Αυτή την Παρασκευή, στις 12 το μεσημέρι ώρα Αμερικής (7 μ.μ. ώρα Ελλάδας), ο Ντόναλντ Τραμπ θα σταθεί στη δυτική πρόσοψη του Καπιτωλίου στην Ουάσιγκτον και θα ορκιστεί ως ο 45ος πρόεδρος των ΗΠΑ. Οπως αφήνει να διαρρεύσει το περιβάλλον του, η εναρκτήρια ομιλία του νέου προέδρου θα είναι σύντομη και μεστή γιατί δεν θέλει να κρατάει όρθιους μέσα στο κρύο τους εκατοντάδες χιλιάδες οπαδούς του που θα συγκεντρωθούν για να παρακολουθήσουν ζωντανά την ορκωμοσία. Οι επικριτές του Τραμπ τον συμβουλεύουν ειρωνικά να δημοσιοποιήσει την ομιλία του μέσω Twitter.
Τα θέματα που θα αγγίξει είναι, σύμφωνα με διαρροές, το εκπαιδευτικό σύστημα, οι υποδομές, η ασφάλεια των συνόρων, η κατάσταση των ενόπλων δυνάμεων, η οικονομία και η απώλεια θέσεων εργασίας από τις ΗΠΑ στο εξωτερικό. Λέγεται ότι ο Τραμπ θα προσπαθήσει να στείλει ένα μήνυμα εθνικής ενότητας, όμως οι επικριτές του σχολιάζουν ότι θα δυσκολευθεί να το περάσει διότι η προεκλογική του εκστρατεία υπήρξε η πιο διχαστική στην πρόσφατη ιστορία των ΗΠΑ.
Να δούμε αν η ομιλία του Τραμπ θα περιέχει κάποια φράση που θα μείνει ιστορική, όπως «Δεν έχουμε τίποτα να φοβηθούμε παρά τον ίδιο τον φόβο» (Ρούζβελτ, 1933) ή «Μη ρωτάτε τι μπορεί να κάνει η χώρα σας για εσάς αλλά τι μπορείτε να κάνετε εσείς για τη χώρα σας» (Κένεντι, 1961).
Οι εορτασμοί θα ξεκινήσουν από την παραμονή, την Πέμπτη, όταν ο Τραμπ και ο αντιπρόεδρος Μάικ Πενς θα καταθέσουν στεφάνι στο στρατιωτικό Κοιμητήριο του Αρλινγκτον. Θα ακολουθήσει μια «συναυλία καλωσορίσματος», όπως την αποκαλεί η ομάδα του Τραμπ, με τίτλο «Make America Great Again!», στο Λίνκολν.
«Ορκίζομαι ότι θα εκτελώ τα καθήκοντα του αξιώματος του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών με πίστη και, με το μέγιστο των ικανοτήτων μου, θα διατηρώ, θα προστατεύω και θα υπερασπίζομαι το σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών» θα πει ο Τραμπ μπροστά στον πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου το μεσημέρι της Παρασκευής. Εχει επιλέξει να ορκιστεί στη Βίβλο. Πρέπει να πει ακριβώς αυτά τα λόγια. Ο Μπαράκ Ομπάμα, που έκανε λάθος σε μια λέξη όταν διάβαζε τον όρκο το 2009, αναγκάστηκε να τον ξαναδιαβάσει από την αρχή.
Οι υψηλοί καλεσμένοι θα σταθούν σε μια εξέδρα 1.600 ατόμων που θα στηθεί ειδικά για την ορκωμοσία. Σε αυτούς περιλαμβάνονται ο Ομπάμα, υπουργοί, διπλωμάτες, μέλη του Κογκρέσου, αρχηγοί των ενόπλων δυνάμεων και πρώην πρόεδροι –ο Τζορτζ Γ. Μπους, ο Μπιλ Κλίντον και ο 92χρονος Τζίμι Κάρτερ (ο επίσης 92χρονος Τζορτζ Μπους δεν θα παρευρεθεί λόγω προβλημάτων υγείας). Ο Τραμπ έχει προσβάλει τους περισσότερους από αυτούς: αποκαλεί, για παράδειγμα, τον Κλίντον «χειρότερο παρενοχλητή γυναικών στην πολιτική ιστορία των ΗΠΑ».
