Σε λίγες ημέρες συμπληρώνονται έξι χρόνια από τότε που ο σημαντικός αμερικανός ιστορικός και ακτιβιστής Χάουαρντ Ζιν έφυγε από τη ζωή, αφήνοντας πίσω του, διεθνώς, δυνατό το ίχνος του αριστερού διανοητή.
«Το Βήμα» παρουσιάζει μια αδημοσίευτη συνέντευξη με τον συγγραφέα και ακαδημαϊκό που έγινε η φωνή της «άλλης» Αμερικής. Σε δύσκολα χρόνια ο Χάουαρντ Ζιν επέλεξε ταξικά –δεν έμεινε ουδέτερος αλλά τάχθηκε με το μέρος των καταπιεσμένων. Πρωταγωνιστής του αγώνα για τα πολιτικά δικαιώματα των Αφροαμερικανών τη δεκαετία του ΄50, μπροστάρης στο αντιπολεμικό κίνημα του ’70, τα χρόνια του Βιετνάμ, δεν έπαψε ποτέ να είναι μαχητής ως πανεπιστημιακός δάσκαλος και αγωνιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Ανέσυρα τη συνέντευξη από το συρτάρι μου ξανά, έχοντας την πεποίθηση ότι ο χρόνος δεν τη στραπατσάρισε. Πώς να το κάνει άλλωστε, αφού ένα δυνατό μυαλό σαν του Ζιν, που δεν έχασε ποτέ τις τεθλασμένες γωνίες της σκέψης του, έχει κατακτήσει αυτό: να προσπερνά το εφήμερο και να διακτινίζεται –και ας έχουν οι λέξεις πάντοτε σύνδεση με τον τόπο, τον χώρο, τη διάθεση, το «τώρα» που εκφέρονται.
Από το 2009, δημοσιεύεται λίγο πριν από το έμπα του 2017, σε μια «ρωγμή του χρόνου», και οι σκέψεις του Ζιν διαλέγονται σαν φρέσκες και επίκαιρες με το σήμερα.
Ποια ήταν η τελευταία διαδήλωση στην οποία συμμετείχατε;
«Α, ήταν στη Βοστώνη. Μια διαδήλωση κατά του πολέμου στο Ιράκ. Εβλεπα και βλέπω τους πολέμους ως ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις. Οι περισσότεροι Αμερικανοί δεν είχαν την ίδια γνώμη για τον πόλεμο στο Ιράκ και δεν συμφωνούσαν με την κριτική μου. Τώρα όμως τα δύο τρίτα των Αμερικανών είναι εναντίον του πολέμου, κι ας μην τον βλέπουν όπως εγώ, δηλαδή ως αποτέλεσμα επεκτατικής ιμπεριαλιστικής πολιτικής».
Kαι το πιο ωραίο σύνθημα που ακούσατε σε διαδήλωση;
«Το σύνθημα «No Human Being is Illegal» (σ.σ.: Κανένας άνθρωπος δεν είναι παράνομος). Είναι η πιο όμορφη φράση που έχω ακούσει σε διαδήλωση. Αφορά τους μετανάστες».
Θεωρείτε ότι το Μεταναστευτικό αναδεικνύεται σε μεγάλο ζήτημα για την Αμερική και τον υπόλοιπο κόσμο;
«Είναι βέβαιο. Οι κυβερνήσεις όμως αντιμετωπίζουν τους μετανάστες σαν απειλή και χρησιμοποιούν μέτρα για να τους συνθλίψουν. Υψώνουν τείχη στην Αριζόνα κατά μήκος των συνόρων των ΗΠΑ με το Μεξικό, με στόχο να εμποδίσουν την είσοδο μεταναστών. Φράζουν τον δρόμο φτωχών ανθρώπων, τους κρατούν στις φυλακές, δεν φροντίζουν καν για την υγεία των μικρών παιδιών».
Τι θα προτείνατε εσείς απέναντι στους αποκλεισμούς;
«Ολα τα σύνορα ανοιχτά. Να κυκλοφορούν ελεύθερα όλοι, είτε μετανάστες είτε όχι, με ίδια δικαιώματα στη ζωή».
Εχετε δηλώσει ότι υπήρξατε ενεργός υποστηρικτής του Μπαράκ Ομπάμα και ένα λεπτό μετά την εκλογή του ότι είστε ενεργός επικριτής του. Γιατί;
«Υποστήριξα τον Ομπάμα γιατί ήθελα να σταματήσει η διακυβέρνηση του Μπους. Κι ήταν ο μόνος τρόπος. Το γνώριζα ότι ο Ομπάμα δεν πρότεινε το είδος της πολιτικής που μπορεί να φέρει βαθιές αλλαγές στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Ακόμα και στην προεκλογική του καμπάνια έλεγε ότι θα στείλει στρατεύματα στο Αφγανιστάν. Ηταν φανερό και το διέκρινα ότι δεν θα ήταν καλύτερος επί της ουσίας».
