ελληνική λογοτεχνία – Ανθρωποι και χρόνια που μας σημαδεύουν

Νάσος Βαγενάς

Λιτή, απλή, αυστηρή. Η δραμινή θεία Πανωραία, «χλωμή, ξερακιανή, αλλοπαρμένη», στην πρώτη συλλογή του Νάσου Βαγενά, μετά τη συγκεντρωτική Βιογραφία (Κέδρος, 2015), διαβάζει τα μελλούμενα στο χρώμα του φεγγαριού και στις κινήσεις των πουλιών, και τον καιρό στις κάμπιες. «Δεν είχε ιδέα από ποιητικά (είχε τελειώσει μόνο το δημοτικό), μα μιλούσε, χωρίς να το ξέρει, με γλώσσα ποιητική» πληροφορεί στο προλογικό του σημείωμα ο ποιητής-αφηγητής. «Αλλά μιλούσε και κανονικά. Ελεγε τα σύκα σύκα, το ψωμί ψωμί, τη σκάφη σκάφη, κάθε φορά που έπλενε τη στολή του αντρός της, που είχε βρει ηρωικό θάνατο στην Κορυτσά». Είναι ποιήτρια η θεία Πανωραία: «»Κι ο ουρανός στην Κόλαση είναι»/ -καθάριζε το νεροχύτη- «αρκεί να βρεις τη θύρα του μέσα απ’ τις φλόγες»». Είναι θυμόσοφη: «Μου είχαν χαρίσει μια πυξίδα. Μου την κλέψανε./ Της το είπα δακρυσμένος. Χαμογέλασε. «Μην κλαις», μου λέει «Καλύτερα έτσι. Γιατί θα πρέπει πρώτα να χαθείς»». Φωνάζει σ’ όσους κόβουν τις μουριές και σφάζουν τα τριαντάφυλλα, στον γιο του Καρανίκα που χτυπά με το δίκαννο τα κιρκινέζια. Φοράει την Ιστορία στην αμαντάριστη μαύρη ζακέτα του αρραβώνα της, με την τρύπα από ξιφολόγχη απ’ τη σφαγή του ’41, και κοιτάζει το πρόσωπό της στο τζάμι μιας παλιάς φωτογραφίας της. Εζησε πολέμους, Εμφύλιο, μετεμφυλιακές αγριότητες. Ρόδες, άρβυλα και τραγούδια για νίκες την τρομάζουν. Εχασε άντρα και κόρη, αλλά όχι το σθένος για ζωή και την καρδιά να ονειρεύεται. Εξήντα ολιγόστιχα ελευθερόστιχα ποιητικά μέρη συνθέτουν την αφαιρετική βιογραφία της θείας Πανωραίας μέσα από τρυφερές αναμνήσεις του ποιητή που οργανώνονται σε μια επιλεκτική επιστροφή σε πρόσωπα, τόπους και καταστάσεις της παιδικής ηλικίας στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια στη Δράμα. Μια ποιητική συλλογή δωρικού λυρισμού αλλά υψηλής συγκίνησης, ελεγεία προς την απούσα αλλά και ύμνος στους ανθρώπους της ζωής μας που μας καθορίζουν ανύποπτα.

Κική Δημουλά
Ανω τελεία
Εκδόσεις Ικαρος, 2016,
σελ. 48, τιμή 10 ευρώ

«Οσο μπορείς, Νεότητα, απόφευγε/ την πείρα./ Είναι μια γριά ζηλότυπη, ανέραστη./ Μόνον ο χρόνος ο πολύς/ τη γλυκοκοιτάζει.// Εκ πείρας σας μιλώ./ Μην την εμπιστεύεστε./ Ειλικρινής δεν είναι. Σας φανερώνει μόνο/ όσα έχασε και σας τρομοκρατεί…». Τέχνη, έρωτας, αγάπη, πίστη, θάνατος, μνήμη… Στοχαστική αναπόληση και λυρική τοποθέτηση στα μεγάλα ζητήματα της ζωής στο νέο βιβλίο της ποιήτριας-ακαδημαϊκού με τίτλο δηλωτικό μιας πρόσκαιρης παύσης.

Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ
Της μοναξιάς διπρόσωποι μονόλογοι
Εκδόσεις Καστανιώτη, 2016,
σελ. 80, τιμή 9,54 ευρώ

«Ηταν μια μέρα παράξενη. Μια μοναξιά με είχε τυλίξει σαν σύννεφο βαρύ. Στράφηκα στην ποίηση, όπως πάντα όταν δυσκολεύομαι στη ζωή. Αλλά κι εκείνη απουσίαζε… Και τότε μου ήρθε η ιδέα ν’ αποκτήσω έναν καινούργιο συνομιλητή: τον εαυτό μου». Μονόλογοι για δύο φωνές, μια συνομιλία με τον εαυτό και τον χρόνο, εξομολόγηση στον καθρέφτη στο νέο ποιητικό βιβλίο της βραβευμένης ποιήτριας.

Κώστας Πρετεντέρης
Θεατρικά Β’
Προλογικά σημειώματα Ελένη Βαροπούλου,
Σταμάτης Φασουλής, Ι. Κ. Πρετεντέρης.
Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2016,
σελ. 560, τιμή 24 ευρώ

Μαρτυρία για μια κοινωνία η οποία, μετά τη ζοφερή δεκαετία του 1940, αλλάζει, εξελίσσεται και μεταμορφώνεται, συνιστούν τα τρία θεατρικά «Το καρέ του έρωτα» και τα δημοφιλή και από τον κινηματογράφο «Μιας πεντάρας νιάτα» και «Δεσποινίς διευθυντής» (γραμμένα σε συνεργασία με τον Ασημάκη Γιαλαμά) του Κώστα Πρετεντέρη, που μας ταξιδεύουν σε Ελλάδα φτωχότερη από τη σημερινή, αλλά πιο αισιόδοξη και πιο καλόκαρδη.

Γιώργος Χειμωνάς
Αγάπη σαν ακολασία
Ανθολόγηση Αργύρης Παλούκας.
Εκδόσεις Κριτική, 2016,
σελ. 128, τιμή 10 ευρώ

Η αγάπη ως αναγκαία πράξη μέσα στη μοναξιά, στην απελπισία, στα αδιέξοδα του νου. Η αγάπη ως συμφιλίωση με τον εαυτό. Αποσπάσματα από τον «Πεισίστρατο», την «Εκδρομή», το «Μυθιστόρημα», τον «Γιατρό Ινεότη», τον «Γάμο», τον «Αδελφό», τους «Χτίστες», τα «Ταξίδια μου», τον «Εχθρό του ποιητή» ανθολογεί με τρυφερότητα ο ποιητής Αργύρης Παλούκας αναδεικνύοντας την αειθαλή γοητεία της γραφής του Γιώργου Χειμωνά.

Χρήστος Αρμάντο Γκέζος
Τραμπάλα
Εκδόσεις Μελάνι, 2016,
σελ. 112, τιμή 9 ευρώ

Αποσυνάγωγοι που δεν αντέχουν ούτε τον εαυτό τους μέσα στο πετσί τους, άνθρωποι μοναχικοί, με δυσκολίες επικοινωνίας, αμφίθυμοι μέσα στις σχέσεις, εμμονικά στάσιμοι σε αθεράπευτα τραύματα του παρελθόντος, αμήχανοι σε ένα δυσοίωνο και αφιλόξενο παρόν πρωταγωνιστούν στην πρώτη αξιανάγνωστη συλλογή διηγημάτων του νεαρού ποιητή και μυθιστοριογράφου που διακρίνεται από ένταση στη γραφή, ικανότητα στην ψυχογράφηση των χαρακτήρων και χωνεμένο κοινωνικό προβληματισμό.