Μόλις εξελέγη ο Ντόναλντ Τραμπ τον Νοέμβριο πολλοί αναλυτές (κυρίως Βρετανοί) έσπευσαν να εκφράσουν την άποψη ότι το μέγεθος του αξιώματος που αναλαμβάνει θα τον αναγκάσει, από μόνο του, να μετριάσει το ακραίο στυλ του. Η συμπεριφορά και οι δηλώσεις του όμως στο διάστημα που ήταν πρόεδρος εν αναμονή δεν άφησαν να φανεί κάτι τέτοιο. Τόσο στην προεκλογική εκστρατεία όσο και μετά την εκλογή του ο νέος πλέον πρόεδρος των ΗΠΑ αφήνει να φανεί με τις ανερυθρίαστες δηλώσεις του (συχνά μέσω Twitter) ότι θα φέρει ανατροπές στις σχέσεις της Αμερικής με τον υπόλοιπο κόσμο –τη Ρωσία, την Κίνα, το Μεξικό, το ΝΑΤΟ, το Ισραήλ, τους μουσουλμάνους, τον ΟΗΕ κ.ά.
Οταν ανακοινώθηκε η εκλογή του Τραμπ τον Νοέμβριο, η ρωσική Βουλή ξέσπασε σε χειροκροτήματα. Εκτοτε ο «ρωσικός παράγοντας» παίζει κορυφαίο ρόλο στην αμερικανική πολιτική: από την υπόθεση του χάκινγκ στα αμερικανικά κόμματα και το αν αυτό επηρέασε το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών ως τον όρο kompromat, που έχει ήδη καθιερωθεί στις ΗΠΑ και περιγράφει τα πιθανά χαρτιά που κρατάει στα χέρια του το Κρεμλίνο για να εκβιάζει τον νέο πρόεδρο της Αμερικής (ακούγεται ότι οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες είχαν βιντεοσκοπήσει τον Τραμπ να επιδίδεται σε σεξουαλικά όργια στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του στη Μόσχα το 2013).
Θα είναι ο νέος πρόεδρος υποχείριο του Κρεμλίνου; Αυτό μένει να φανεί. Το βέβαιο είναι ότι ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν θα προσπαθήσει να αλλάξει την πολιτική του Λευκού Οίκου σε όλα τα μεγάλα ζητήματα που τον αφορούν, από την Ουκρανία ως τη Συρία.
Για την Κίνα, ο Τραμπ δηλώνει ότι «τα πάντα είναι υπό διαπραγμάτευση, περιλαμβανομένης της Μιας Κίνας» (σύμφωνα με την αρχή της Μιας Κίνας το Πεκίνο διακόπτει διπλωματικές σχέσεις με όποια χώρα αναγνωρίσει την Ταϊβάν, δεδομένου ότι θεωρεί το ανεξάρτητο νησί αναπόσπαστο τμήμα της Κίνας).
Ο Τραμπ κατηγορεί την Κίνα για την απώλεια θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ και για «παιχνίδια» με το νόμισμά της, και πολλοί εκφράζουν την ανησυχία ότι θα πυροδοτήσει έναν καταστροφικό εμπορικό πόλεμο ανάμεσα στις δύο χώρες.
Ωστόσο η χρήση της Ταϊβάν ως διαπραγματευτικού εργαλείου για την επαναδιαπραγμάτευση του εμπορίου με την Κίνα ανοίγει πολύ πιο επικίνδυνους δρόμους στις σινοαμερικανικές σχέσεις.
