Η ποίηση δεν είχε θέση στην ορκωμοσία του Τραμπ

Επειτα από μια τεράστια προσπάθεια και μετά την άρνηση του Ελτον Τζον, της Σελίν Ντιόν, ακόμα και του παλιόφιλου του Ντόναλντ Τραμπ Πολ Ανκα να τραγουδήσουν την Παρασκευή στην τελετή ορκωμοσίας του 45ου προέδρου των ΗΠΑ, εν τέλει βρέθηκε καλλιτέχνης! Πρόκειται για τη 17χρονη τραγουδίστρια Τζάκι Εβανσο, που ως παιδί-θαύμα είχε εντυπωσιάσει με τις επιδόσεις της στο τηλεοπτικό σόου «Αμερική έχεις ταλέντο» το 2010.

Αποκαρδιωμένο από την προσπάθεια εξεύρεσης τραγουδιστή, αποκαρδιωμένο ακόμα και από την απρεπή αντίδραση της Νάνσι Σινάτρα, της κόρης του γνωστού για τις σχέσεις του με το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και τη φιλία του με τον Ρόναλντ Ρίγκαν ανεπανάληπτου «Φράνκι», στην προοπτική να χορέψει ο Τραμπ τον πρώτο χορό ως πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών με τη συμβία του υπό τους ήχους του «My Way», το επιτελείο του νέου προέδρου αποφάσισε να μην ακολουθήσει άλλη «πολιτιστική» παράδοση των προεδρικών ορκωμοσιών.

Ετσι, στην τελετή μέχρι την τελευταία στιγμή δεν είχε προγραμματιστεί να εμφανιστεί κάποιος ποιητής για να διαβάσει το «ποίημα της ορκωμοσίας».

Τι σημασία έχει όμως η μη πρόσκληση ενός ποιητή στην τελετή ορκωμοσίας του νέου προέδρου; Η Νόρα Κάπλαν-Μπρίκερ της ιστοσελίδας «Slate» επιχειρεί να αναλύσει την απουσία αυτή υπενθυμίζοντας κατ’ αρχάς ότι δεν πρόκειται δα και για μια αυστηρή παράδοση που παραβιάζει ο Ντόναλντ Τραμπ. Διότι μόνο τέσσερις αμερικανοί πρόεδροι κατέφυγαν στην αρωγή των ποιητών κατά την πρώτη ημέρα ανάληψης των καθηκόντων τους: ο Τζον Φ. Κένεντι στις 20 Ιανουαρίου του 1961 έκανε την αρχή προσκαλώντας τον Ρόμπερτ Φροστ.

Ακολούθησε την ίδια ημέρα του Ιανουαρίου του 1977 ο Τζίμι Κάρτερ, που προσκάλεσε τον Τζέιμς Ντίκι όχι όμως στην ορκωμοσία αλλά στο γκαλά που ακολούθησε. Τέλος, στις τελετές ορκωμοσίας του Μπιλ Κλίντον το 1993 απήγγειλαν ποιήματα η Μάγια Αγγέλου και ο Μίλερ Ουίλιαμς, ενώ οι ίδιοι ποιητές συνεπικουρούμενοι και από την Ελίζαμπεθ Αλεξάντερ παρά λίγο να μετατρέψουν σε… πολιτιστική εκδήλωση την ορκωμοσία του Μπαράκ Ομπάμα το 2009 –το 2013 κατά την έναρξη της δεύτερης θητείας του Ομπάμα στο «πάρτι» συμμετείχε με εμπνευσμένο από τον πρόεδρο ποίημα ο ποιητής Ρίτσαρντ Μπλάνκο.

Αφροαμερικανές η Μάγια Αγγέλου και η Ελίζαμπεθ Αλεξάντερ, κουβανικής καταγωγής και δεδηλωμένος ομοφυλόφιλος ο Μπλάνκο… Ο Ντόναλντ Τραμπ προτίμησε το λίκνισμα στη μελωδία του «My Way», αν και η Σινάτρα τον προέτρεψε να προσέξει τον πρώτο στίχο του τραγουδιού: «Και τώρα που πλησιάζει το τέλος…». Η αλήθεια είναι όμως ότι, με την εξαίρεση του Λίντον Τζόνσον, από την εποχή του JFK μόνο δημοκρατικοί πρόεδροι αναζήτησαν την παρουσία ποιητών την ημέρα της ορκωμοσίας τους. Και αυτό παρά το γεγονός ότι στους πιο «λογοτεχνικούς» προέδρους των ΗΠΑ συγκαταλέγονται οι Αβραάμ Λίνκολν και Θεόδωρος Ρούζβελτ, αμφότεροι Ρεπουμπλικανοί (τουλάχιστον μέχρι να ιδρύσει ο Ρούζβελτ το Προοδευτικό Κόμμα το 1912, όπως σημειώνει η Νόρα Κάπλαν-Μπρίκερ).

