Η παρούσα κρίση του Τύπου ούτε απλή είναι ούτε συνηθισμένη. Αντιθέτως, είναι πολυπαραγοντική και βαθιά διαρθρωτική. Και βεβαίως δεν αφορά μόνο τα έντυπα και τις ηλεκτρονικές εκδόσεις του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη.
Εν αρχή ην η κρίση, η μεγάλη οικονομική κρίση που βασανίζει τη χώρα μας από το 2008 και εντεύθεν.
Η αποκάλυψη του συγκεκαλυμμένου ελληνικού οικονομικού προβλήματος, όλος αυτός ο κύκλος της άμετρης κρατικής υπερχρέωσης, βύθισε την οικονομία στην ύφεση, μεταφέροντας κύματα πίεσης σε όλους τους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας.
Οσοι έχουν στοιχειωδώς παρακολουθήσει τις ελληνικές οικονομικές εξελίξεις γνωρίζουν το βάρος που συσσώρευσαν σε όλους τους κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας η κατάρρευση και η χρεοκοπία του σύγχρονου ελληνικού κράτους.
Από την επελθούσα, αλλά μηδέποτε επισήμως ομολογηθείσα χρεοκοπία του κράτους πηγάζουν τα δεινά της τρέχουσας περιόδου. Και είναι αυτή αποτέλεσμα της αδυναμίας του πολιτικού συστήματος να αναγνωρίσει τα σημάδια της επερχόμενης κρίσης και να λάβει εγκαίρως τα μέτρα αποτροπής του μοιραίου.
Το γεγονός δε ότι η κρίση διατηρείται επί τόσα έτη είναι αποτέλεσμα και πάλι της αβελτηρίας κομμάτων και κυβερνήσεων. Ηγεσίες και κόμματα απεδείχθησαν πουκάμισα αδειανά και ελλειμματικοί οργανισμοί, χωρίς επεξεργασίες, χωρίς πρόνοιες, χωρίς εν τέλει δυνατότητες χειρισμού των κρίσιμων υποθέσεων της χώρας.
Το δυστύχημα είναι ότι η αδυναμία της πολιτικής παρέτεινε τη διάρκεια της κρίσης και πολλαπλασίασε τα βάρη. Ακόμη και τώρα αυτή ακριβώς η αβελτηρία συνεχίζει να χαρακτηρίζει την ελληνική πολιτική.
Γι’ αυτό και η Ελλάδα παραμένει μετέωρη, μεταξύ φθοράς και απραξίας, με μόνο εργαλείο επιβίωσης αυτό της αναξιοπρεπούς «ενόπλου επαιτείας».
Στα πολλά χρόνια της κρίσης λοιπόν δεν υπήρξε ανεπηρέαστος κλάδος της ελληνικής οικονομίας. Τα εισοδήματα εκάμφθησαν, η ζήτηση περιορίστηκε, τα νοικοκυριά άρχισαν να κάνουν αιματηρές οικονομίες και οι επιχειρήσεις επίσης. Πρώτες περιορίστηκαν οι λεγόμενες ελαστικές δαπάνες.
Οταν τίθεται θέμα επιβίωσης, τόσο τα νοικοκυριά όσο και οι επιχειρήσεις κόβουν τις θεωρούμενες περιττές ή τις ελαστικές δαπάνες, όπως επικρατεί να λέγονται στα οικονομικά. Ετσι λοιπόν οι δαπάνες για εφημερίδες, περιοδικά, βιβλία και αντίστοιχα πνευματικά αγαθά περιορίστηκαν δραστικά, όπως μαρτυρεί και το μαζικό κλείσιμο εκδοτικών επιχειρήσεων και βιβλιοπωλείων στα χρόνια της κρίσης.
Οι επιχειρήσεις από την πλευρά τους, το πλήθος των μεγάλων και μικρών διαφημιζομένων, περιόρισαν εν ριπή οφθαλμού, κάτω από αυτές τις οικονομικές συνθήκες, τις δαπάνες προβολής και επικοινωνίας.