Με το Μεξικό οι σχέσεις έχουν ήδη διαταραχθεί. Ο Τραμπ είναι πεπεισμένος ότι όσα έλεγε προεκλογικά για τους Μεξικανούς τον εξέλεξαν στον Λευκό Οίκο –υποσχέθηκε ότι θα χτίσει τείχος στα σύνορα Μεξικού-ΗΠΑ και θα αναγκάσει το Μεξικό να το πληρώσει (ο μεξικανός πρόεδρος Ενρίκε Πένια Νιέτο έχει ήδη απαντήσει ότι «αποκλείεται»), ότι θα επαναδιαπραγματευθεί τη NAFTA (Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου Βόρειας Αμερικής) και ότι θα επιβάλει φόρους στις αμερικανικές εταιρείες που επενδύσουν στο Μεξικό και επιθυμούν να πουλήσουν τα προϊόντα τους στις ΗΠΑ. Ο νέος πρόεδρος αναμένεται να συνεχίσει και από τον Λευκό Οίκο να μεταχειρίζεται τους Μεξικανούς σαν αποδιοπομπαίους τράγους για όσα δεινά πλήττουν τις ΗΠΑ, από την ανεργία ως τα ναρκωτικά.
Ο Μπαράκ Ομπάμα είχε κακές σχέσεις με τον ισραηλινό πρωθυπουργό Βενιαμίν Νετανιάχου. Αυτό αναμένεται να ανατραπεί άρδην.
Ηδη ο Τραμπ επέκρινε σκληρά το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στα τέλη Δεκεμβρίου το οποίο καταδίκαζε τους εβραϊκούς οικισμούς που χτίζονται στα παλαιστινιακά εδάφη. Ο Νετανιάχου αντιμετωπίζει την προεδρία Τραμπ ως μια νέα αρχή στις σχέσεις ΗΠΑ-Ισραήλ. Απειλεί επίσης ότι θα μεταφέρει την αμερικανική πρεσβεία από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ.
Ο παλαιστίνιος πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς απάντησε ότι κάτι τέτοιο, αν συμβεί, «δεν θα βοηθήσει την ειρήνη».
Η ειρήνη πάντως, όσο εύθραυστη και αν είναι στην περιοχή, αναμένεται να πληγεί διότι όχι μόνο ο Τραμπ αλλά και όλη η ομάδα των συμβούλων του, καθώς και ο νέος πρεσβευτής που στέλνει στο Ισραήλ είναι εχθρικοί προς τη λύση των δύο κρατών (Ισραήλ και Παλαιστίνη), υποστηρίζουν τους οικισμούς και την «αδιαίρετη (σ.σ.: ισραηλινή) Ιερουσαλήμ».
Τη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν ο Τραμπ την έχει αποκαλέσει τη «χειρότερη συμφωνία στον αιώνα τον άπαντα» και έχει δηλώσει ότι προτεραιότητά του είναι να την καταργήσει. Αλλά αυτό ίσως αποδειχθεί δυσκολότερο στην πράξη.
Στις σχέσεις με τη Βρετανία ο Τραμπ έχει ήδη φέρει την ανατροπή. Για παράδειγμα, περιφρόνησε το πρωτόκολλο και μετά την εκλογή του συναντήθηκε πρώτα με τον ξενόφοβο ευρωσκεπτικιστή Νάιτζελ Φάρατζ και όχι με κάποιον εκπρόσωπο της κυβέρνησης. Πρότεινε μάλιστα (μέσω Twitter) να οριστεί ο Φάρατζ πρέσβης της Βρετανίας στην Ουάσιγκτον, εξοργίζοντας την πρωθυπουργό Τερέζα Μέι για την ανάμειξη στα εσωτερικά της χώρας της.
Οι δηλώσεις του Τραμπ υπέρ του Brexit αυτή την εβδομάδα εξόργισαν την ΕΕ, όπως και επικρίσεις που εξέφρασε για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Ο νέος πρόεδρος δεν έχει αφήσει τίποτε όρθιο στα λόγια –χαρακτήρισε το ΝΑΤΟ «παρωχημένο» ενώ αποκάλεσε τον ΟΗΕ «απλώς ένα κλαμπ για να συναντιούνται άνθρωποι, να μιλάνε και να περνούν καλά» και τον κατηγόρησε ότι «δημιουργεί προβλήματα αντί να τα λύνει». Ηδη μετά τις πρόσφατες αυτές δηλώσεις του αρκετά μέλη του Κογκρέσου ύψωσαν τη φωνή τους ζητώντας οι ΗΠΑ να περιορίσουν τη χρηματοδότησή τους προς τον ΟΗΕ, ενώ μερικοί έφθασαν στο σημείο να ζητούν αποχώρηση των ΗΠΑ από τον Οργανισμό. Αυτό μπορεί να έχει επιπτώσεις στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας, καθώς μέρος του διεξάγεται μέσω ΟΗΕ.