Τον αμερικανικό εθνικό ύμνο θα τραγουδήσει η 16χρονη Τζάκι Εβάντσο, που αναδείχθηκε στην εκπομπή «Αμερική έχεις ταλέντο». Στην πρώτη ορκωμοσία του Ομπάμα είχε τραγουδήσει τον εθνικό ύμνο η Αρίθα Φράνκλιν και στη δεύτερη η Μπιγιονσέ. Ο Τραμπ όμως παραμένει ακόμα περισσότερο παρουσιαστής ριάλιτι παρά πρόεδρος.
Στη συνέχεια θα πραγματοποιηθεί μια τελετή αποχαιρετισμού του Ομπάμα. Μετά ο Τραμπ θα παραστεί στο γεύμα που διοργανώνεται κατά παράδοση στο Κογκρέσο, όπου είθισται να σερβίρονται εδέσματα από την Πολιτεία καταγωγής του νέου προέδρου (τη Νέα Υόρκη στην περίπτωση του Τραμπ), και θα λάβει μέρος στην παρέλαση κατά μήκος της Pennsylvania Avenue. Η αυτοκινητοπομπή του θα οδηγήσει από το Καπιτώλιο στον Λευκό Οίκο, ανάμεσα στον συγκεντρωμένο κόσμο.
Το βράδυ θα διοργανωθούν πολλοί χοροί σε ολόκληρη την Ουάσιγκτον. Το ζεύγος Τραμπ ανακοινώθηκε ότι θα πάει σε τρεις από αυτούς (οι Ομπάμα είχαν πάει σε 10 το 2009, ενώ οι Κλίντον κατέχουν το ρεκόρ με 14 το 1997).
Ο Τραμπ δυσκολεύεται πολύ να βρει μεγάλα ονόματα για να εμφανιστούν στους εορτασμούς της ορκωμοσίας του. Μέχρι στιγμής έχει δεχθεί η χορευτική ομάδα Rockettes. Αλλά μερικές χορεύτριες ανάρτησαν στα κοινωνικά δίκτυα ότι τις υποχρεώνουν τα αφεντικά τους να χορέψουν στην ορκωμοσία του Τραμπ ή ότι «Ο Τραμπ δεν είναι ο πρόεδρός μου».
Θα εμφανιστεί επίσης η χορωδία Mormon Tabernacle Choir, η οποία αποτελείται από 360 άνδρες και γυναίκες που ανήκουν στην Εκκλησία του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών. Μια από τις τραγουδίστριες, η Τζεν Τσάμπερλιν, προτίμησε να παραιτηθεί αντί να εμφανιστεί στην ορκωμοσία. Οι καλλιτέχνες συνήθως εμφανίζονται δωρεάν στις ορκωμοσίες των προέδρων. Για την ορκωμοσία του Τραμπ όμως, ακούγεται ότι η ομάδα του είναι διατεθειμένη να πληρώσει για να πείσει παγκόσμιου βεληνεκούς καλλιτέχνες να εμφανιστούν. Αλλά ένας ατζέντης δήλωσε ότι δεν μπορεί να βρει κάποιον πρόθυμο «ούτε για 1 δισ. δολάρια». Το περιβάλλον του Τραμπ αρνείται ότι προσφέρει χρήματα σε καλλιτέχνες για να δεχθούν.
