Σχέδια για ένα ταξίδι στα Μετέωρα

«Την ενέργεια ψάχνουμε στα πράγματα που ζωγραφίζουμε» μου λέει ο Θανάσης Μακρής καθώς μου παραδίδει τα σχέδια της περιήγησής του στα φώτα και στις σκιές των Μετεώρων. Και τα ακριβά μονόπετρα της Θεσσαλίας έχουν όντως συσσωρευμένη στις κορφές τους απίθανη ενέργεια, φανερός, αλλά κυρίως αφανής θησαυρός, το κυνήγι του οποίου αποκτά μυστηριακές διαστάσεις καθώς η ατμόσφαιρα του τοπίου ακροβατεί στις άκρες των απόκοσμων βράχων στο όριο του πραγματικού και του υπερβατικού κόσμου.

Ζωγραφίζεται όμως η ενέργεια; αναρωτιέται ο ζωγράφος. Ακόμα και η γραμμή του σχεδίου δεν υπάρχει θεωρητικά στη φύση. Δεν έχει σώμα και υπόσταση, περιγράφεται μόνο από τη συμβολή δύο άλλων επιφανειών. Ομως στα σχέδια που έχω μπροστά μου, οι γραμμές των χρωμάτων, του μολυβοκάρβουνου και του μολυβιού του Θανάση Μακρή όχι μόνο υπάρχουν σύσσωμες, αλλά εξωτερικεύουν την ενέργεια και την ένταση των βράχων.

Η ένταση προς τον ουρανό έθελγε πάντα τους ανθρώπους και αυτοί οι απόκοσμοι βράχοι ήταν μια «σκάλα» για να σκαρφαλώσεις πιο κοντά στον Θεό. Βλέπεις παντού στους κάθετους ή και με αρνητική κλίση βράχους ανθρώπους να αγωνίζονται να ανέβουν

Ακόμη και με πολύ σύγχρονο εξοπλισμό, με κατάλληλα ρούχα, ανθεκτικά σχοινιά, καρφιά και ασφάλειες, με διαμορφωμένες ήδη στρατηγικές αναρρίχησης, αυτές οι διαδρομές παρουσιάζουν τον μέγιστο βαθμό δυσκολίας. Το λένε και τα ονόματά τους, είτε αυτά είναι ποιητικά όπως «Ουράνια Σκάλα», «Γραμμή της Πίπτουσας Σταγόνας», «Δρόμος των Νερών», ή περιγράφουν πολύ ρεαλιστικά την κατάσταση, όπως η διαδρομή «Δίεδρο της Σχιζοφρένειας» στον βράχο του Αγίου Πνεύματος.

Στον κατάλογο της πρώτης έκθεσης του Θανάση Μακρή στην Γκαλερί Ωρα το 1984, ο Παναγιώτης Τέτσης έγραφε ότι η ζωγραφική του νέου ζωγράφου δεν περιέχει παρά τη ζωγραφική, την πείρα των ματιών και των βιωμάτων, και την παρουσία ενός ανθρώπου γεμάτου συγκίνηση, ταγμένου στη ζωγραφική. Ολα αυτά παραμένουν αναλλοίωτα στα έργα και τις ημέρες του ώριμου πια ζωγράφου.

«Το σχέδιο» λέει «σου ανοίγει άλλες πόρτες, είναι μια άλλη εικαστική έκφραση. Το ζητούμενο είναι τι μπορείς να μεταφράσεις από έναν τόπο που σου προκαλεί δέος. Η Νάξος για παράδειγμα σου στέλνει μια γλύκα που σου αρέσει. Στα Μετέωρα αισθάνθηκα ταραχή, αναστάτωση». Ετσι με το μολύβι που έκανε τις ζωγραφιές, άρχισε να σχεδιάζει λέξεις:

«Τα Μετέωρα αν δεν τα επισκεφθείς, δεν μπορείς να τα περιγράψεις. Λένε ότι αυτοί οι πέτρινοι γίγαντες δημιουργήθηκαν σιγά – σιγά μέσα στον χρόνο από το νερό και την άμμο. Εμένα μου φαίνεται πως καρφώθηκαν στη γη από ψηλά.

Τεράστιες απολιθωμένες θεότητες που στις κορυφές τους φιλοξενούν την αιώνια αγωνία του ανθρώπου για το επέκεινα. Ενας τόπος που σε έλκει με δύναμη πάνω του και ταυτόχρονα σε απωθεί. Μονή Βαρλαάμ, Μονή Μεγάλου Μετεώρου, Αναπαυσάς, Ρουσάνου, Αγίου Στεφάνου, Αγίας Τριάδας κ.λπ.

Αυτό το τοπίο αναμετράται με το κενό και τον ίλιγγο. Κάθαρση μέσω του ιλίγγου; Δεν είναι τυχαία σκαρφαλωμένα αυτά τα ιερά κτίσματα επάνω στους τρομερούς βράχους. Η υλική υπόσταση σε οριακή ελευθερία αναγκάζει τη συνείδηση σε συγκεκριμένη πνευματική στόχευση. Οι αισθήσεις σε κατάσταση ετοιμότητας.

Σπάνιο τοπίο, από τα πιο εντυπωσιακά στον κόσμο. Ενιωσα μπροστά του το δέος ενός αναχωρητή που ηρεμεί από την πίεση μόνο μέσα από μια προσπάθεια ερμηνείας του χώρου και των μυστικών που κρύβει μέσα του. Το δέος κινητοποιεί τους μηχανισμούς προσευχής. Και η τέχνη είναι ένα είδος προσευχής.

Πριν από αιώνες στους τοίχους της εκκλησούλας της μονής Αναπαυσά, ο Θεοφάνης ο Κρης κατέθεσε τη συγκίνησή του. Θα ήθελα να ήμουν κι εγώ μαζί του…».