Η κατάρρευση της Nokia αποτελεί το σημείο «μηδέν» της φινλανδικής οικονομίας, όπως εξάλλου η ανάδειξή της σε τεχνολογικό κολοσσό στα τέλη της δεκαετίας του ’90 είναι ακόμα και σήμερα σημείο αναφοράς για τη «χώρα των 1.000 λιμνών». Η επανάσταση που έφερε στη βιομηχανία των κινητών τηλεφώνων, η οποία οδήγησε σε ανάπτυξη κατά ένα τέταρτο τη φινλανδική οικονομία μεταξύ των ετών 1998 – 2007, κατέρρευσε απότομα. Ολα ξεκίνησαν όταν έκαναν την εμφάνισή τους τα «έξυπνα» κινητά τηλέφωνα και τα αντανακλαστικά της εταιρείας πιάστηκαν στον ύπνο.
Από τα ερείπια όμως της εταιρείας ξεπετάγεται σήμερα ένα ολόκληρο οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων, στην ανάπτυξη του οποίου οι φινλανδικές αρχές στηρίζονται για να κρατήσουν το επιστημονικό προσωπικό στη χώρα που λυγίζει υπό το βάρος της δικής της κρίσης. Εχοντας οικοδομήσει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο υποστήριξης των startups, στοχεύουν στην αναχαίτιση του brain drain, παράγοντα που ταλαιπωρεί πρωτίστως τη χώρα μας.
Σύμφωνα με στοιχεία έρευνας της Endeavor Greece, το ανθρώπινο κεφάλαιο που έχει φύγει από την Ελλάδα στα χρόνια της κρίσης συνεισφέρει ετησίως 12,9 δισ. ευρώ στο ΑΕΠ των χωρών υποδοχής και 9,1 δισ. ευρώ φορολογικά έσοδα. Βάσει αυτών των υπολογισμών, οι έλληνες επιστήμονες αποτελούν σε αξία το νούμερο «ένα» εξαγώγιμο προϊόν της χώρας, όταν μάλιστα το ποσό που έχει δαπανήσει το ελληνικό κράτος για την εκπαίδευσή τους εκτιμάται στα 8 δισ. ευρώ. Η λύση όμως για να ανακοπεί αυτό το κύμα φυγής ακόμα αναζητείται.
Στον αντίποδα η Φινλανδία των 5,2 εκατ. κατοίκων είναι πρώτη ανάμεσα στις χώρες-μέλη της ΕΕ στην προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων σε σχέση με το ΑΕΠ. Το 2015 επενδύθηκαν 122 εκατ. ευρώ σε φινλανδικές startups ενώ για το 2016 μόνο οι M-files, Alphasense, Verto Analytics, Jolia και Wolt έχουν συγκεντρώσει επενδύσεις 109,8 εκατ. ευρώ.
Επίσης, η πρωτεύουσα Ελσίνκι στην οποία εδρεύουν περισσότερες από 500 νεοφυείς επιχειρήσεις κατατάσσεται τρίτη διεθνώς ανάμεσα στις πόλεις που υποστηρίζουν την καινοτομία και τρίτη στην επιχειρηματική κουλτούρα σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό δείκτη ψηφιακών πόλεων για το 2016. Σε αυτό πιθανώς έχει συμβάλει το ότι είναι ηγέτιδα πόλη στην Ευρώπη στα ανοικτά δεδομένα, υποστηρίζοντας έτσι όποιον θέλει να καινοτομήσει, ενώ αναδεικνύεται και τρίτη καλύτερη πόλη για να ζει κανείς.
Το κορυφαίο πανευρωπαϊκώς συνέδριο


