Πολύς θόρυβος για το τίποτα. Η αναμενόμενη «επεξηγηματική» επιστολή Τσακαλώτου προς τους θεσμούς για τις πρόσφατες παροχές της ελληνικής κυβέρνησης, που υπαγορεύθηκε από τον πρόεδρο του EuroWorking Group Τόμας Βίζερ, ίσως επαναφέρει, σύμφωνα με γερμανό κυβερνητικό αξιωματούχο, το παλιό status quo στη σχέση της Αθήνας με τους δανειστές της –με την πρώτη στον πάγιο ρόλο του υπάκουου οφειλέτη. «Για την κυβέρνηση Τσίπρα, οι παροχές ήταν δώρον άδωρον» λέει. «Ο,τι κέρδισε στην Ελλάδα, το έχασε στην ευρωζώνη».
Υστερα από τόσο επιτυχημένη ρεβάνς ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε θα επανεμφανιστεί πάλι διαλλακτικός και να δίνει εκ νέου το πράσινο φως στην ταχεία «απόψυξη» των (ενδιάμεσα «παγωμένων») βραχυπρόθεσμων μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους. «Είναι θέμα λίγου χρόνου» λέει πηγή του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών. Αυτή θα συμβεί μάλλον μετά την Πρωτοχρονιά, δεδομένου ότι η έγκριση από τους θεσμούς και ιδίως από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Σταθερότητας ESM είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα. Για το ότι η δεύτερη αξιολόγηση του προγράμματος πρέπει να γίνει πριν από την ενεργοποίηση των μέτρων, όπως επέμενε μέχρι πρότινος ο γερμανός εκπρόσωπος στο EuroWorking Group Τόμας Στέφεν, δεν γίνεται πλέον λόγος. Η γερμανική πλευρά, τονίζει η πηγή, δεν έθεσε ποτέ τέτοιο θέμα. Το ζητούμενο για τους δανειστές, λέει, ήταν ανέκαθεν να παραδεχθεί η ελληνική πλευρά ότι παρατύπησε εις βάρος τους –από τη στιγμή που το έκανε, έληξε για αυτούς το θέμα.
Η σπουδή για την επανεργοποίηση των βραχυπρόθεσμων μέτρων δεν είναι ανεξήγητη. «Οι δανειστές έχουν τουλάχιστον το ίδιο ζωτικό συμφέρον με τους Ελληνες γι’ αυτό» εξηγεί. Το βασικό στοιχείο των μέτρων είναι η μακρόχρονη σταθεροποίηση των επιτοκίων. «Μόνο με αυτό μπορούν οι δανειστές να είναι σίγουροι ότι δεν θα χάσουν τα λεφτά τους» λέει. Οι αλλεπάλληλες αυξομειώσεις της τιμής τους θα προκαλούσαν με τον καιρό την απαξίωση των δανείων.
Εξίσου «βιαστική» εμφανίστηκε η πηγή και στο θέμα της δεύτερης αξιολόγησης του προγράμματος. «Οσο πιο γρήγορα τόσο το καλύτερο, ει δυνατόν και εντός του Ιανουαρίου» λέει. Αυτό θα δώσει νέα ώθηση στην εκτέλεσή του. «Είμαστε καταδικασμένοι σε επιτυχία» προσθέτει. Από αυτήν δεν εξαρτώνται μόνο η βιωσιμότητα και, εν κατακλείδι, η εξόφληση του χρέους, αλλά και η πολιτική καριέρα των εμπνευστών του προγράμματος.
Αλλά ενώ το επιτελείο του κ. Σόιμπλε βλέπει πάλι προς τα μπρος, στο γερμανικό Κοινοβούλιο εξακολουθεί να κυριαρχεί η δυσφορία. «Ο Τσίπρας κατέστρεψε και το τελευταίο ίχνος εμπιστοσύνης» λέει ο αναπληρωτής εκπρόσωπος των Χριστιανοδημοκρατών σε θέματα προϋπολογισμού Νόρμπερτ Μπράκμαν. Στο μέλλον οι διαπραγματεύσεις θα γίνονται στη σκιά μιας μόνιμης δυσπιστίας –οι έλληνες διαπραγματευτές δεν θέλουν ή δεν μπορούν να τη διαλύσουν.
Την ίδια άποψη συμμερίζεται και μεγάλο μέρος των Χριστιανοδημοκρατών βουλευτών. Η βασική υπόθεσή τους είναι ότι οι παροχές αποτελούν σήμα κινδύνου που πρέπει να ληφθεί στα σοβαρά: Με αυτές ο Αλέξης Τσίπρας σήκωσε για πρώτη φορά «μπαϊράκι» κατά των δανειστών ύστερα από τη συνθηκολόγησή του τον Ιούλιο του 2015. Αυτό θα μπορούσε να γίνεται συχνότερα στο μέλλον, εφόσον μάλιστα ο έλληνας πρωθυπουργός θα έχει να επιδεικνύει προόδους στο πρόγραμμα. Η αναδίπλωσή των τελευταίων ημερών ερμηνεύεται ως τακτικός ελιγμός, όχι ως έμπρακτη μεταμέλεια.