Οι ανατροπές του Τραμπ δεν περιορίζονται στη διεθνή σκηνή. Στα εσωτερικά της Αμερικής, ο νέος πρόεδρος «πρωτοτύπησε» σε σχέση με όλους τους προκατόχους του βάζοντάς τα με τη CIA και τις υπόλοιπες μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ. Αυτό αποτελεί σοβαρό ατόπημα για τον νέο ένοικο του Λευκού Οίκου και εκφράζονται ανησυχίες ότι αν ο Τραμπ συνεχίσει να χτυπάει τους κατασκόπους, ενδέχεται να το βρει μπροστά του, π.χ. με τη μορφή διαρροών.

«Η εξουσία πίσω στον λαό»

Και επισήμως 45ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών ο Ντόναλντ Τραμπ. Στα αριστερά του, ο γιος του Μπάρον και η σύζυγός του Μελάνια, που κρατάει τη Βίβλο στην οποία ορκίστηκε. «Η σημερινή τελετή έχει ιδιαίτερη σημασία, επειδή σήμερα δεν μεταβιβάζουμε την εξουσία από μία κυβέρνηση σε μία άλλη και από ένα κόμμα σε ένα άλλο, αλλά μεταβιβάζουμε την εξουσία από την Ουάσιγκτον και τη δίνουμε πίσω σε εσάς, τον λαό» διακήρυξε ο 70χρονος Τραμπ στην ομιλία αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του. Μένοντας πιστός στα λαϊκιστικά συνθήματα που χαρακτήρισαν την προεκλογική του εκστρατεία, ο Τραμπ δεσμεύθηκε να βάλει την «Αμερική Πρώτη», ενώ επιτέθηκε στη «ριζοσπαστική ισλαμιστική τρομοκρατία» λέγοντας ότι θα την «εξαφανίσει από προσώπου γης». Η ορκωμοσία του Τραμπ συντελέστηκε εν μέσω βροχής αλλά και επεισοδίων στη διάρκεια διαδηλώσεων ενάντια στην προεδρία του, στην Ουάσιγκτον και σε άλλες αμερικανικές πόλεις.


Πολ Μασγκρέιβ: «Πρέπει να πάρουμε τον Τραμπ στα σοβαρά»

«Ο Τραμπ αμφισβητεί τους συλλογικούς θεσμούς και η απομάκρυνση από έναν κόσμο στον οποίο η συνεργασία και οι εταιρικές σχέσεις αποτελούν τη νόρμα προς έναν κόσμο σύγκρουσης και εγωκεντρισμού θα έχει απρόβλεπτες αλλά σημαντικές συνέπειες» είπε στο «Βήμα» ο Πολ Μασγκρέιβ, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης στο Αμχερστ.