Αποτέλεσμα αυτών των συνθηκών ήταν να περιοριστούν δραματικά τα έσοδα των εκδοτικών επιχειρήσεων τόσο από τις πωλήσεις όσο και από τις διαφημίσεις. Η κάμψη των εισπράξεων ήταν τέτοια που βύθιζε εκ των πραγμάτων την οικονομική θέση των μέσων ενημέρωσης.
Τα παραδοσιακά μέσα δυσκίνητα όπως ήταν, με βαριές οργανώσεις χτισμένες στις εποχές των μεγάλων θριάμβων, δεν ήταν εύκολο να ανταποκριθούν στις νέες συνθήκες, χωρίς μαζικές απολύσεις ή χωρίς δραστικό περιορισμό των εξόδων τους.
Η αλήθεια είναι ότι έγιναν τέτοιες απόπειρες ελέγχου των δαπανών, αλλά το βάθος της κρίσης, κυρίως η διάρκειά της, δημιουργούσε ολοένα και μεγαλύτερες απαιτήσεις, πράγμα που δεν μπορούσε να εξελιχθεί χωρίς εντάσεις και αποδιοργανωτικές συγκρούσεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι ακριβές ότι η συνειδητοποίηση της κρισιμότητας των περιστάσεων άργησε, τα μέτρα καθυστέρησαν και οι όποιες επεμβάσεις ήταν περιορισμένης κλίμακας, μη δυνάμενες να σηκώσουν το βάρος της απαιτούμενης αναδιάρθρωσης και αναδιοργάνωσης.
Από ένα σημείο και πέρα το πρόβλημα έγινε δυσβάστακτο και δυσεπίλυτο. Εξελισσόμενη η κρίση και συνοδευόμενη από έλλειψη κεφαλαίων και εξαφάνιση χρηματοδοτικών εργαλείων προκάλεσε στην κυριολεξία πιστωτική ασφυξία, η οποία με τη σειρά της κατέστησε σχεδόν αδύνατη την έξοδο από την κρίση.
Η οικονομική κρίση συνέπεσε βεβαίως με την τεχνολογική έκρηξη. Οι παραδοσιακές επιχειρήσεις του Τύπου λεηλατήθηκαν για δεύτερη φορά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 ήταν η υπερανάπτυξη της τηλεόρασης που αφαίρεσε δυνάμεις και αναγνωστικό κοινό από τον παραδοσιακό Τύπο. Ο ανταγωνισμός της τηλεόρασης υπήρξε έντονος και καταδυναστευτικός των εφημερίδων.
Το Internet ωστόσο, η εισβολή επίσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και βεβαίως το πλήθος των ενημερωτικών sites που τα τελευταία χρόνια πλημμύρισε την αγορά της πληροφορίας και της ενημέρωσης, στρέβλωσαν κατ’ απόλυτο βαθμό τον ανταγωνισμό και λεηλάτησαν στην κυριολεξία τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης.
Νεόκοπος εκδότης, από αυτούς που φιλοδοξούν να κερδίσουν σπουδαία θέση στον κόσμο της νέας μιντιακής εποχής, κόμπαζε τελευταία ότι ευτυχώς υπάρχoυν το in.gr, «Tο Βήμα», ο «Βηματοδότης» και «Τα Νέα» για να τα αντιγράφουμε και να διεκδικούμε διαφήμιση από την αγορά. Μικρές μονάδες, χωρίς δημοσιογράφους, με αμοιβές της πλάκας, χωρίς να πληρώνουν ασφαλιστικές εισφορές, απολαμβάνουν εισόδημα και κέρδη διατηρώντας μόνο θέσεις λίγων αντιγραφέων. Η λεηλασία των παραδοσιακών εκδοτικών επιχειρήσεων εκδηλώθηκε και συνεχίζει να εκδηλώνεται με ωμό τρόπο, χωρίς κανείς να νοιάζεται και χωρίς κανείς βεβαίως να επεμβαίνει.
Αλλά δεν ήταν μόνο η οικονομική κρίση και η τεχνολογική αλλαγή που έθεσαν σε δοκιμασία τις εκδοτικές επιχειρήσεις. Σχεδόν ταυτόχρονα εξελίχθηκαν σημαντικές πολιτικές μετατοπίσεις, οι οποίες επιβάρυναν ακόμη περισσότερο τις συνθήκες για τις παραδοσιακές εκδοτικές επιχειρήσεις.
