Το 2016 σημαδεύθηκε από πολλά δραματικά γεγονότα: τη συνέχιση του πολέμου στη Συρία, το πραξικόπημα και το «πραξικόπημα στο πραξικόπημα» του Ταγίπ Ερντογάν στην Τουρκία, την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, τον θάνατο πολλών διάσημων τραγουδιστών, όπως του Ντέιβιντ Μπόουι, του Πρινς, του Λέοναρντ Κοέν και του Μάικλ Τζορτζ. «Can 2016 Fuck Off Now?» –«Μπορεί το 2016 να μας αδειάσει τώρα τη γωνιά;» διερωτήθηκε η αμερικανίδα ντίβα Μαντόνα, για την οποία το απερχόμενο έτος ήταν σκέτη καταστροφή. Για τον Λαρς Φελντ, καθηγητή Οικονομικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ και διευθυντή του Walter Eucken Institut, αντίθετα, τα πράγματα ήταν πιο διαφοροποιημένα, πιο «ανάμεικτα». Και κάτι παρόμοιο προβλέπει στην παρακάτω συνέντευξη για τις εξελίξεις στον καινούριο χρόνο που μόλις αρχίζει. Ο οικονομολόγος Λαρς Φελντ είναι μέλος της πενταμελούς επιτροπής οικονομικών εμπειρογνωμόνων της γερμανικής κυβέρνησης, κοινώς επονομαζομένων και «σοφών».
Το 2016 ήταν για πολλούς το χειρότερο έτος του 21ου αιώνα. Ποιος είναι ο δικός σας απολογισμός;
«Ο απολογισμός είναι ανάμεικτος. Στην Ελλάδα ισορροπούν το φως και η σκιά. Η ελληνική οικονομία δεν έχει ολοκληρώσει ακόμη τη φάση των δομικών προσαρμογών. Η Πορτογαλία πηγαίνει δυστυχώς στη λάθος κατεύθυνση στον δρόμο των μεταρρυθμίσεων. Στην Ισπανία διαρκεί η ανάκαμψη, οι δυσκολίες στον σχηματισμό της κυβέρνησης όμως την εξασθένησαν. Η πολιτική της νέας κυβέρνησης μειοψηφίας επιφέρει πιθανόν περαιτέρω εξασθένηση. Στη Γαλλία η οικονομία ανακάμπτει, αλλά αυτό αργά και με διατήρηση της υψηλής ανεργίας. Η ανεργία θα μειωθεί μόνο εφόσον η γαλλική κυβέρνηση προωθήσει περαιτέρω μεταρρυθμίσεις. Το μεγαλύτερο πρόβλημα αποτελεί αυτήν τη στιγμή η Ιταλία. Η μεταρρυθμιστική διαδικασία παραμένει στάσιμη μετά τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος και την παραίτηση του Ρέντσι. Το ιταλικό τραπεζικό σύστημα συνεχίζει να έχει μεγάλα προβλήματα. Και το τι θα φέρει το Brexit θα το δούμε όταν αρχίσουν οι απενταξιακές διαπραγματεύσεις».
Δεν φαίνονται ήδη από τώρα μερικές από τις συνέπειες του Brexit;
«Θεωρώ ότι η οικονομία στον ευρωχώρο θα συνεχίσει να ανακάμπτει. Η Μεγάλη Βρετανία θα νιώσει πιο αισθητά τις συνέπειες του Brexit το επόμενο έτος, επειδή θα έχει ισχνότερη ανάπτυξη. Τα μεσοπρόθεσμα αποτελέσματα θα τα δούμε αφότου καθοριστεί επακριβέστερα το στάτους των σχέσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης με τη Μεγάλη Βρετανία. Από την άλλη, πιστεύω ότι οι Βρετανοί δεν θα έπρεπε να έχουν πλήρη πρόσβαση στην εσωτερική αγορά της ΕΕ, και ιδιαίτερα στις τράπεζές της, αν περιορίσουν και οι ίδιοι την πρόσβαση στην αγορά τους».
Ο Μάριο Ντράγκι εξήγγειλε τη συνέχιση του προγράμματος ενίσχυσης των χωρών-μελών και για το 2017. Είναι μια καλή εξαγγελία;
«H νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είναι αυτήν τη στιγμή πολύ επεκτατική. Συνεχίζω να ελπίζω ότι η ΕΚΤ θα αρχίσει από τον Απρίλιο του 2017 να την περιορίζει».
Ποια μέτρα πρέπει να πάρει η ΕΕ το 2017 για να επιτύχει τη σταθεροποίηση της οικονομίας;
«Επιμένω στα προηγούμενα αιτήματα του συμβουλίου οικονομικών εμπειρογνωμόνων της γερμανικής κυβέρνησης: τα κράτη-μέλη πρέπει να φιλελευθεροποιήσουν τις αγορές τους για να βελτιώσουν έτσι τις προϋποθέσεις για τους επενδυτές. Αυτό είναι το κλειδί για μια συνεπή οικονομική πολιτική και για τη σταθεροποίηση των δημόσιων προϋπολογισμών και του τραπεζικού συστήματος».