Αντίθετα, οι διαδηλωτές αφθονούν: μέχρι στιγμής 25 διαφορετικές οργανώσεις έχουν καταθέσει αίτημα για να διαδηλώσουν στη διάρκεια της ορκωμοσίας. Ο Συνασπισμός Κάνναβης της Ουάσιγκτον βρήκε έναν άλλο τρόπο για να διασκεδάσει τους παρισταμένους: την εκστρατεία #Trump420 που περιλαμβάνει τη διανομή 4.200 τσιγάρων με νόμιμα καλλιεργημένη μαριχουάνα τα οποία οι συμμετέχοντες θα ανάψουν όλοι μαζί 4 λεπτά και 20 δευτερόλεπτα μετά την έναρξη της ομιλίας του Τραμπ –εκτός αν εν τω μεταξύ ο νέος πρόεδρος συμφωνήσει να υποστηρίξει τη νομιμοποίηση της κάνναβης. «Νομιμοποιήσαμε την κάνναβη στην Ουάσιγκτον και δεν θα αφήσουμε κανέναν να την απαγορεύσει ξανά» λέει η οργάνωση.
Το πρωινό του Σαββάτου ο Τραμπ θα ξυπνήσει στον Λευκό Οίκο, όπου από την κατοικία του θα περπατήσει ως τη Δυτική Πτέρυγα για να αναλάβει τα καθήκοντά του ως προέδρου των ΗΠΑ.
Η πολιτική κληρονομιά του απερχόμενου προέδρου
Πριν από οκτώ χρόνια ο κόσμος πανηγύριζε την εκλογή ενός χαρισματικού και πνευματώδους μαύρου προέδρου,ο οποίος υποσχέθηκε να φέρει την «αλλαγή» και να βάλει τέλος στις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες. Σήμερα οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο πλανήτης ετοιμάζονται να υποδεχθούν το φαινομενικά αντίθετο του Μπαράκ Ομπάμα: έναν λευκό, λαϊκιστή, διχαστικό, ξενοφοβικό –για κάποιους ακόμη και «νεοφασίστα» –πρόεδρο, που απειλεί να ισοπεδώσει ό,τι έχτισε ο προκάτοχός του.
Ο Ντόναλντ Τραμπ εξελέγη από ένα βαθιά διαιρεμένο και απογοητευμένο εκλογικό σώμα. Γιατί όμως οι ελπίδες του αμερικανικού λαού διαψεύστηκαν; Ποια είναι η πολιτική κληρονομιά που αφήνει πίσω του ο Ομπάμα; Σύμφωνα με δημοσκόπηση των Associated Press – NORC Center for Public Affairs Research που διενεργήθηκε τον Δεκέμβριο, μόλις το 32% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι ο Ομπάμα τήρησε τις προεκλογικές του δεσμεύσεις –το 44% απάντησε ότι ο απερχόμενος πρόεδρος προσπάθησε αλλά δεν τα κατάφερε.
Το 22% των Αμερικανών είπε ότι ο Ομπάμα δεν κράτησε τις υποσχέσεις του, με το αντίστοιχο ποσοστό μεταξύ των Ρεπουμπλικανών να αγγίζει το 49%. Το 41% είπε ότι προσωπικά είναι καλύτερα τώρα σε σχέση με όταν ο Ομπάμα ανέλαβε για πρώτη φορά πρόεδρος, ενώ το 46% είπε ότι η χώρα στο σύνολό της είναι σε καλύτερη κατάσταση. Το 57% των Αμερικανών έχει θετική γνώμη για τον Ομπάμα και το 52% ότι ήταν ένας καλός πρόεδρος. Οταν ο Ομπάμα εξελέγη πρόεδρος, οι ΗΠΑ βρίσκονταν εν μέσω μιας εξαιρετικά δυσάρεστης συγκυρίας, με τη χρηματοπιστωτική κρίση να βρίσκεται στο ζενίθ της και θέσεις εργασίας να χάνονται μαζικά.
Σήμερα το ποσοστό της ανεργίας στη χώρα είναι κάτω από 5%, το ΑΕΠ αυξάνεται, τα ελλείμματα έχουν μειωθεί και θέσεις εργασίας προστίθενται συνεχώς. Πάνω από 20 εκατομμύρια Αμερικανοί απέκτησαν πρόσβαση σε υπηρεσίες Υγείας και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, μέσω του Obamacare, και μόλις το 8,9% των Αμερικανών δεν έχει ασφαλιστική κάλυψη –ιστορικό χαμηλό για τη χώρα. Οι ΗΠΑ επίσης κινούνται προς καθαρότερες πηγές ενέργειας, όπως η αιολική, η ηλιακή και το φυσικό αέριο.
