«Είναι πραγματικός πλούτος αυτό που έχετε εδώ στην Κρήτη. Σε απόσταση μόλις 50 λεπτών μπορείς να βρεις τόσο διαφορετικά πράγματα σε επίπεδο έρευνας και καινοτομίας. Οπως και όλη η Ελλάδα: υπάρχει η δυναμική η χώρα να γίνει λίκνο καινοτομίας μέσα σε ένα εξαιρετικό εργασιακό περιβάλλον. Αυτό θα ήταν μαγνήτης για την προσέλκυση διεθνών ταλέντων αν τύγχανε καλλιέργειας και προώθησης με συστηματικό τρόπο» σχολίαζε με ενθουσιασμό πρόσφατα το μέλος της αντιπροσωπείας του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (EIF), ο κ. Χοσέ Ρομάνο, που επισκέφθηκε το νησί της Κρήτης στο πλαίσιο επαφών με πανεπιστημιακούς και ερευνητικούς φορείς.
«Η Ελλάδα κατέχει υψηλή θέση σε ό,τι αφορά επιστημονικές δημοσιεύσεις και επιστήμονες υψηλού κύρους. Αντίθετα, δεν συναντά κανείς στα επίσημα στοιχεία μεγάλο αριθμό εταιρειών που έχουν τις ρίζες τους στα πανεπιστήμιά της ή στα ερευνητικά της κέντρα» αναφέρει σχετικά το στέλεχος του γραφείου του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων στην Ελλάδα στη συνέντευξη που παραχώρησε στο «Βήμα».
Επισκεφθήκατε πρόσφατα (εκπροσωπώντας το EIF) ερευνητές στην Ελλάδα. Εχει η χώρα μια επιχειρηματική «δύναμη» κρυμμένη στις ιδέες νέων ανθρώπων;
«Σε συνεργασία με τον υπουργό κ. Φωτάκη και την ομάδα του είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε ερευνητές και εκπροσώπους ακαδημαϊκών και ερευνητικών ιδρυμάτων στη Θεσσαλονίκη, στην Πάτρα και στην Κρήτη, για να αφουγκραστούμε τις απόψεις των πλέον ενδιαφερομένων φορέων σχετικά με τη διάχυση τεχνολογίας στην Ελλάδα, την παρούσα κατάσταση, τις δυσκολίες και τις ευκαιρίες που υπάρχουν ώστε ερευνητικές ιδέες να μετουσιωθούν σε επιχειρηματικές προσπάθειες προς όφελος των ερευνητών, των φορέων και της οικονομίας γενικότερα.
Οσο πιο πολύ καταλαβαίνουμε την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην αγορά, αλλά και τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που διαγράφονται μπροστά μας, τόσο καλύτερα μπορούμε να κατανοήσουμε πώς μια ερευνητική ιδέα είναι δυνατόν να εξελιχθεί σε μια επιχειρηματική προσπάθεια που θα ωφελήσει τους ερευνητές, τα ιδρύματα και την οικονομία της χώρας.
Το πρώτο πράγμα που προέκυψε από αυτές τις συναντήσεις ήταν η λανθάνουσα δυναμική, μια κρυμμένη δηλαδή επιχειρηματική προοπτική, που με την κατάλληλη ώθηση μπορεί να βγει στην επιφάνεια και να παίξει έναν σημαντικό ρόλο στην επιχειρηματική ζωή της χώρας.
Αυτό, φυσικά, είναι ξεκάθαρο ότι δεν καταλύει ή ακυρώνει ούτε στο ελάχιστο τη σπουδαιότητα και αναγκαιότητα του ερευνητικού έργου που δεν προσφέρεται για αυτήν τη μετουσίωση σε επιχειρηματική πρωτοβουλία».