«Υπερβολές» αντιτείνει η πηγή του υπουργείου Οικονομικών. «Ξέραμε εξαρχής πόσο απρόβλεπτος είναι ο Τσίπρας. Το κριτήριο για τη στάση μας απέναντί του είναι αν εφαρμόζει το πρόγραμμα –κάτι που κάνει, και μάλιστα περισσότερο από ό,τι οι προκάτοχοί του. Παρεκκλίσεις από αυτό, σαν τις πρόσφατες παροχές, έχουν δευτερεύουσα σημασία».
Ολο και καλύτερα γνωρίζουν ενδιάμεσα οι επιτελείς του κ. Σόιμπλε και τον κ. Τσακαλώτο. Και στη γνώση αυτή ανακατεύονται η έκπληξη και το δέος. «Παρακολούθησα τον έλληνα υπουργό την περασμένη εβδομάδα σε μια εκδήλωση του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ στο Βερολίνο» λέει ένας από αυτούς. «Εμεινα έκθαμβος από τη ρητορική του δεινότητα και τη σαφήνεια των θέσεών του». Και με το ίδιο στυλ, προσθέτει, συνομιλεί με τον κ. Σόιμπλε. «Δεν υπάρχει διγλωσσία στα λόγια του» λέει. Και αυτό ξέρει να το εκτιμά ο γερμανός συνομιλητής του.

Ρούντολφ Χίκελ, ομότιμος καθηγητής της Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο της Βρέμης
«Μόνη λύση μορατόριουμ για το χρέος»

Οι δανειστές δεν αφήνουν λάθος που να μην το κάνουν στην Ελλάδα, υποστηρίζει ο Ρούντολφ Χίκελ (Rudolf Hickel), ομότιμος καθηγητής της Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο της Βρέμης και εκπρόσωπος των συνδικάτων σε μεγάλους οικονομικούς ομίλους.

Ο Αλέξης Τσίπρας δεν πληροφόρησε, όπως όφειλε κατά το Μνημόνιο, τους δανειστές για τις πρόσφατες παροχές του. Μια σώφρων πράξη;
«Ηταν μια απόφαση προς τη σωστή κατεύθυνση. Οι δανειστές δεν αφήνουν λάθος που να μην το κάνουν στην Ελλάδα. Κάθε άνθρωπος που ξέρει στοιχειώδη μαθηματικά βλέπει ότι το πρωτογενές πλεόνασμα του 3,5% είναι ανέφικτο πράγμα. Ο Τσίπρας κάνει καλά που το αποκρούει. Η μοναδική διέξοδος από την κρίση είναι ένα μορατόριουμ για τα χρέη που θα απαλλάξει τη χώρα μακροπρόθεσμα από τον βραχνά της εξυπηρέτησής τους».
Εχει η τρομοκρατία σοβαρές αρνητικές συνέπειες στην οικονομία;
«Οχι άμεσα, και εφόσον δεν πάρει επιδημικό χαρακτήρα. Στον τουρισμό όμως μπορεί να κάνει μεγάλη ζημιά και μόνο ένα τρομοκρατικό χτύπημα».
Σε τι βαθμό θα βλάψει το Brexit την Ευρωπαϊκή Ενωση;
«Οχι σε μεγάλο. Ο μεγάλος χαμένος θα είναι η Βρετανία, που θα αποκοπεί από μια τεράστια εσωτερική αγορά. Η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν έχει φυσικά τέτοιο πρόβλημα».
Τι σημαίνει η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ για την Ευρώπη;
«Αν κάνει πράξη αυτά που λέει, τότε θα έχουμε καταστροφή στην Ευρώπη. Το σύνθημά του «Πριν από όλα η Αμερική» θα κλείσει την αμερικανική αγορά για τα κινεζικά και τα ευρωπαϊκά προϊόντα. Στο τέλος ωστόσο θα επικρατήσει μάλλον ο αμερικανικός πραγματισμός, έτσι που η πρακτική πολιτική του να μην είναι τόσο καταστρεπτική όσο η ρητορική του».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