Χρονιά των ρυθμίσεων θα είναι και το 2017 για τις ελληνικές τράπεζες, υπό την πίεση εφαρμογής του επιχειρησιακού τους σχεδίου για μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων κατά τουλάχιστον 8,5 δισ. ευρώ τους επόμενους 12 μήνες.
Τόσο μέσω των εσωτερικών μονάδων επισφαλών απαιτήσεων όσο και μέσω εξειδικευμένων εταιρειών στις οποίες θα ανατεθεί η διαχείριση μέρους του χαρτοφυλακίου τους, οι τράπεζες θα εντατικοποιήσουν τις ενέργειές τους για τη μεγαλύτερη επιχείρηση αναδιάρθρωσης του ιδιωτικού χρέους, από την έναρξη της κρίσης ως σήμερα. Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς τους, εφέτος στη λιανική τραπεζική θα ρυθμιστούν δάνεια ύψους 10 με 15 δισ. ευρώ.
Οπως επισημαίνει κορυφαία τραπεζική πηγή, αναγκαία συνθήκη για την επίτευξη του στόχου μείωσης των «κόκκινων» δανείων το 2017 αποτελεί η αύξηση του ΑΕΠ κατά τουλάχιστον 1,5%.
Η ανάπτυξη θα αυξήσει τις πιθανότητες, πρώτον, να «πρασινίσουν» δάνεια που ρυθμίστηκαν τους προηγούμενους μήνες· δεύτερον, να έχουν επιτυχία οι ρυθμίσεις που θα εφαρμοστούν το επόμενο διάστημα· τρίτον, να περιοριστεί η δημιουργία νέων επισφαλειών.
Γενναιόδωρες διευθετήσεις
Οι ρυθμίσεις που θα εφαρμοστούν εφέτος θα είναι πιο γενναιόδωρες από κάθε άλλη χρονιά. Μάλιστα, αυτήν την περίοδο οι αρμόδιες γενικές διευθύνσεις των πιστωτικών ιδρυμάτων βρίσκονται σε διαδικασία σχεδιασμού νέου προϊόντων αναδιάρθρωσης στο πλαίσιο του κώδικα δεοντολογίας της Τράπεζας της Ελλάδος που προβλέπει την περίμετρο των εργαλείων τακτοποίησης οφειλών που μπορεί να χρησιμοποιηθούν.
Σύμφωνα με γενικό διευθυντή συστημικού ομίλου που έχει την εποπτεία των αναδιαρθρώσεων ιδιωτών, κεντρικός στόχος των τραπεζών αποτελεί η αύξηση των βιώσιμων ρυθμίσεων. Οπως εξηγεί ο ίδιος, αυτήν τη στιγμή περίπου 4 στα 10 δάνεια που ρυθμίζονται «κοκκινίζουν» ξανά λίγους μήνες αργότερα, επίπεδα που θεωρούνται μη βιώσιμα. «Ο δείκτης αυτός θα πρέπει να υποχωρήσει σε πρώτη φάση στο 20% και εν τέλει στο 10%, δεδομένου ότι για να εξέλθει ένα δάνειο της κατηγορίας των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων θα πρέπει να παραμείνει ενήμερο για 12 συνεχείς μήνες» τονίζει η ίδια πηγή.
Οι τέσσερις τρόποι
Στόχος είναι έως και το 2019 δάνεια συνολικού ύψους 30 δισ. ευρώ να καταστούν εκ νέου εξυπηρετήσιμα. Στο πλαίσιο αυτό, οι ρυθμίσεις των τραπεζών θα γίνονται όλο και πιο γενναιόδωρες και θα περιλαμβάνουν τα εξής:
1) Μείωση επιτοκίου: Με στόχο τη μείωση της δόσης, «κουρεύεται» το επιτόκιο ή το περιθώριο κέρδους της τράπεζας, εφόσον το κόστος δανεισμού είναι συνδεδεμένο με κάποιον από τους διατραπεζικούς δείκτες euribor. Η μείωση του επιτοκίου οδηγεί στον περιορισμό των τόκων.