Εξηγήστε το μας αυτό…
«Είναι μιλιταριστής. Ο Ομπάμα έχει μιλιταριστική αντίληψη για τη λύση των προβλημάτων. Μόλις ανέλαβε τα καθήκοντά του ως πρόεδρος και ήρθε στο γραφείο του, οι ΗΠΑ βομβάρδισαν το Πακιστάν και σκοτώθηκαν αθώοι άνθρωποι. Και συνεχίζουν να ρίχνουν βόμβες. Οχι μόνο θα διατηρήσει τις στρατιωτικές δυνάμεις αλλά θα τις αυξήσει. Ο προϋπολογισμός για τις στρατιωτικές δαπάνες είναι μεγαλύτερος σήμερα από ό,τι επί Μπους».
Εν μέσω διεθνούς κρίσης, ποια θεωρείτε αναγκαία μεταρρύθμιση;
«Να σταματήσουν οι πολεμικές επιχειρήσεις και τα αμερικανικά στρατεύματα να αποχωρήσουν από τις άλλες χώρες. Να γίνουν διαπραγματεύσεις για ειρήνη ανάμεσα στο Ισραήλ και στην Παλαιστίνη, όπως επίσης στην Κορέα και στο Ιράν. Πρέπει να γίνουν βαθιές αλλαγές στις αντιλήψεις και στην κοινωνική πολιτική. Μεγάλες κοινωνικοοικονομικές αλλαγές μπορούν να γίνουν μόνο από δυνατό εργατικό κίνημα, που τώρα στην Αμερική είναι αδύναμο. Είναι πιθανό να δυναμώσει, αλλά όχι σίγουρο. Ισως αν χειροτερεύσει η οικονομική κρίση».
Εχετε διαφωνήσει με όσους πίστεψαν πως οι μαρξιστικές ιδέες είναι νεκρές μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης. Πιστεύετε πάντα ότι η ταξική πάλη είναι υπόβαθρο των πολιτικών συγκρούσεων;
«Και βέβαια. Ο ταξικός αγώνας υπάρχει σε κάθε σύγκρουση. Εκείνο που πρέπει να διερευνά κανείς είναι ποιος ωφελείται, ποια τάξη κερδίζει».
Εχετε μιλήσει για πολιτική ανυπακοή και όχι απλώς για αμφισβήτηση. Τι εννοείτε;
«Ανυπακοή και παραβίαση των νόμων, όταν είναι για το καλό των εργαζομένων. Στρατιώτες που αρνούνται να πολεμήσουν, όπως εκείνοι που δεν θέλησαν να πάνε στο Ιράκ, μια απεργία ή καταλήψεις χώρων για διαμαρτυρία κατά του πολέμου ή όπως έκαναν γιατροί που πήγαν στο Κογκρέσο και δεν έφευγαν από εκεί, κάνοντας διαμαρτυρία με αίτημα διαφορετικό σύστημα υγείας με δωρεάν παροχές για όλους».
Κατά την άποψή σας ο καπιταλισμός μπορεί να γίνει ανθρώπινος ή πρέπει να ανατραπεί;
«Ο καπιταλισμός δεν μπορεί να μεταρρυθμιστεί βαθιά. Πάλι καπιταλισμός θα είναι. Χρειάζεται βασικός μετασχηματισμός. Πρέπει να αντικατασταθεί. Σοσιαλισμός με δημοκρατία».
Δεν είναι πλεονασμός να λέτε σοσιαλισμός με δημοκρατία; Ο σοσιαλισμός είναι η δημοκρατία των πολλών, έτσι δεν είναι;
«Ναι, αν είναι πράγματι σοσιαλισμός. Στη Σοβιετική Ενωση έλεγαν ότι είχαν σοσιαλισμό, αλλά δεν ήταν».
Στην Ευρώπη και αλλού υπάρχει μια τάση αναθεώρησης της Ιστορίας που φτάνει στο σημείο να ταυτίζει τον κομμουνισμό ή τον σταλινισμό με τον φασισμό και τον ναζισμό. Τι λέτε εσείς;
«Δεν συμφωνώ. Οχι. Δεν είναι το ίδιο. Ομως στη Σοβιετική Ενωση υπήρχαν στοιχεία φασισμού, ολοκληρωτικές αντιλήψεις, φυλακίσεις για τη διαφορετική άποψη. Είχαν ζητήσει κάποτε από έναν αμερικανό συγγραφέα, που έλεγε ότι ο σοσιαλισμός είναι κάτι όμορφο, να περιγράψει πώς τον εννοεί. Και είπε: «Σοσιαλισμός χωρίς φυλακές». Συμφωνώ απόλυτα μαζί του».
Τι θα χαρακτηρίζατε αμερικανικό όνειρο και τι αμερικανικό εφιάλτη;
«Οι περισσότεροι Αμερικανοί έχουν όνειρο να ζουν σε ειρήνη, με ασφάλεια, να έχουν καλή παιδεία, να κινούνται ελεύθερα και να σταματήσει ο υπόλοιπος κόσμος να τους βλέπει ως κακούς. Ο εφιάλτης τους είναι η οικονομική ανασφάλεια, να μη χάσουν τη δουλειά τους. Ο δικός μου εφιάλτης είναι να συνεχιστεί η ίδια πολιτική, με περισσότερες στρατιωτικές δαπάνες, και να παραμείνει ο φόβος της τρομοκρατίας και των μεταναστών».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