Με την έναρξη της κρίσης κυριάρχησαν ακραίες λαϊκιστικές δυνάμεις, οι οποίες ανέδειξαν την ασημαντότητά τους διά της πολεμικής εναντίον των εφημερίδων και των δημοσιογράφων. Το Mega, o ΔΟΛ και τα πρόσωπα που τα συγκροτούσαν ανεδείχθησαν ως τα μέγιστα κακά του κόσμου τούτου.
Ολες οι αμαρτίες της σύγχρονης πολιτικής και οικονομικής ζωής φορτώθηκαν στα παραπάνω εκδοτικά σχήματα. Αλλοτε πολιτικοί των δρόμων, πρόσωπα ιδεοληπτικά και φορτισμένα από το βάρος της ήττας των νιάτων τους, έδρασαν κατά τρόπο εκδικητικό.
Εκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους προκειμένου να σβήσουν μέσα σε δύο χρόνια την ιστορία προσφοράς στα γράμματα, στις τέχνες, στον πολιτισμό, στην οικονομία και στην πολιτική ενός αιώνα. Δρώντας συνδυασμένα και συντονισμένα προπαγάνδισαν χυδαία και προπαρασκεύασαν με όλα τα μέσα κλίμα ρεβανσισμού και αποκαθήλωσης.
Εργαλειοποίησαν τη Δικαιοσύνη και τις φορολογικές αρχές χτίζοντας πρώτα κατηγορίες και στη συνέχεια διώξεις. Επί δύο χρόνια τα μέσα ενημέρωσης και ιδιαίτερα οι παραδοσιακοί δημοσιογραφικοί οργανισμοί υβρίζονται σε καθημερινή βάση από υπουργούς, στελέχη και τον Πρωθυπουργό τον ίδιο. Δεν υπάρχει μέρα που να μην εκτοξευθεί κάποιου είδους κατηγορία.
Κακά τα ψέματα, το σχέδιο εξόντωσης των ελεύθερων και ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης βρίσκεται τούτο τον καιρό σε πλήρη εξέλιξη.
Με εντολή της κυβέρνησης άλλωστε, σύμφωνα με αξιόπιστες τραπεζικές πηγές, μπλοκαρίστηκε η μισθοδοσία του ΔΟΛ την προπερασμένη Παρασκευή, για να αναιρεθεί την περασμένη Τετάρτη έπειτα από την κοινωνική κατακραυγή. Και δεν χωρεί καμία αμφιβολία ότι η κυβέρνηση πιέζει τις τράπεζες να οδηγήσουν τον ΔΟΛ με διαδικασίες εξπρές σε εκκαθάριση και τμηματική πώληση, κομμάτι-κομμάτι, των ιστορικών τίτλων. Ή να τον παραδώσουν σε εκλεκτό της εκδότη ή επιχειρηματία. Οφείλουν ωστόσο να γνωρίζουν άπαντες οι εμπλεκόμενοι, πολιτικοί και οι νεόκοποι σύμμαχοί τους τραπεζίτες, ότι οι εφημερίδες δεν είναι ιχθυοκαλλιέργειες. Το βασικό κεφάλαιο των επιχειρήσεων Τύπου συγκροτείται από τα πρόσωπα, τις γνώσεις, τις εμπειρίες και την κουλτούρα που τα συνοδεύουν.
Και αυτό το ανθρώπινο κεφάλαιο δεν φυλακίζεται. Πολύ περισσότερο όταν συγκροτείται από πρόσωπα με πεποιθήσεις και αντιλήψεις συγκεκριμένες.
Είναι προφανές ότι αφερέγγυες επιχειρηματικές λύσεις δεν θα έχουν καμία τύχη. Οπως δεν θα έχει καμία τύχη και η τμηματική πώληση των τίτλων.
Οι ελεύθεροι δημοσιογράφοι έχουν επιλογές. Το πνεύμα του ελεύθερου Βήματος δεν θα χαθεί, ούτε θα αιχμαλωτιστεί. Ας είναι βέβαιοι όλοι γι’ αυτό.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
