Διεξάγονται αυτές τις μέρες στη χώρα μας δίκες σχετικά με την έκδοση ή μη των οκτώ τούρκων αξιωματικών που έφθασαν στην Ελλάδα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στη γειτονική χώρα. Είναι σαφές πως όσοι και όσες πιστεύουμε και στηρίζουμε την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης καλό είναι να μην παρεμβαίνουμε με οποιονδήποτε τρόπο και να την αφήνουμε να κάνει τη δουλειά της. Πέραν του θέματος αρχής και της ανάγκης σεβασμού των θεσμών, το νομικό σκέλος τέτοιων ζητημάτων είναι συνήθως εξαιρετικά σύνθετο και απαιτεί γνώσεις ειδικών.
Η ευρύτερη διάσταση του ζητήματος όμως προκαλεί το ενδιαφέρον αλλά και την εγρήγορση των πολιτών. Αλλωστε οι δημόσιες παρεμβάσεις οργανώσεων, φορέων, επιστημόνων, διανοουμένων, αλλά και οι κινητοποιήσεις πολιτών από ένα ευρύ πολιτικό φάσμα, συμπεριλαμβανομένων και ανθρώπων που είχαν υποστεί διώξεις στη χώρα μας κατά την περίοδο της χούντας των συνταγματαρχών, δείχνουν ότι η υπόθεση των οκτώ τούρκων στρατιωτικών δεν αποτελεί αποκλειστικά νομικό ζήτημα, αλλά και ζήτημα δημοκρατίας και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι κινητοποιήσεις και οι παρεμβάσεις δεν αφορούν την ενοχή ή την αθωότητα των οκτώ στρατιωτικών, θέμα για το οποίο δεν είναι δυνατόν να έχουμε γνώμη, πολύ δε περισσότερο να αποφανθούμε, όσοι δεν γνωρίζουμε τα γεγονότα και την εμπλοκή των συγκεκριμένων ανθρώπων. Οι κινητοποιήσεις κατά της έκδοσης των οκτώ αφορούν πρωτίστως την τήρηση των βασικών αρχών της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου καθώς και τη διασφάλιση γενικότερα της έκδοσης ανθρώπων σε χώρες όπου δεν υπάρχει κίνδυνος βασανισμού ή άλλης μορφής κακής, υποτιμητικής ή απάνθρωπης μεταχείρισης υποδίκων ή κρατουμένων.
Η προσωρινή αναστολή της ισχύος της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, οι νόμοι έκτακτου χαρακτήρα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία, οι ευρύτερες συνθήκες που επικρατούν στη χώρα αλλά και οι αναφορές σε ενδεχόμενη επαναφορά της θανατικής ποινής προκαλούν βάσιμες αμφιβολίες, τουλάχιστον στην παρούσα συγκυρία, για τη δυνατότητα μιας δίκαιης δίκης και τη διασφάλιση του τεκμηρίου της αθωότητας. Επιπλέον διάχυτος είναι ο προβληματισμός και για τις συνθήκες κράτησης υποδίκων, ανεξάρτητα από την αθωότητα ή την ενοχή τους, για την αποφυγή βίας και αυθαιρεσιών καθώς και για τη διασφάλιση δικαιωμάτων όπως της ζωής ή της αξιοπρέπειας.
Οι επιπτώσεις στις διμερείς σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας προβάλλονται από μερίδα σχολιαστών ως κεντρικό ζήτημα σε ό,τι αφορά την υπόθεση των οκτώ στρατιωτικών. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρόκειται για μια πολύ περίπλοκη συγκυρία. Ο πυρήνας όμως των διεθνών συμβάσεων γύρω από τα θέματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αφορά την υπέρβαση των διμερών σχέσεων ή των πολιτικών στοχεύσεων. Αλλωστε, η διασφάλιση της καθολικότητας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποβλέπει και στην προστασία του κράτους δικαίου μέσα στο πολυκύμαντο και μεταβαλλόμενο πλέγμα των διμερών και διεθνών σχέσεων.
Διεξάγεται σήμερα ένας ευρύς δημόσιος διάλογος για την ποιότητα, τις τύχες και το μέλλον της δημοκρατίας τόσο στην Ευρώπη όσο και διεθνώς. Οι αυταρχικές φωνές και οι πολιτικές δυνάμεις που απαξιώνουν τους δημοκρατικούς θεσμούς και υπονομεύουν τις δημοκρατικές ελευθερίες και κατακτήσεις εδραιώνονται και ισχυροποιούνται σε πολλές χώρες. Γι’ αυτόν τον λόγο όμως η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν είναι περιττή πολυτέλεια αλλά ούτε και αφελής διεκδίκηση. Αντίθετα, αποτελεί ένα μείζον διακύβευμα με ισχυρούς συμβολισμούς και σημαντικές πολιτικές συνεπαγωγές, τόσο για την ενίσχυση των δημοκρατιών όσο και για τον χαρακτήρα των σχέσεων μεταξύ χωρών.
Η κυρία Εφη Γαζή είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
