Συλλογιζόμενος τα διαχρονικά χαρακτηριστικά της νοοτροπίας μας – που κάποια κρατούν από τα πανάρχαια χρόνια – θα επιχειρήσω να συνοψίσω τα πιο ουσιώδη:
· Υπερβάλλων κομματισμός και λαϊκισμός, με τα κυβερνώντα κόμματα συχνά προσωποπαγή, και με πρακτικές οικογενειοκρατίας, πελατειακών σχέσεων, κηδεμονευόμενων συντεχνιών, παρατάξεων και μερίδας των ΜΜΕ, καθώς και με προεκλογικές εξαγγελίες που συνήθως ανατρέπονται στην πράξη, αφού αυτοσχέδια έκτακτα μέτρα ατυχώς μονιμοποιούνται και παραμένουν (ΕΝΦΙΑ..).
· Υπέρμετρος τοπικισμός, συνυφασμένος με ιδιοτελή και άκρατο ατομικισμό και περιφρόνηση νόμων, οι οποίοι υπερβαίνουν το ‘εγώ’ μας, που γράφει πάντα τα δικαιώματά του με κεφαλαία, αλλά τις υποχρεώσεις και τα καθήκοντά του δεν παραλείπει να τα καταχωρεί εσαεί σε υστερόγραφα και υποσημειώσεις, με δυσδιάκριτους αστερίσκους. Ας μην ξεχνάμε την ασυδοσία π.χ.με την οποία η αφεντιά μας φράζει ρέματα – χτίζοντας αυθαίρετα – ή δρόμους και πεζοδρόμια – παρκάροντας παράνομα…
· Η παιδεία όλων των βαθμίδων βρίσκεται σε κώμα, ενώ η αρχή της ήσσονος προσπάθειας κυριαρχεί. Δεν είναι, έτσι, τυχαίο ότι το Πανεπιστημιακό άσυλο γίνεται τακτικά αντικείμενο κατάχρησης και παραβίασης από στοιχεία έξω – ακαδημαϊκά, αφού τα ΑΕΙ εξακολουθούν να στερούνται στοιχειωδών έργων υποδομής, περιφρούρησης, ελέγχου και προστασίας.
· Οι διανοούμενοι, αντί να αναμετρηθούν με το κατεστημένο, καθίστανται συνήθως κομματικοί ημέτεροι και τα ‘ελεύθερα’ πνεύματα των περισσότερων ευθυγραμμίζονται ατυχώς με τον δογματισμό της κομματικής ‘ορθότητας’, απαξιώνοντας την ουσιαστική κριτική, που θα εμπνεύσει αυτοκριτική και αναστοχασμό της κοινωνίας.
· Ο περιβόητος δικομματισμός μας (ΝΔ με ΠΑΣΟΚ και τώρα με ΣΥΡΙΖΑ) ευθύνεται για την τριακονταετή υπερχρέωση της χώρας, ενώ ο νεοπαγής ΣΥΡΙΖΑ, συγκυβερνήτης με τους ΑΝΕΛ, σε πείσμα των εξαγγελιών του, διαχειρίζεται κι αυτός πειθήνια τις εντολές των Θεσμών και εφαρμόζει τα Μνημόνια, στα οποία εκ των πραγμάτων βαλτώσαμε, με τη μονόπλευρη λιτότητα, ανεργία, αφαίμαξη και περιθωριοποίηση μέχρις απελπισίας. Τα επιβληθέντα υπερβολικά πρωτογενή πλεονάσματα, σε συνδυασμό με το σκληρότατο για μας Ευρώ, μας έχουν αποδεκατίσει, ενώ ο εθνικός μας πλούτος – προϊόν μακραίωνων θυσιών και ιδρώτα – υποθηκεύεται πλέον ταπεινωτικά για έναν αιώνα, από τους ανηλεείς δανειστές – δυνάστες και όχι αλληλέγγυους εταίρους του εξηκονταετούς Ευρωπαϊκού οράματος της Ρώμης. Όλα αυτά, απότοκα εν πολλοίς της νοοτροπίας μας, σε συνδυασμό με το προσφυγικό πρόβλημα, οξυμμένο λόγω των συγκυριών γειτόνων και εταίρων, έχουν ήδη οδηγήσει την κατάσταση στο αμήν! Και το χειρότερο όλων: όσοι πρόσφυγες μας κατακλύζουν, άλλοι τόσοι και περισσότεροι λαμπροί νεολαίοι μας εγκαταλείπουν για την Εσπερία. Οποία αλλοίωση της φυλής…
· Είναι, λοιπόν άραγε, τυχαίο ότι στη χώρα όπου ανθεί η φαιδρά πορτοκαλέα, ικανοποιώντας τα ρωμαίικα πάθη, μικροπρέπειες και συμφέροντά μας, πρωτίστως κομματικά, συντελέσαμε ανεπανόρθωτα στο ‘γαία (Ιωνία, Θράκη, Κύπρος) πυρί μιχθήτω’; Αύριο δε, με τις διεκδικήσεις της γείτονος και τις οχαδερφικές άναρθρες κραυγές του στοχαστή Υφυπουργού Παιδείας, τι μέλλει γενέσθαι; Αλλά στη νοοτροπία μας ως προς την Παιδεία αναφέρθηκα ήδη.
