Μία καγκελάριος με ωχρό πρόσωπο υποχρεώνεται να ανακοινώσει νέους δύσκολους συμβιβασμούς μετά από μία ολονύκτια συνεδρίαση στις Βρυξέλλες: τέτοιες εικόνες μάλλον δεν θα δούμε στην αυριανή Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ. Τώρα υπάρχει αυστηρή πειθαρχία: η σύνοδος θα ξεκινήσει νωρίς, οι συζητήσεις θα κινηθούν σε αυστηρά πλαίσια, οι αποφάσεις θα ανακοινωθούν λίγο πριν από τα βραδινά δελτία ειδήσεων. Τουλάχιστον αυτό είναι το πλάνο.
Ωστόσο η σύνοδος της Πέμπτης μεταξύ των 28 ευρωπαίων ηγετών δεν αναμένεται να είναι πιο εύκολη από τις υπόλοιπες που έλαβαν χώρα σε αυτό το τόσο δύσκολο έτος για την ΕΕ. Ασφάλεια, άμυνα, πολιτική ασύλου, ανάπτυξη, σχέσεις με τη Ρωσία – η ημερήσια διάταξη είναι μεγάλη και οι ενδεχόμενες παγίδες πολλές. Και στο τέλος το μόνο που θα μπορούσε να κρύψει τις διαφωνίες θα ήταν μία καλά μελετημένη ρητορική.
Η πιο επικίνδυνη στροφή είναι ορατή εδώ και καιρό: οι προετοιμασίες για το «διαζύγιο» με τη Μ. Βρετανία. Ωστόσο εκείνο που λείπει ακόμη μετά το βρετανικό δημοψήφισμα είναι η επίσημη αίτηση διαζυγίου από το Λονδίνο, η οποία δεν αναμένεται πριν από τα τέλη Μαρτίου του 2017. Αλλά τα υπόλοιπα 27 μέλη της ΕΕ προετοιμάζονται ήδη για την τελική πράξη. Και την Πέμπτη σχεδιάζουν να συζητήσουν το θέμα την ώρα του δείπνου χωρίς την παρουσία της βρετανίδας πρωθυπουργού Τερέζα Μέι, οι υποχρεώσεις της οποίας τελειώνουν μετά το επίσημο πρόγραμμα της συνόδου αργά το απόγευμα.
Πόσο εφικτή είναι η αλληλεγγύη στο προσφυγικό;
Μέχρι εκείνη την ώρα αναμένεται οι 28 να συμφωνήσουν τουλάχιστον για τα θέματα ασφάλειας και άμυνας. Κι αυτό επειδή μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ οι Ευρωπαίοι έχουν καταλάβει ότι στον στρατιωτικό τομέα οφείλουν να στηρίζονται περισσότερο στις δικές τους δυνάμεις. Την ίδια ώρα δρομολογούνται αποφάσεις που αφορούν την ανάπτυξη: το πρόγραμμα επενδύσεων που «τρέχει» από το 2014 αναμένεται να διευρυνθεί και οι πρωτοβουλίες για την καταπολέμηση της ανεργίας μεταξύ των νέων να παραταθούν. Και ακριβώς εδώ βρίσκονται τα όρια της συναίνεσης.
Από εκεί και πέρα στο ζήτημα της πολιτικής ασύλου οι Ευρωπαίοι δεν φαίνεται να τα βρίσκουν. Κράτη της ανατολικής Ευρώπης, όπως η Ουγγαρία, η Σλοβακία, η Τσεχία και η Πολωνία, αντιτίθενται στις ποσοστώσεις όσον αφορά την υποδοχή των προσφύγων, γεγονός που προκαλεί αντιδράσεις στην Ελλάδα και την Ιταλία. Η ιδέα της «ευέλικτης αλληλεγγύης» (όποιος υποδέχεται λιγότερους πρόσφυγες πρέπει να προσφέρει περισσότερα χρήματα ή να κάνει περισσότερα για την ασφάλεια) μετονομάστηκε πρόσφατα σε «αποτελεσματική αλληλεγγύη», ωστόσο τα αποτελέσματα είναι και πάλι φτωχά. Εκείνο που μένει τώρα είναι κούφια λόγια: «Η αποτελεσματική εφαρμογή των αρχών της υπευθυνότητας και της αλληλεγγύης παραμένει κοινός στόχος» αναφέρει το σχετικό προσχέδιο.
Τουρκία και Ρωσία, τα «αγκάθια» των συνομιλιών
Την ίδια ώρα η συμφωνία με την Τουρκία για το προσφυγικό πλέει σε ταραγμένα νερά. Η γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ άσκησε κριτική την περασμένη βδομάδα στην χρονοβόρα εφαρμογή της συμφωνίας. Προφανώς η τουρκική πλευρά βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση αναμονής για την εφαρμογή των υποσχέσεων της Ευρώπης για τη χορήγηση βίζας και τον εκσυγχρονισμό της τελωνιακής ένωσης. Κι ενώ από την πλευρά του ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απειλεί διαρκώς να τινάξει τη συμφωνία στον αέρα, η ΕΕ βλέπει ότι η Άγκυρα δεν έχει εκπληρώσει ακόμη τις δεσμεύσεις της, κυρίως όσον αφορά στην αλλαγή του αντιτρομοκρατικού νόμου.
Έτσι οι 28 βρίσκονται μπροστά σε μία δύσκολη απόφαση. Κυρίως η Αυστρία εμφανίζεται ιδιαίτερα επικριτική απέναντι στην καταπάτηση των πολιτικών δικαιωμάτων στην Τουρκία. Στην αυριανή Σύνοδο Κορυφής θα καταβληθεί επομένως ιδιαίτερη προσπάθεια να διατηρηθεί τουλάχιστον η συμφωνία με την Τουρκία.
Ωστόσο η Αυστρία εγείρει και ένα άλλο δύσκολο ζήτημα: την παράταση των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας λόγω της ουκρανικής κρίσης, οι οποίες λήγουν τον Ιανουάριο. Εκεί ακριβώς είναι που υπάρχει ο κίνδυνος να δημιουργηθεί εμπλοκή. «Η παράταση των κυρώσεων δεν θα γίνει αυτόματα» δήλωσε ο αυστριακός αντικαγκελάριος Ράινχολντ Μιτερλένερ στην Welt am Sonntag. «Γύρω απ’ αυτό το θέμα θα πρέπει να γίνουν μελλοντικά εκτενείς συζητήσεις». «Μελλοντικά» σημαίνει «όχι σε αυτή τη Σύνοδο Κορυφής». Διαφορετικά το αυστηρό χρονοδιάγραμμα της συνάντησης κινδυνεύει να καταρρεύσει.
Βερίνα Σμιτ-Ρόσμαν (dpa)