Ο Τραμπ έχει αμφισβητήσει την αξία του ΝΑΤΟ, έχει αποκαλέσει την ΕΕ «όχημα της Γερμανίας» προβλέποντας τη διάλυσή της, έχει επικρίνει την Ανγκελα Μέρκελ για τους χειρισμούς της στο Προσφυγικό και έχει απειλήσει να τορπιλίσει την ευρωατλαντική συμμαχία. Την ίδια στιγμή οι καλύτεροι πολιτικοί του «φίλοι» δείχνουν να είναι ηγέτες όπως ο Βλαντίμιρ Πούτιν και η Μαρίν Λεπέν. Πιστεύετε ότι οι διακηρύξεις και η ρητορική του θα εξελιχθούν σε πραγματικές πολιτικές αποφάσεις;
«Πιστεύω ότι πρέπει να πάρουμε τον Τραμπ στα σοβαρά. Το μόνιμο θέμα της εκστρατείας του και των πολιτικών του διακηρύξεων ήταν ότι θέλει να βάλει τα αμερικανικά συμφέροντα πρώτα, ακόμη και αν αυτό σημαίνει την αποδόμηση διεθνών οργανισμών και παραδοσιακών συμμαχιών. Η συμπάθειά του προς τους ηγέτες της Ακρας Δεξιάς φαίνεται ότι πηγάζει από την πεποίθησή του πως οι παραδοσιακές δομές είναι προτιμότερες από τους συλλογικούς θεσμούς. Ενδεχομένως η εμπειρία που θα αποκτήσει να τον κάνει να αλλάξει γνώμη σχετικά με την αξία της ειρηνικής συνεργασίας και των οικονομικών δεσμών αλλά στο μεταξύ μπορεί να προκαλέσει μεγάλη ζημιά στις υπάρχουσες σχέσεις συνεργασίας.
Οι συνέπειες αυτών των πολιτικών θα είναι πολύ σοβαρές. Δεν μπορούμε να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι από αυτό –απλώς δεν γνωρίζουμε τι μπορεί να προκαλέσει μια μακροχρόνια ρήξη στις ευρωαμερικανικές σχέσεις στην επιχειρηματική εμπιστοσύνη, όπως δεν μπορούμε να γνωρίζουμε και τις ακριβείς πολιτικές της επιπτώσεις. Πρόκειται για μια στάση μνημειώδους εγωιστικής υπερβολής. Η απομάκρυνση από έναν κόσμο στον οποίο η συνεργασία και οι εταιρικές σχέσεις αποτελούν τη νόρμα προς έναν κόσμο με σημείο αναφοράς τη σύγκρουση και τον εγωκεντρισμό θα έχει απρόβλεπτες αλλά σημαντικές συνέπειες».
Ορισμένοι ειδικοί στην αμερικανική πολιτική υποστηρίζουν ότι ενδέχεται να κινηθεί διαδικασία αποπομπής του Τραμπ, ο οποίος δεν θα καταφέρει να ολοκληρώσει τη θητεία του. Ποιες είναι οι πιθανότητες να συμβεί κάτι τέτοιο;
«Υπάρχουν διάφορες απόψεις ως προς αυτό. Το βέβαιο είναι ότι η κυβέρνηση Τραμπ παρουσιάζει ένα χωρίς προηγούμενο ενδιαφέρον ως προς το εύρος των ερευνών που μπορεί να γίνουν αναφορικά με τη σύγκρουση συμφερόντων, ακόμη και της αμφισβήτησης απλών ικανοτήτων των υπουργών της. Αλλά η διαδικασία αποπομπής παραμένει μια πολιτική διαδικασία και θα είναι δύσκολο να συγκεντρωθεί ένας ικανοποιητικός αριθμός Ρεπουμπλικανών στη Βουλή των Αντιπροσώπων ή στη Γερουσία που θα δεχθεί να κινήσει τέτοιες διαδικασίες σε συνεργασία με τους Δημοκρατικούς.
Επιπροσθέτως, το κόστος της αποπομπής είναι πολύ μεγαλύτερο από όσο πιστεύουν πολλοί αναλυτές. Ακόμη και αν η προσπάθεια αποπομπής στεφόταν με επιτυχία, αυτό θα σήμαινε ότι ένας πρόσφατα εκλεγμένος πρόεδρος με εκατομμύρια ακολούθους στο Twitter και πρόσβαση στα μέσα ενημέρωσης θα μπορούσε να μιλήσει για «στημένη» διαδικασία. Δεν έχει υπάρξει αντίστοιχο ιστορικό προηγούμενο και σε μια περίοδο ασυνήθιστης κομματικής ταύτισης τα ιστορικά προηγούμενα δεν αποδεικνύονται ιδιαίτερα χρήσιμα στην πρόβλεψη τέτοιων υποθέσεων».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