· Η αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και πόρων του Κράτους και οι αιρετοί Νομάρχες και Ο.Τ.Α.από το 1994 δεν έλυσαν το πρόβλημα της ιστορικά εδραιωμένης απόστασης μεταξύ νεοέλληνα πολίτη και Κράτους, αλλά μετατόπισαν απλά το ζήτημα σε επίπεδο Περιφέρειας ή Δήμου. Οι Δήμοι, στην πλειονότητά τους, υφίστανται συχνά πλημμελή διαχείριση και χωλαίνουν με υπερβάσεις προϋπολογισμών, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων του κανόνα (π.χ.στο Λεκανοπέδιο Αττικής, οι Δήμοι Περιστερίου, Αμαρουσίου, κ.α.).Η ουσία είναι μία: ο πολίτης, ο δημότης, ο κρατικός λειτουργός, είναι φορείς της ίδιας αυτής ρωμαίικης νοοτροπίας, που μας διέπει από αιώνες και είναι σαρξ εκ της σαρκός μας, αφού ουδείς είναι ουρανοκατέβατος ή αναμάρτητος.
· Σ’ αυτόν τον φαύλο κύκλο, οι προ πενταετίας αγανακτισμένοι πολίτες της Πλατείας Συντάγματος – πρωτοστατούντων των νυν Υπουργών Τσακαλώτου, Κατρούγκαλου, Βαρουφάκη, κ.α. – έχουν αποθαρρυνθεί, συμβιβασθεί και εξαφανισθεί, ενώ οι απεργιακές κινητοποιήσεις έχουν συρρικνωθεί σημαντικά. Την ίδια στιγμή, η ηττοπάθεια, ο οχαδερφισμός κι η μετατόπιση ευθυνών είναι φαινόμενα συμφυή και συνυφασμένα με έναν παρασιτικό, υπερκαταναλωτικό ευδαιμονισμό, όπου μας ώθησε ο ασύδοτος δανεισμός του δικομματικού μας συστήματος. Αποχτήσαμε ύφος δίχως ήθος και γεμίσαμε το στομάχι μας, αδειάζοντας τις ψυχές μας! Τώρα όμως τι, άραγε, να πρωτομπαλώσουμε;
· Επειδή όμως δεν τα φάγαμε όλοι μαζί και εξίσου, αφού άλλωστε το ψάρι βρομάει απ’ το κεφάλι, οι πολιτικοί μας ταγοί έχουν πλέον ευθύνη, αύριο κιόλας ή μάλλον χθες, να προτάξουν μιαν ευέλικτη και κυρίως διορατική στρατηγική, να πραγματοποιήσουν έγκαιρα ρεαλιστικές υπερβάσεις και να προβούν, επιτέλους, σε εθνικό διάλογο, με πνεύμα συναίνεσης, συνεργασίας, σύμπνοιας και αλληλεγγύης. Μόνον εφόσον υποτάξουν παραδειγματικά το κομματικό τους συμφέρον ενώπιον του συμφέροντος του λαού, δίνοντας επιτέλους τα χέρια, θα στέρξουν να συγκροτήσουν ένα μέτωπο αρραγές, το οποίο αυτό και μόνο θα κατορθώσει να διαχειριστεί την κρίση. Μόνον έτσι θα μεταλαμπαδεύσουν στον πολίτη την ανάγκη αλλαγής νοοτροπίας και συμπεριφοράς, εμπεδώνοντας φορολογική συνείδηση και αξιοπιστία, εφόσον όμως προηγουμένως περιορίσουν παραδειγματικά τη χρηματοδότηση κομμάτων, βουλευτών, συμβούλων, παρατρεχάμενων και υμετέρων πάσης φύσεως, προασπίζοντας δε παράλληλα την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης και των θεσμών. Μόνον έτσι θα αναζωογονηθεί η παραγωγικότητα, θα τονωθούν επενδύσεις και εξαγωγές, θα μειωθούν η ανεργία και τα σκάνδαλα, ενώ θα επισπευσθεί η ποθητή ανάκαμψη και η επάνοδος στις Αγορές: όταν το ‘εγώ’ υποχωρήσει αμετάκλητα ενώπιον του ‘εμείς’. Ειδάλλως, θα διαιωνίζονται οι παθογένειες της Ρωμιοσύνης που μας έφεραν ως εδώ! Το παράδειγμα θα έρθει μόνον από την κορυφή μιας αναγεννημένης πολιτικής πυραμίδας που θα εμπνεύσει όραμα, με τολμηρά μεταρρυθμιστικά μέτρα και όχι με αποσπασματικές και στιγμιαίες χειρονομίες που μας βυθίζουν στο τέλμα.