«Ισως επειδή μεταπολεμικά καλλιεργήθηκε μια σχέση εγκαρδιότητας μεταξύ των ποιητών και της αμερικανικής Αριστεράς, ίσως επειδή οι καλλιτέχνες θεωρούν ότι βρίσκονται απέναντι σε κάθε εξουσία» σημειώνει στο «Slate» ο κριτικός λογοτεχνίας Στίβεν Κέλμαν. «Και εξαιτίας του γεγονότος ότι το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, τουλάχιστον μέχρι την ανάδειξη του Κόμματος του Τσαγιού, μιλούσε συχνά εκ μέρους του κατεστημένου και του status quo» προσθέτει.

Το «κατεστημένο», βέβαια, έχει χάσει την ελκυστικότητά του στη σημερινή πολιτική και κοινωνική συγκυρία. Δεν είναι δημοφιλές ούτε για τους Δημοκρατικούς ούτε για τους Ρεπουμπλικανούς. Τις αντισυστημικές κορόνες όμως τις μονοπωλούν πλέον οι Ρεπουμπλικανοί. Οι οποίοι επιπλέον «επιδεικνύουν μια πρωτοφανή περιφρόνηση απέναντι στη διανόηση, στη γνώση και στον πολιτισμό, απέναντι σε αυτούς που χρησιμοποιούν τις λέξεις για βιοποριστικούς λόγους» σημειώνει στο Associated Press ο ποιητής Ρόμπερτ Πίνσκι ο οποίος μαζί με τη Ρίτα Ντόουβ (αμφότεροι βραβευθέντες με Πούλιτζερ) και άλλους συναδέλφους του διοργάνωσαν σε πολλές πόλεις των ΗΠΑ συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας και διαδηλώσεις με το σύνθημα «Οι συγγραφείς αντιδρούν» (στην τελετή ορκωμοσίας του Τραμπ).

«Η αντιπάθεια ή και η έχθρα που επιδεικνύουν οι συντηρητικοί Αμερικανοί απέναντι στους ακαδημαϊκούς της χώρας τους –και τα Πανεπιστήμια είναι εκείνα που παρέχουν συνήθως τους πόρους για την αξιοπρεπή διαβίωση σε πολλούς ποιητές –ευθύνεται εν μέρει για την ιδεολογική αποστροφή προς το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και τον Ντόναλντ Τραμπ, η χαρακτηριστική συμβολή του οποίου στον κόσμο του πολιτισμού ήταν επί σειρά ετών η εβδομαδιαία κραυγή «Απολύεσαι!» που εκστόμιζε στο τηλεοπτικό του σόου» γράφει η αρθρογράφος του «Slate». Η Κάπλαν-Μπρίκερ θυμίζει ότι ο νέος πρόεδρος είναι ο πρώτος, μετά τον Ρόναλντ Ρίγκαν, που δεν διαθέτει πανεπιστημιακό δίπλωμα.

«Αν από το επιτελείο του Τραμπ μου ζητούσαν να διαβάσω κάτι από τη δουλειά μου στην τελετή ορκωμοσίας θα απαντούσα ότι δεν δύναμαι διότι διακατέχομαι από αισθήματα αβεβαιότητας. Διότι αισθάνομαι αποδυναμωμένος, ενοχλημένος, απειλούμενος. Αλλά ίσως η Ιβάνκα Τραμπ θα μπορούσε να απαγγείλει ένα ποίημα της Εμιλι Ντίκινσον με τίτλο «Η ζωή μου είναι έτοιμη να ξεσπάσει ανά πάσα στιγμή»» έγραψε στη λογοτεχνική εφημερίδα «Ploughshares» ο Ρόμπερτ Χας, επίσης τιμημένος με Βραβείο Πούλιτζερ ποιητής.

Η αρθρογράφος του «Slate» θεωρεί πάντως ότι ακόμα και αν οι ποιητές έχουν κάθε λόγο να αντιδρούν, στη συγκεκριμένη συγκυρία θα μπορούσαν πιθανότατα οι Αμερικανοί να επωφεληθούν περισσότερο από κάθε άλλη φορά από ένα ποίημα για την τελετή ορκωμοσίας: «Μετράμε ο ένας τον άλλο με τις λέξεις, γράφει σε ένα ποίημά της η Ελίζαμπεθ Αλεξάντερ. Πολιτικοποιώντας την ποίηση, μαζί με τόσα άλλα, οι Ρεπουμπλικανοί μάς στερούν ακόμα έναν χώρο για να μετρηθούμε».