«Το Βήμα» ταξίδεψε στη φινλανδική πρωτεύουσα με αφορμή το κορυφαίο πανευρωπαϊκώς συνέδριο για startups που διοργανώνεται κάθε χρόνο προς το τέλος Νοεμβρίου, το Slush. Η εφετινή ένατη διοργάνωση συγκέντρωσε περισσότερους από 17.500 συμμετέχοντες, περιλαμβανομένων 2.336 startups, 1.146 επενδυτών και 610 δημοσιογράφων από όλο τον κόσμο.
Από ένα τοπικό event 300 ατόμων, σύντομα εξελίχθηκε σε ένα παγκοσμίου φήμης «εξαγόμενο» γεγονός. Το 2015, το Slush διοργανώθηκε στο Τόκιο και στο Πεκίνο, ακολούθησαν το 2016 η Σαγκάη και η Σιγκαπούρη, ενώ στα άμεσα σχέδια συγκαταλέγονται η Αυστραλία και χώρες της Λατινικής Αμερικής.
Στις 9.30 το πρωί, ώρα που ξημερώνει στην πόλη τέτοια εποχή, ο χώρος του συνεδριακού κέντρου που φιλοξένησε το Slush 2016 έδινε την αίσθηση ενός αχανούς dance party. Στις πέντε σκηνές που στήθηκαν σε απολύτως φινλανδικό στυλ, με κυρίαρχα στοιχεία το ξύλο σημύδας, τη φωτιά και φυσικά το σκοτάδι που επικρατεί στη διάρκεια του χειμώνα, επιτυχημένοι επιχειρηματίες και επενδυτές έδωσαν το στίγμα της επιτυχίας αλλά και της αποτυχίας.

«Το Skype δεν θα είχε δημιουργηθεί αν δεν είχα φτιάξει νωρίτερα το Kazaa και αυτό ήταν πραγματικά μεγάλη αποτυχία» είπε ο Niklas Zennström, συνιδρυτής του Skype και διευθύνων σύμβουλος της Atomico, συζητώντας στο ίδιο τραπέζι με τον Daniel Ek, συνιδρυτή και διευθύνοντα σύμβουλο του Spotify, και τον Ilkka Paananen, διευθύνοντα σύμβουλο της Supercell. «Για μένα, εκείνοι που αποτυγχάνουν, αποτυγχάνουν, αποτυγχάνουν είναι οι ήρωες της επιχειρηματικότητας» είπε ο τελευταίος.
Η έκτη σκηνή του συνεδρίου ήταν αφιερωμένη στις 100 startups που διαγωνίστηκαν για το έπαθλο των 500.000 ευρώ. Εφέτος, νικήτρια αναδείχθηκε η γαλλική CybelAngel που δημιουργεί λύσεις κυβερνοασφάλειας, με σκοπό να εντοπίσει εγκαίρως ιδιωτικά αρχεία επιχειρήσεων που ανταλλάσσονται στο «σκοτάδι» του παγκόσμιου ιστού, με σκοπό να τις βλάψουν ή να ευνοήσουν τους ανταγωνιστές τους. Με μια 30μελή ομάδα, ο όγκος των δραστηριοτήτων της CybelAngel έχει διπλασιαστεί τον τελευταίο χρόνο και για το 2016 αναμένονται έσοδα 1,4 εκατ. ευρώ.
«Θέλουμε τους νέους να μείνουν εδώ»


Εφέτος, έπειτα από εννέα χρόνια, 60% των συμμετεχόντων στο συνέδριο έφτασαν από 124 διαφορετικές χώρες, εκ των οποίων πολυπληθέστεροι ήταν οι Σουηδοί, οι Αμερικανοί, οι Βρετανοί και οι Ρώσοι. Επενδυτές από 60 χώρες που αντιπροσωπεύουν επενδυτικά κεφάλαια αξίας 1 δισ. ευρώ έδωσαν το «παρόν», διαμορφώνοντας ένα διήμερο γεμάτο ευκαιρίες για τους φιλόδοξους νέους επιχειρηματίες.