· Η σημερινή μετέωρη Ελλάδα παραπαίει και κλυδωνίζεται, πληρώνοντας πλέον το τίμημα αλλεπάλληλων σφαλμάτων και παραλείψεων του παρελθόντος, απότοκων της κομματικής, ατομικιστικής και εγωπαθούς νοοτροπίας μας. Κάποτε, ‘το του Μιλτιάδου τρόπαιον’ (Νίκη Μαραθώνα), ενώ το ζήλεψε καλοπροαίρετα ο φιλόδοξος Θεμιστοκλής, του ενέπνευσε ταυτόχρονα ενθουσιασμό και τον παρότρυνε στη δική του νίκη (Ναυμαχία Σαλαμίνας). Σήμερα επικρατεί, δυστυχώς, φθόνος δηλητηριώδης, που δεν συνιστά κίνητρο ευγενούς άμιλλας, αφού στην πλειονότητά μας είμαστε εκφραστές του «homo hominis lupus». [Σημείωση 1 στο τέλος του κειμένου].
· Ας μη λησμονούμε λοιπόν ποτέ ότι «αν επιζήσαμε σαν έθνος, αν κρατήσαμε Πέρσες, Σλάβους, Αγαρηνούς, Φράγκους, Τούρκους, αν φράσσαμε μέχρι τον Ινδό, αν προετοιμάσαμε τον δρόμο για να διαδοθεί ο λόγος του Θεού, αν εξελληνίσαμε το Ανατολικό Ρωμαϊκό Κράτος, αυτά κι άλλα πολλά δεν τα κατορθώσαμε ούτε με αριθμητική υπεροχή (μια χούφτα είμαστε πάντα), ούτε με χρήμα ή υλικά μέσα, αλλά με την πνευματική μας υπεροχή και το σθένος, την οξυδέρκεια, την ευθυκρισία, τη στρατηγική και τη μεγαλοσύνη της ψυχής μας, αυτής της Ελληνικής Ψυχής που βαλθήκαμε να πουλήσουμε στους ξένους». [Σημείωση 2 στο τέλος του κειμένου].
· Άλλωστε, ο Πλούταρχος αναφέρει ρητώς τα λόγια του Θεμιστοκλή: «Καλόν δε πάσι τα οικεία κοσμείν και σώζειν». [Σημείωση 3 στο τέλος του κειμένου].
· Εις επίρρωσιν των ανωτέρω, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ποτέ τις υποθήκες του Εθνάρχη Ελευθέριου Βενιζέλου, πριν από έναν αιώνα: «Είναι αδύνατον να ζήσουν τα μικρά έθνη και να προαχθούν και να μεγαλυνθούν άνευ διηνεκούς αγώνος». [Σημείωση 4 στο τέλος του κειμένου].
· Η εθνική ομοψυχία απαιτεί υπέρβαση, καθότι συνιστά ύψιστο δίλημμα για τον νεοέλληνα με τον εαυτό του, το εγώ του, τις ρίζες και τα γονίδιά του. Κι όμως, το δίλημμα αυτό προηγείται κάθε άλλου, όπως η παραμονή μας στην ευρωζώνη ή η απόφαση για το νόμισμα, των οποίων η επίλυση προϋποθέτει την ομοφροσύνη ως όρο εκ των ων ουκ άνευ!
Το ζητούμενο, συνεπώς, για τον λαό μας είναι ένα σύσσωμο, ανανεωμένο πολιτικό σύστημα που θα αφυπνίσει τις αγκυλώσεις της Ρωμαίικης ιδιοσυγκρασίας μας και που με το παράδειγμά του θα εμπνεύσει επανάσταση συνείδησης και δράση. Ένα υγιές πολιτικό σώμα, ανασυγκροτημένο εκ βάθρων από δραστήριους φορείς νέων αξιών, αξιόπιστους και ευρύνοες, άξιο να υποστηριχθεί με καθολική σύμπνοια, πρωτοστατούντος κάθε ρηξικέλευθου πνευματικού ταγού, ώστε – με διαδικασίες νηφαλιότητας και σωφροσύνης – να αναλάβει τα ηνία και να χαράξει μια πολυπόθητη, ρεαλιστική πορεία μας, μέσα σ’ ένα τόσο ρευστό κόσμο, που μας περιβάλλει ασφυκτικά και απρόβλεπτα!
Σημειώσεις
[1] Διατυπώθηκε από τον Ρωμαίο Πλαύτο, και σημαίνει ότι ‘ο άνθρωπος είναι λύκος για τους συνανθρώπους του’ (Asinaria, II, 4, 88).
[2] Ανδρέας Καπογιαννόπουλος, Διαλογισμοί, Αθήνα, 1981, Σελ. 41
[3] Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Θεμιστοκλής, XXVII
[4] Ελευθέριος Βενιζέλος, Ελληνικό Κοινοβούλιο, 21 – 10 – 1915.
