα όλοι κρινόμαστε με τα ίδια κριτήρια. Τείνει να επικρατήσει μια ομοιογένεια. Ακόμη και για τα πράγματα που δεν έχουν αξία καλλιτεχνική. Τα μαλλιά, τα ρούχα. Δεν μπορούμε να ντυνόμαστε όλοι σούπερ, δεν γίνεται να έχουμε όλοι στυλίστες, κάποιος έχει γούστο, κάποιος άλλος όχι, τι να κάνουμε τώρα; Πρέπει να τα ξεχάσουμε όλα αυτά και να γίνει και λίγη δουλειά».

Τι εννοείς με αυτό; «Εμένα μου λείπει πολύ η δουλειά μου. Μου κοστίζει που τραγουδάω μόνο μια φορά την εβδομάδα, και δεν αναφέρομαι στο οικονομικό κόστος. Πάνω που πάω να ζεσταθώ, πρέπει να περιμένω πάλι τόσες μέρες. Από τη χαρά μου όταν έρχεται η μέρα της εμφάνισης μόνο που δεν καθαρίζω το μαγαζί. Πάω νωρίς και ασχολούμαι με όλα εγώ. Περνάει κρίση αυτό το επάγγελμα, κι όμως ανοίγεις την τηλεόραση και κάθε κανάλι έχει ένα τάλεντ σόου με τραγουδιστές. Δεν είναι τρελό αυτό;».

Ελεωνόρα Ζουγανέλη, «Χωρίς εξηγήσεις»: Anodos Live Stage (Πειραιώς 183), από το Σάββατο 11/02 και για πέντε Σάββατα.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 22 Ιανουαρίου 2017