Ποια είναι η διαδικασία χρηματοδότησης των νέων αυτών ανθρώπων; Μπορούν να είναι πανεπιστήμια αλλά και ανεξάρτητοι ιδιώτες επενδυτές;
«Αυτήν τη στιγμή, η στήριξη της επιχειρηματικότητας, ένα κομμάτι της οποίας αποτελεί η χρηματοδότηση, βασίζεται σε κατακερματισμένες προσπάθειες που δεν μπορούν άμεσα να επηρεάσουν συνολικά και καθοριστικά τον επιχειρηματικό χώρο στην Ελλάδα. Οπότε, η πρόκληση είναι να έχεις ένα πλαίσιο δράσεων ώστε οι προσπάθειες που γίνονται προς αυτήν την κατεύθυνση να μπορέσουν να έχουν θετικά αποτελέσματα σε εθνικό επίπεδο. Η συγκέντρωση κεφαλαίων και η εκμετάλλευσή τους μέσα σε συγκεκριμένο πλαίσιο με έναν διαχειριστή όπως το EIF μπορεί να είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται. Κονδύλια από δημόσιες και ιδιωτικές πηγές σε ένα ταμείο (θεσμικό και αξιόπιστο) τα οποία τελικά θα χρησιμοποιηθούν προς τον κοινό στόχο του να ενδυναμώσουν την ελληνική οικονομία μέσω σταθερών επιχειρηματικών πόλων που θα στηρίζονται ακριβώς στην καινοτομία και την εξωστρέφεια».
Και πώς θα γίνει αυτή, ακριβώς, η παρέμβαση;
«Να σας πω, εδώ βλέπουμε δύο δημόσιες παρεμβάσεις. Πρώτον, το να επικεντρωθεί κανείς στον καθαρό πυρήνα της διάχυσης τεχνολογίας, την εμπορική αξιοποίηση της ερευνητικής δραστηριότητας που βγαίνει από τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα για το καλό τελικά ολόκληρης της κοινωνίας.
Οταν μιλάμε για την «εμπορική» διάσταση της έρευνας που γίνεται μέσα στη χώρα, διαπιστώνουμε ότι η Ελλάδα έχει μια ανεκμετάλλευτη δυνατότητα. Η χώρα κατέχει υψηλή θέση σε ό,τι αφορά επιστημονικές δημοσιεύσεις και επιστήμονες υψηλού κύρους. Αντίθετα, δεν συναντά κανείς στα επίσημα στοιχεία μεγάλο αριθμό εταιρειών που έχουν τις ρίζες τους στα πανεπιστήμιά της ή στα ερευνητικά της κέντρα. Πρέπει αυτός ο τομέας να ενισχυθεί. Βεβαίως δεν πρέπει να υπάρξει παρανόηση: δεν εννοούμε ότι ξαφνικά πρέπει οι καθηγητές των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων ή οι ερευνητές της χώρας να γίνουν επιχειρηματίες και να ξεκινήσουν εν μια νυκτί τις δικές τους εταιρείες.
Δεύτερον, το να δώσουμε παραγωγική διέξοδο στις φιλοδοξίες των χαρισματικών και ταλαντούχων ανθρώπων που αποφοιτούν κάθε χρόνο από τα ελληνικά πανεπιστήμια. Η Ελλάδα διέρχεται μια μεγάλη κοινωνικο-οικονομική κρίση τα τελευταία επτά χρόνια και αυτό έχει οδηγήσει τους νέους που αποφοιτούν από τα πανεπιστήμιά της να μπαίνουν σε μεγάλους αριθμούς στις «δεξαμενές» των ανέργων ή να εγκαταλείπουν μαζικά τη χώρα».

Αυτό μπορεί να αντιστραφεί;
«Από αυτήν την κρίση έχει βγει κάτι καλό που πρέπει να το υποστηρίξουμε. Ηδη δεκάδες επιχειρηματικοί επιταχυντές, θερμοκοιτίδες επιχειρήσεων, διαγωνισμοί επιχειρηματικών σχεδίων πολλαπλασιάζονται σε όλη τη χώρα. Αυτό που ίσως λείπει είναι εξειδικευμένα ταμεία που θα μπορέσουν να εστιάσουν και να δώσουν πρόσβαση στη χρηματοδότηση αυτού του νέου οικοσυστήματος, ώστε να δώσει σύντομα αποτελέσματα. Πολλές από τις προτάσεις βεβαίως μπορεί να αποτύχουν. Το σημαντικό όμως είναι η αλλαγή κουλτούρας σε σχέση με την ανάληψη επιχειρηματικού, καλά σχεδιασμένου ρίσκου, ώστε οι νέες γενιές να προσπαθήσουν. Πρέπει λοιπόν να επενδύσουμε στο ανθρώπινο κεφάλαιό μας. Είναι πολύ σημαντικό αυτό».
Είναι ένας τρόπος να επιστρέψει η ανάπτυξη στην Ελλάδα;
«Με το να στηρίζουμε το ανθρώπινο κεφάλαιο που αποτελείται από αφοσιωμένους, ανεξάρτητους διαχειριστές κεφαλαίων οι οποίοι εστιάζουν στη δημιουργία αξίας συμβάλλουμε στη δημιουργία των θεμελίων μιας νέας γενιάς που θα συμβάλει στην επιστροφή της ανάπτυξης στην Ελλάδα. Η Ελλάδα έχει ήδη πολλά τέτοια παραδείγματα. Και πολλές από αυτές τις νέες επιχειρήσεις της δεν έχουν δημιουργήσει μόνο οικονομική αλλά και –το σημαντικότερο –κοινωνική αξία. Πάρτε το παράδειγμα της εταιρείας Bionature στην Κρήτη, της Upstream ή της Workable».
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
O ρόλος του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων

Ποιος είναι ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (EIF);

«Το EIF είναι μέρος του EIB Group (του ομίλου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων) και είναι ένα όργανο της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Είμαστε μια «οντότητα» ειδικευμένη στο να υποστηρίζουμε τη χρηματοδότηση επιχειρηματικού ρίσκου προς όφελος των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Στόχος μας είναι να προάγουμε την επιχειρηματικότητα, την ανάπτυξη, την καινοτομία, την έρευνα, την αντιμετώπιση της ανεργίας και την περιφερειακή ανάπτυξη. Πρακτικά αυτό που κάνουμε είναι ότι συγκεντρώνουμε χρηματοδότηση από διαφορετικές πηγές (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κράτη-μέλη ή περιφέρειες της ΕΕ), σχεδιάζουμε χρηματοδοτικά εργαλεία και τα εφαρμόζουμε μέσω χρηματοδοτικών οργανισμών (όπως τράπεζες και ταμεία κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών) τους οποίους έχουμε εκ των προτέρων αξιολογήσει και επιλέξει. Μόνο το 2015 τα ποσά που διαθέσαμε μαζί με τη μόχλευση κεφαλαίων άλλων επενδυτών έφθασαν σε ευρωπαϊκό επίπεδο περίπου τα 27 δισ. ευρώ που στήριξαν περισσότερες από 110.000 επιχειρήσεις με 700.000 θέσεις εργασίας».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