Τι σημαίνει η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ για την Ευρώπη;
«Αυτό δυστυχώς είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Εικάζω ότι η οικονομική και δημοσιονομική πολιτική του Τραμπ θα προκαλέσει μια δυναμική ανάπτυξη στις ΗΠΑ και ότι αυτό θα δώσει κίνητρα και στην ευρωπαϊκή οικονομία. Από την άλλη, δεν είναι ξεκάθαρο αν ο Τραμπ θα εφαρμόσει τον προστατευτισμό και αν με αυτόν θα βάλει στο στόχαστρο και τους Ευρωπαίους».
Την παραμονή των Χριστουγέννων κτύπησαν και στο Βερολίνο οι ισλαμιστές τρομοκράτες. Πόσο μεγάλο είναι το πλήγμα για τη γερμανική οικονομία;
«Οσο η τρομοκρατία δεν παίρνει μορφή εμφυλίου πολέμου, όπως αυτή την ξέρουμε από λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, οι οικονομικές επιπτώσεις είναι μέτριες. Εικάζω ότι η τρομοκρατική επίθεση στο Βερολίνο δεν θα επιβαρύνει σοβαρά τη γερμανική οικονομία».
Τι είναι το μεταναστευτικό κύμα για την ευρωπαϊκή οικονομία: κατάρα ή, μεσοπρόθεσμα, ευλογία;
«Ούτε το ένα ούτε το άλλο αν πρυτανεύσει η λογική. Για τη Γερμανία έχουμε υπολογίσει ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα η επιβάρυνσή της από το τρέχον προσφυγικό κύμα θα είναι περιορισμένη. Για την Ελλάδα και την Ιταλία το βάρος θα είναι μεγαλύτερο. Για αυτό και εκείνο που προέχει είναι η φύλαξη των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ενωσης».
Ο Αλέξης Τσίπρας έδωσε μια δέκατη τρίτη σύνταξη στους έλληνες μικροσυνταξιούχους. Οι δανειστές διαμαρτυρήθηκαν και απείλησαν με αντίμετρα. Ποιο είναι το κακό σε ένα τέτοιο δώρο;
«Αν η πολιτική της σταθεροποίησης είναι τόσο επιτυχημένη που να επιτυγχάνει υπερέσοδα στον προϋπολογισμό, αυτά πρέπει να χρησιμοποιούνται για την περαιτέρω απόσβεση των κρατικών χρεών. Η κυβέρνηση Τσίπρα δεν θα έπρεπε να αναμένει ελάφρυνση του χρέους από τους ευρωπαίους εταίρους όταν η ίδια δεν θέλει να το περιορίσει αλλά, αντίθετα, προτιμά να μοιράζει χριστουγεννιάτικα δώρα. Αλλά αυτό συμβαίνει όταν ο κ. Σόιμπλε υποχωρεί στην πίεση της ελληνικής κυβέρνησης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, και εγκρίνει τέτοια ελάφρυνση. Η γερμανική κυβέρνηση θα πρέπει τελικά να την αποκρούσει».
Πώς εκτιμάτε συνολικά την απόδοση της κυβέρνησης Τσίπρα;
«Δεν δικαιούμαι να κάνω τέτοια εκτίμηση. Από την άλλη όμως θα επιθυμούσα μια ισχυρότερη φιλελευθεροποίηση της ελληνικής οικονομίας. Επενδυτές που υφίστανται ισχυρή χειραγώγηση συμβάλλουν λίγο στη βιώσιμη ανάπτυξή της».
«Κούρεμα» –ναι ή όχι;
«Σε καμία περίπτωση «κούρεμα». Αυτό θα προσέκρουε σαφώς κατά της διάταξης των Ευρωπαϊκών Συνθηκών περί μη συμπαράστασης. Το περισσότερο που μπορεί να γίνει είναι ελάφρυνση του χρέους αναφορικά με τους τόκους και τους χρόνους εξυπηρέτησης. Οσο όμως η Ελλάδα χρησιμοποιεί την υπεραπόδοση των φόρων για χριστουγεννιάτικα δώρα, οι ευρωπαίοι εταίροι θα πρέπει να αποφεύγουν τέτοια ελάφρυνση».
Τι λέτε για την πρόταση της Αθήνας να γίνει μια διάσκεψη για τη ρύθμιση των χρεών όλων των χωρών της Ευρώπης;
«Είναι εντελώς άχρηστη. Τα κράτη-μέλη πρέπει να μειώσουν τα χρέη τους μέσω μιας κανονικής εξυγίανσης του προϋπολογισμού τους, με κύριο μοχλό τη μείωση των δαπανών –όχι την αύξηση των εσόδων».
Πώς βλέπετε το μέλλον της Ελλάδας στην ευρωζώνη;
«Εάν η Ελλάδα συνεχίσει να περπατά στον δρόμο των δομικών μεταρρυθμίσεων και της δημοσιονομικής εξυγίανσης, δεν βλέπω κανένα πρόβλημα για την παραμονή της στη νομισματική ένωση. Εάν εγκαταλείψει αυτό το μονοπάτι, τα πράγματα εμφανίζονται διαφορετικά».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