2) Παράταση διάρκειας: Οι ρυθμίσεις της κατηγορίας προβλέπουν την επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής του δανείου (δηλαδή μετάθεση της συμβατικής ημερομηνίας καταβολής της τελευταίας δόσης του δανείου). Με τον τρόπο αυτό μειώνεται η μηνιαία δόση σε μόνιμη βάση. Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, αυξάνεται το ποσό που πρέπει να καταβληθεί σε τόκους.
3) Διαχωρισμός οφειλής (Split Balance): Πρόκειται για τη δημοφιλέστερη ρύθμιση των τελευταίων μηνών καθώς διασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό τη βιωσιμότητα μιας ρύθμισης, ειδικά σε περιπτώσεις δανείων που έχουν χρησιμοποιηθεί για την αγορά ακινήτων, με σημερινή εμπορική αξία σημαντικά χαμηλότερη του αρχικού ύψους της χρηματοδότησης.
Γίνεται διαχωρισμός της οφειλής σε δύο τμήματα:
i) το τμήμα του δανείου το οποίο ο δανειολήπτης εκτιμάται ότι μπορεί να αποπληρώνει, με βάση την υφιστάμενη και την εκτιμώμενη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής του,
ii) το υπόλοιπο τμήμα του δανείου το οποίο τακτοποιείται μεταγενέστερα, με ρευστοποίηση περιουσίας ή άλλου είδους διευθέτηση, η οποία συμφωνείται εξαρχής από τα δύο μέρη.
4) Μερική διαγραφή οφειλής: Οριστική διαγραφή μέρους της συνολικής απαίτησης του ιδρύματος, ώστε η εναπομένουσα οφειλή να διαμορφωθεί σε ύψος που εκτιμάται ότι είναι δυνατό να εξυπηρετηθεί ομαλά.
Σημειώνεται ότι μια ρύθμιση μπορεί να προβλέπει συνδυασμό των παραπάνω παρεμβάσεων. Για παράδειγμα, μπορεί να επιμηκυνθεί η διάρκεια ενός δανείου και ταυτόχρονα να μειωθεί και το επιτόκιο ή να παγώσει ένα τμήμα της οφειλής (μέθοδος split balance) με πολύ χαμηλό ή μηδενικό επιτόκιο.
Στη σέντρα
Ταυτόχρονα με την παροχή ελκυστικών ρυθμίσεων, οι τράπεζες θα εντατικοποιήσουν τις ενέργειές τους για να «βγάλουν στη σέντρα» τους στρατηγικούς κακοπληρωτές, αυτούς που επιλέγουν να μην εξυπηρετούν τις οφειλές τους παρότι έχουν τη σχετική δυνατότητα. Τραπεζικές πηγές εκτιμούν ότι το 20% των προβληματικών ανοιγμάτων στη στεγαστική πίστη προέρχεται από πελάτες που μπορούν αλλά δεν θέλουν να πληρώσουν. Εξάλλου, έρευνα της Τράπεζας της Ελλάδος που είδε πρόσφατα το φως της δημοσιότητας έδειξε ότι την περίοδο 2010-2015 μία στις έξι επιχειρήσεις κατά μέσον όρο εμφανίζει χαρακτηριστικά στρατηγικού κακοπληρωτή.
Αναγκαίες αλλαγές
Εκτός όμως από τις ενέργειες των τραπεζών, η Τράπεζα της Ελλάδος θεωρεί απαραίτητες για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεών τους τις εξής μεταρρυθμίσεις:
-Την επιτάχυνση των διαδικασιών σε Ειρηνοδικεία και Πρωτοδικεία και της διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης, καθώς και τη βελτίωση του τρόπου κατανομής των εσόδων από αυτή.
-Τη ρύθμιση οφειλών υπερχρεωμένων νοικοκυριών, ώστε να προστατεύονται οι ευάλωτοι δανειολήπτες αλλά να μην μπορούν να επωφεληθούν από τις σχετικές διατάξεις δανειολήπτες που στρατηγικά επιλέγουν να είναι κακοπληρωτές.
-Την απλοποίηση των διαδικασιών εξυγίανσης και ειδικής εκκαθάρισης επιχειρήσεων.