«Θέλουμε να χτίσουμε το καλύτερο περιβάλλον διεθνώς για τη νεοφυή επιχειρηματικότητα. Θέλουμε οι άνθρωποί μας και οι οικογένειές τους να μείνουν εδώ» είπε χαρακτηριστικά σε ομάδα δημοσιογράφων ο κ. Γιούκα Χέιρινεν, εκτελεστικός διευθυντής του Tekes, του Φινλανδικού Φορέα Χρηματοδότησης της Καινοτομίας. Το πρόγραμμα τριών σταδίων που ακολουθεί για τη στήριξη startups απευθύνεται σε εταιρείες έως πέντε ετών, με έδρα τη Φινλανδία, που στοχεύουν όχι απλώς να «μεγαλώσουν» αλλά να αναπτυχθούν διεθνώς.
Ο φορέας που λειτουργεί υπό τη σκέπη του υπουργείου Εργασίας επένδυσε σε startups το 2015 το 24% του προϋπολογισμού του, ποσό που αντιστοιχεί σε 140 εκατ. ευρώ. Πάνω από 60% των επιχειρήσεων υπήρχαν λιγότερο από τρία χρόνια και είχαν κατά μέσο όρο έξι εργαζομένους. Ετησίως, στο πρώτο στάδιο δοκιμάζονται περί τα 400 επιχειρηματικά εγχειρήματα, εκ των οποίων συνήθως 50% δεν προχωρούν στην αγορά, ενώ στο τελευταίο στάδιο φτάνουν 40 επιχειρήσεις. Από αυτές, σύμφωνα με τον εκτελεστικό διευθυντή, το ένα τρίτο επιτυγχάνει εντός διαστήματος δύο ετών.
Στην πρώτη φάση κατά την οποία η χρηματοδότηση μπορεί να ανέλθει ως 50.000 ευρώ, καλύπτοντας το 75% του προϋπολογισμού του πρότζεκτ, ουσιαστικά δοκιμάζεται η επιχείρηση, εάν έχει βιώσιμο business plan, εάν είναι καινοτόμος, εάν έχει στοχεύσει στο σωστό target group. Οσες startups είναι έτοιμες να επεκταθούν σε ξένες αγορές προχωρούν στο δεύτερο στάδιο, όπου το ποσό της χρηματοδότησης σε μορφή δανείου αυτή τη φορά, με επιτόκιο μόλις 1%, μπορεί να ανέλθει στο 50-70% του κόστους και ως 200.000 ευρώ. Τέλος, η επιτάχυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης της εταιρείας μπορεί να χρηματοδοτηθεί ακόμα και πάνω από 1 εκατ. ευρώ, με ένα μείγμα δανείου και επιδότησης.
Σύμφωνα με τον κ. Χέιρινεν, ο ένας συνδυασμός παραγόντων ευνοεί την προώθηση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας στο Ελσίνκι, καθιστώντας τον γοητευτικό για τους νέους επιχειρηματίες. Αρχικά το σταθερό πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον σε συνδυασμό με την περιορισμένη γραφειοκρατία. Παράδειγμα, οι υπηρεσίες για τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων γενικά είναι καλά σχεδιασμένες ώστε να ολοκληρώνεται η διαδικασία εντός 40 ημερών, διάστημα που για τις startups περιορίζεται στον μήνα.
Επίσης, υπάρχει μια μεγάλη δεξαμενή ταλέντου στις τεχνολογίες Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, καθώς και καλά εκπαιδευμένο επιστημονικό και ερευνητικό προσωπικό. «Η Φινλανδία λόγω των καιρικών συνθηκών αποτελεί ένα ξεχωριστό πεδίο δοκιμής για την καινοτομία. Αν μπορείς να το κάνεις εδώ, μπορείς να το κάνεις παντού» είπε με χιούμορ το στέλεχος του Tekes. Τέλος, σημαντική είναι η συμβολή της καλά οργανωμένης και υποστηρικτικής startup κοινότητας που αγκαλιάζει όλες τις προσπάθειες και δημιουργεί γέφυρες με δυνητικούς συνεργάτες και επενδυτές.

«Η εμπιστοσύνη που μας έδειξαν ήταν για μένα πραγματικό σωσίβιο. Τα κριτήρια του Tekes ήταν πολύ απαιτητικά, όμως από τη στιγμή που περάσαμε το δοκιμαστικό στάδιο μάς στήριξαν απόλυτα» επισήμανε η κυρία Μάγια Ιτκονεν, διευθύνουσα σύμβουλος της Gold&Green Foods. Με σεβασμό στο περιβάλλον και εστιάζοντας στο αποτύπωμα που αφήνουν τα τρόφιμα στον πλανήτη, η επιχείρηση εισήγαγε στη φινλανδική αγορά ένα προϊόν πλούσιο σε πρωτεΐνη, φυτικής προέλευσης, με βάση τα φασόλια και τη βρόμη. Η εργαστηριακή έρευνα διήρκεσε 18 μήνες και μέσα σε έναν χρόνο η εταιρεία από πέντε εργαζομένους έφτασε στους 30.