Ωστόσο, παρά την οικονομική ανάκαμψη, πολλοί Αμερικανοί αισθάνονται ότι έμειναν πίσω –ότι η ζωή τους δεν βελτιώθηκε όσο θα ήθελαν. Τα εισοδήματα της μέσης αμερικανικής οικογένειας συρρικνώθηκαν κατά 4.000 δολάρια σε σχέση με όταν ο Μπιλ Κλίντον παρέδιδε την εξουσία στον Τζορτζ Μπους τον νεότερο. Οι οικονομικές ανισότητες έχουν διευρυνθεί, ενώ ούτε στα φυλετικά ζητήματα ο Ομπάμα κατάφερε να επιτύχει κάποια σημαντική βελτίωση –μόλις το 43% των Αφροαμερικανών πιστεύει ότι ο απερχόμενος αμερικανός πρόεδρος βελτίωσε τις συνθήκες για τους μαύρους πολίτες της χώρας. Στην εξωτερική πολιτική οι απόψεις επίσης διίστανται. Ενώ οι υποστηρικτές του λένε ότι έβγαλε τη χώρα από δύο αποτυχημένους πολέμους στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ και υιοθέτησε μια μετριοπαθή εξωτερική πολιτική, οι επικριτές του τον κατηγορούν είτε για μαλθακότητα έναντι του Ισλαμικού Κράτους και της Ρωσίας είτε για συνέχιση των πολιτικών εκείνων που εξέθρεψαν την τζιχαντιστική απειλή –το Γκουαντάναμο είναι ακόμη ανοικτό, ενώ οι επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) κλιμακώθηκαν στη διάρκεια της προεδρίας του.
Ρόμπερτ Σινγκ: «Μόνο μια τεραστίων διαστάσεων εθνική κρίση μπορεί να ενώσει τον αμερικανικό λαό»
«Η προεδρία του Μπαράκ Ομπάμα θα αποκτήσει συμβολική θέση στα βιβλία της Ιστορίας, αλλά η ουσία της προεδρίας του είναι αμφίβολη»
είπε στο «Βήμα» ο Ρόμπερτ Σινγκ, καθηγητής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκμπεκ στο Λονδίνο, ειδικός στην αμερικανική πολιτική και συγγραφέας του βιβλίου «After Obama –Renewing American Leadership, Restoring Global Order» («Μετά τον Ομπάμα –Ανανεώνοντας την αμερικανική ηγεσία, αποκαθιστώντας την παγκόσμια τάξη», Cambridge University Press, 2016).Πώς αξιολογείτε την προεδρία του Μπαράκ Ομπάμα; Σε ποιους τομείς πιστεύετε ότι πέτυχε και σε ποιους όχι;
«Πιστεύω πως σε ό,τι αφορά τα εσωτερικά ζητήματα η προεδρία του Ομπάμα πιθανώς θα εκτιμηθεί θετικά από τους ιστορικούς του μέλλοντος, καθώς θα θεωρηθεί ότι βοήθησε την αμερικανική οικονομία να ανακάμψει από την κρίση και την ύφεση του 2007-08, επέκτεινε την ασφαλιστική κάλυψη, προσπάθησε να καταπολεμήσει την κλιματική αλλαγή, προώθησε τα ίσα δικαιώματα και πέρασε λογικούς νόμους για την οπλοκατοχή.