-Τη δυνατότητα ανάθεσης από τα πιστωτικά ιδρύματα της διαχείρισης ή μεταβίβασης εξυπηρετούμενων (υπό προϋποθέσεις) και μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων σε εταιρείες διαχείρισης και εταιρείες απόκτησης απαιτήσεων.
-Την εισαγωγή πλαισίου για την εξωδικαστική διευθέτηση οφειλών ώστε να διασφαλίζεται ταχεία, αποτελεσματική και διαφανής αντιμετώπιση για τα χρέη προς τον ιδιωτικό αλλά και τον δημόσιο τομέα.
Η μάχη με τους στρατηγικούς κακοπληρωτές
Βασικό όπλο στη μάχη με τους στρατηγικούς κακοπληρωτές, αυτούς που μπορούν αλλά δεν πληρώνουν, θα αποτελέσει η απειλή του πλειστηριασμού. Μόνο στην Αθήνα εκτιμάται ότι αυτήν τη στιγμή οι τράπεζες μπορούν να βγάλουν στο «σφυρί» 60.000 ακίνητα, με τα μισά να αποτελούν πρώτη κατοικία.
Αν και δεν πρόκειται να προχωρήσουν όλες αυτές οι υποθέσεις στο στάδιο της εκποίησης, οι τράπεζες εκτιμούν ότι ο φόβος και μόνο θα επαναφέρει στο γκισέ κάποιους δανειολήπτες.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το πρόγραμμα πλειστηριασμών των τεσσάρων συστημικών ομίλων προβλέπει την πώληση τουλάχιστον 5.000 – 6.000 ακινήτων μέσα στο 2017.
Σε χαμηλά επίπεδα ο δείκτης εξυγίανσης των «κόκκινων» δανείων
Δημιουργία νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων τουλάχιστον ως και το τέλος του 2017 αναμένει η Τράπεζα της Ελλάδος, γεγονός το οποίο θα έχει αρνητική συμβολή στους δείκτες επισφαλειών. Αν και το 2016 ήταν έτος σταθεροποίησης των μεγεθών, ακόμη παραμένει σε πολύ χαμηλά επίπεδα ο δείκτης εξυγίανσης (cure rate).
Συγκεκριμένα, μόλις το 2,6% των δανείων επί του συνόλου των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων αναταξινομήθηκαν από την κατηγορία των μη εξυπηρετούμενων προς εκείνη των εξυπηρετούμενων κατά τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου της περυσινής χρονιάς. Θετικό είναι πάντως το γεγονός ότι για πρώτη φορά ο δείκτης αθέτησης (default rate) ήταν χαμηλότερος, διαμορφούμενος σε 2,5%. Πρόκειται για το ποσοστό των δανείων που αναταξινομήθηκαν από την κατηγορία των εξυπηρετούμενων προς εκείνη των μη εξυπηρετούμενων την ίδια περίοδο.Οι επιδόσεις αυτές ήταν αποτέλεσμα της ενεργητικής διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, το πρώτο εξάμηνο του 2016, κατά τη διάρκεια του οποίου αυξήθηκαν κατά 100.000 οι ρυθμισμένες υποθέσεις. Επιπλέον καταγράφηκε στροφή των τραπεζών σε λύσεις μακροπρόθεσμου χαρακτήρα οι οποίες αυξήθηκαν κατά 7 ποσοστιαίες μονάδες, φθάνοντας το 40,2% στο σύνολο των ρυθμίσεων που έχουν ήδη γίνει. Εξάλλλου, στο πρώτο εξάμηνο του 2016 σταθερό παρέμεινε το ποσοστό των λύσεων οριστικής διευθέτησης στο 6,3% και το ποσοστό των δανείων που είχαν μεν τεθεί σε καθεστώς ρύθμισης (forborne exposures) αλλά παραμένουν στην περίμετρο των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων που διαμορφώθηκε στο 70%. Από τη βιωσιμότητα των συγκεκριμένων ρυθμίσεων θα εξαρτηθούν σε μεγάλο βαθμό οι επιδόσεις των τραπεζών το 2017.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