Φαντασία, ευελιξία και φιλοδοξία
Το πρώην νοσοκομείο έγινε κόμβος επιχειρηματικότητας
Στην είσοδο του παλιού κτιρίου στο κέντρο του Ελσίνκι, που δεν διαφέρει εξωτερικά από τα μεγαλύτερα δημόσια νοσοκομεία της Αθήνας, η φωτεινή επιγραφή τους τελευταίους μήνες προειδοποιεί τους επισκέπτες «Not a hospital». Ο χώρος, συνολικού εμβαδού 9.500 τ.μ., που μέχρι πριν από δύο χρόνια στέγαζε ένα νοσοκομείο, ηλικίας 130 ετών, εξελίσσεται στον μεγαλύτερο κόμβο νεοφυούς επιχειρηματικότητας στον Βορρά.
Πρόκειται για το «Maria 0-1» Startup Hub που τον περασμένο Αύγουστο άνοιξε μερικώς τις πύλες του και φιλοξενεί ήδη 60 τεχνολογικές startups, 350 ταλαντούχους νέους και 9 επενδυτικά κεφάλαια, που αποτιμώνται σε 300 εκατ. ευρώ. Οταν πριν από δύο χρόνια αποφασίστηκε το παλιό νοσοκομείο να φύγει από την περιοχή, ξεκίνησε μια μεγάλη συζήτηση για το «μέλλον» του κτιρίου.
Ωσπου εκπρόσωποι της επιχειρηματικής κοινότητας πρότειναν στον δήμο του Ελσίνκι, στον οποίο ανήκει ο χώρος, να γίνει το σπίτι των πιο φιλόδοξων και πολλά υποσχόμενων startups της πόλης. Η επιχείρηση πειθούς της τοπικής κοινωνίας διήρκεσε αρκετά, ώσπου στις αρχές του χρόνου ξεκίνησε η αναμόρφωση του χώρου, η οποία θα ολοκληρωθεί σταδιακά μέσα στο 2017.
Πολλά στοιχεία του παλιού νοσοκομείου έχουν διατηρηθεί, όπως οι διάδρομοι, στα γραφεία όμως κυριαρχούν πια το χρώμα και η μοντέρνα αισθητική. Ο εξοπλισμός των παλιών εργαστηρίων και χειρουργείων αποτελεί πια εικαστική παρέμβαση στον χώρο. Στην άνετη αίθουσα συγκέντρωσης του πρώτου ορόφου νέοι κάθονται στους άνετους καναπέδες, μιλούν ή δουλεύουν στα laptop τους. Οταν η δομή αναπτυχθεί στο σύνολό της, θα εργάζονται σε αυτήν περί τα 500 άτομα.
Παραδίπλα άλλοι γευματίζουν μπροστά στον χώρο του εστιατορίου που ετοιμάζει καθημερινά γεύματα για τους ενοίκους. Από τα παράθυρα τριγύρω μπορούν να χαζέψουν την κίνηση στον δρόμο ή τα φύλλα των δέντρων που τα λυγίζει ο δυνατός αέρας του χειμώνα, ανταλλάσσοντας ιδέες, προβληματισμούς, αλλά και τεχνογνωσία.

«Εκτός από τον χώρο όπου στεγάζονται όλες οι δραστηριότητές μας, τον οποίο ενοικιάσαμε σε πολύ ανταγωνιστική τιμή, το σημαντικότερο που μας προσφέρει το «Maria 0-1″ είναι η επαφή με την κοινότητα, η ανταλλαγή εμπειριών με άλλους νέους, αλλά και η επαφή με σημαντικούς επενδυτές» εξήγησε στο γκρουπ των δημοσιογράφων που ξεναγήθηκαν στον χώρο ένας νεαρός επιχειρηματίας. Ανοιξε την πόρτα των γραφείων με αθλητική περιβολή και καθόλου παπούτσια.
Η Πόλη του Ελσίνκι είναι ο βασικός διαχειριστής της εγκατάστασης, έχοντας δημιουργήσει έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό σε συνεργασία με το startup foundation «Startup-säätiö» και το NewCo Helsinki, φορέα που ιδρύθηκε επίσης από τον δήμο και το Γραφείο Επιχειρηματικότητας του Ελσίνκι. Σύμφωνα με τους διαχειριστές του συνεργατικού χώρου, το κόστος του ενοικίου είναι το μισό από ό,τι σε άλλες αντίστοιχες δομές.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