Αλλά η πολιτική του κληρονομιά, ακόμη και στα εσωτερικά, κινδυνεύει να αμαυρωθεί, αφού το ζήτημα της ασφαλιστικής κάλυψης και υγειονομικής περίθαλψης προκαλεί μεγάλη πόλωση εξαιτίας του αυξανόμενου κόστους αλλά και εξαιτίας του γεγονότος ότι πολλά από όσα έκανε ο Ομπάμα τα πέτυχε μέσω προεδρικών διαταγμάτων, τα οποία ο Τραμπ τώρα μπορεί να ακυρώσει. Στις εξωτερικές υποθέσεις, είναι πολύ δύσκολο να χαρακτηρίσουμε την προεδρία του κάτι άλλο πέρα από αδύναμη, παθητική και αναποτελεσματική, καθώς επέτρεψε στη Ρωσία, στην Κίνα και στο Ιράν να δρουν με επιθετικό τρόπο και αποδυνάμωσε τις παραδοσιακές συμμαχίες αλλά και την αξιοπιστία των ΗΠΑ.
Η κληρονομιά του είναι η διάβρωση της διεθνούς φιλελεύθερης τάξης και η ενίσχυση των δυνάμεων που επιθυμούν να την ανατρέψουν, μια κληρονομιά που στην ουσία έστρωσε τον δρόμο στον Τραμπ και στην εσωστρεφή εκδοχή του «America First». Ο Ομπάμα θα έχει μια πολύ ισχυρή συμβολική θέση στα βιβλία της Ιστορίας, αλλά η ουσία της προεδρίας του είναι αμφίβολη».
Επομένως, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η εκλογή του Τραμπ οφείλεται εν μέρει στην αδυναμία του Ομπάμα να κάνει όσα είχε υποσχεθεί και να φέρει την πολυπόθητη «αλλαγή», που ήταν και το σύνθημά του;
«Οχι τόσο. Πιστεύω ότι η εκλογή του είναι μια αντανάκλαση δύο φαινομένων που τροφοδοτούν το ένα το άλλο:, της παγιωμένης κομματικής πόλωσης, η οποία οδηγεί σε αδιέξοδο, και της πεποίθησης ότι η Ουάσιγκτον δεν λειτουργεί και της επακόλουθης δυσαρέσκειας της κοινής γνώμης, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την άνοδο προσώπων όπως ο Τραμπ, που υπόσχονται λύσεις τις οποίες δεν μπορούν να κάνουν πραγματικότητα.
Ο Ομπάμα –όπως και ο Μπους πριν από αυτόν και χωρίς αμφιβολία ο Τραμπ από την ερχόμενη εβδομάδα –υποσχέθηκε να βάλει τέλος στον διχασμό, αλλά είναι δύσκολο για οποιονδήποτε πρόεδρο να πετύχει κάτι τέτοιο ελλείψει μιας τεραστίων διαστάσεων εθνικής κρίσης που μπορεί τελικά να ενώσει τον λαό».
Ποιες πιστεύετε ότι θα είναι οι πρώτες ενέργειες του Τραμπ μετά την ορκωμοσία του;
«Θα υπογράψει εκτελεστικά διατάγματα που θα ανατρέπουν κάποιες νομοθετικές ρυθμίσεις του Ομπάμα και μέσω του Κογκρέσου, στο οποίο επικρατούν οι Ρεπουμπλικανοί, πιθανώς θα προχωρήσει σε μέτρα για την απορρύθμιση της οικονομίας, τη φορολογία και το περιβάλλον.
Είναι πιθανό ότι στις πρώτες εκατό ημέρες της προεδρίας του θα πιέσει για αύξηση των κονδυλίων για τις υποδομές, θα κατασκευάσει κάποιο είδος τείχους στα σύνορα με το Μεξικό και θα ασχοληθεί με τη φορολογική μεταρρύθμιση.
Το εάν θα καταφέρει να αντικαταστήσει το Obamacare με κάτι άλλο μένει να διαπιστωθεί, ειδικά δεδομένων των διαιρέσεων για τη στρατηγική και την τακτική μέσα στο κόμμα του. Και χωρίς αμφιβολία θα υπάρξει κάποια συμβολική μεταβολή στις εξωτερικές υποθέσεις –πιθανώς με τη μεταφορά της πρεσβείας [των ΗΠΑ από το Τελ Αβίβ] στην Ιερουσαλήμ, ανακοινώσεις για την επαναδιαπραγμάτευση των εμπορικών συμφωνιών ή κάποια συνάντηση με τον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
