Ο μποναμάς και ο φόβος Τσίπρα

Πολλούς είναι αλήθεια αιφνιδίασε ο Πρωθυπουργός με τον χριστουγεννιάτικο μποναμά στα υπερήφανα γηρατειά, για να θυμηθούμε τη ρήση του «Λευκού Πελέ», όπως ονόμαζαν στη Χαριλάου Τρικούπη τον Ανδρέα Παπανδρέου στα χρόνια της μεγάλης δόξας του. Και ακόμα περισσότεροι έμειναν με την απορία γιατί το έκανε.

nnn

Απευθύνθηκα για να ξεδιαλύνω το ερώτημα σε τουλάχιστον τρεις κυβερνητικούς παράγοντες που κινούνται στην αυλή του Πρωθυπουργού και σας μεταφέρω τι μου είπαν…

nnn

Και οι τρεις διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους ότι ο Πρωθυπουργός δεν το έκανε γιατί θέλει να πάει σε εκλογές. Μάλιστα με διαβεβαίωσαν ότι η επιθυμία του είναι να πάει όσο το δυνατόν πιο πίσω τις εκλογές και εάν τα καταφέρει να τις προκηρύξει τον Μάιο του 2019. Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο συμφωνούν είναι ότι δεν το έκανε για ψηφοθηρικούς λόγους. Μάλιστα είς εξ αυτών μού είπε ότι τον κ. Τσίπρα δεν τον ενδιέφερε τόσο να κερδίσει πρόσκαιρα μερικές ψήφους συνταξιούχων στην παρούσα περίοδο. Εκείνο ίσως που τον ανησυχούσε περισσότερο ήταν μήπως υπάρξει ο λεγόμενος «ξαφνικός θάνατος» για την κυβέρνησή του, δηλαδή βρεθούν τέσσερις βουλευτές που να μην ψηφίσουν νομοσχέδια. Αυτός ο φόβος πάντοτε υπέβοσκε στο Μέγαρο Μαξίμου, όσο κι αν άφηναν να διαρρεύσει ότι η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ είναι συμπαγής. Αλλωστε, όπως θα δούμε παρακάτω, οι εξαγγελίες του Πρωθυπουργού πυροδότησαν εμφύλιο πόλεμο στο υπουργείο Οικονομικών…

nnn

Πώς όμως θα αντιδρούσαν οι δανειστές, τους οποίους αιφνιδίασε; Κατά τους τρεις αυτούς συνεργάτες του Πρωθυπουργού ο κ. Τσίπρας σκέφθηκε τις παροχές στα τέλη Νοεμβρίου, όταν οι διαπραγματεύσεις για την αξιολόγηση είχαν βαλτώσει. Και περίμενε την κατάλληλη ευκαιρία για να τις κάνει πράξη. Του ήρθε, όπως μου είπαν, στη συνάντηση που είχε στην Αθήνα με τον αξιωματούχο της ΕΚΤ Μπενουά Κερέ, αλλά και με την επικοινωνία που είχε την περασμένη Δευτέρα με τον Μάριο Ντράγκι. Κατά το Μαξίμου ο κ. Ντράγκι τού «έκλεισε το μάτι» να προχωρήσει, αφού η ποσοτική χαλάρωση, όπως ο κ. Τσίπρας κατάλαβε, θα ήταν προ των θυρών. Οπως όμως γνωρίζω από στελέχη που παρευρίσκονταν στη συνάντηση Τσίπρα – Κερέ, ο αξιωματούχος της ΕΚΤ ούτε τον ενθάρρυνε ούτε του έκλεισε το μάτι. Μάλιστα λένε χαρακτηριστικά ότι μπορεί να του έκλεισε το μάτι ο Μοσκοβισί, ο οποίος έχει ένα… τικ, και ο κ. Τσίπρας το εξέλαβε ως… «ΟK». Οσον αφορά την αντίδραση των Ευρωπαίων ο Πρωθυπουργός την υπολόγισε «χαλαρή», με εξαίρεση αυτή των Γερμανών και κυρίως του κ. Σόιμπλε που θα ήταν κάπως σκληρότερη.

Εμφύλιος στο Οικονομικών

Για να σας μεταφέρω τι ακριβώς προηγήθηκε της εξαγγελίας του Πρωθυπουργού, απλώς σας λέω να συγκρατήσετε ένα όνομα: Φραγκίσκος Κουτεντάκης. Ο γενικός γραμματέας Δημοσιονομικής Πολιτικής του υπουργείου Οικονομικών είναι, μου λένε, ο «νονός» του «κοινωνικού μερίσματος» των 617 εκατ. ευρώ, της 13ης σύνταξης δηλαδή που λέει ο κ. Τσίπρας ότι θα χορηγήσει στις 22 Δεκεμβρίου σε 1.600.000 δικαιούχους. Μαθαίνω πως η σχετική εισήγησή του προς το Μέγαρο Μαξίμου είχε διατυπωθεί ήδη από τον Οκτώβριο, όταν και τα στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου έδειχναν ξεκάθαρα πως το πρωτογενές πλεόνασμα του 2016 δεν θα ήταν 872 εκατ. ευρώ ή 0,50% του ΑΕΠ, όπως εκτιμούσαν κυβέρνηση και θεσμοί αρχικά, αλλά υπερδιπλάσιο…

nnn

Οταν τελικά καταδείχθηκε πως το πρωτογενές πλεόνασμα θα ανέλθει σε 1,9 δισ. ευρώ, δηλαδή 1,1 δισ. ευρώ υψηλότερα των εκτιμήσεων, ο Φραγκίσκος «αφήνιασε» και με εισηγήσεις του τόσο στο Μαξίμου όσο και στην Αντιπροεδρία της Κυβέρνησης επέμενε πως η υπεραπόδοση έναντι των στόχων πρέπει να διανεμηθεί στους οικονομικά αδυνάμους. Την ιδέα αυτή υποστήριξε αρχικά και ο Γ. Χουλιαράκης, πολιτικός προϊστάμενος του κ. Κουτεντάκη στο ΓΛΚ –αλλά μάλλον υφιστάμενος εντός ΣΥΡΙΖΑ και Μαξίμου -, αποσαφηνίζοντας ότι το προς διανομή ποσό του «κοινωνικού μερίσματος» δεν θα έπρεπε να ξεπεράσει τα 300-380 εκατ. ευρώ, ώστε να μη χαθεί το μαξιλάρι ασφαλείας για το πρωτογενές πλεόνασμα του επόμενου έτους (2017). Μάλιστα έχοντας κατά νου ότι αυτή θα είναι η κυβερνητική γραμμή σε σχέση με το πώς θα διατεθεί το πρωτογενές πλεόνασμα του 2016 ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών ενημέρωσε τους θεσμούς κατά την τελευταία εβδομάδα του Νοεμβρίου –όταν η Ντέλια και η παρέα της ήταν στην Αθήνα –πως το κοινωνικό μέρισμα δεν θα είναι μεγάλου ύψους. Με αυτή την εντύπωση μαθαίνω πως είχε μείνει και ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος.

nnn

Αλλά ο Κρητικός Φρ. Κουτεντάκης εκμεταλλευόμενος την επιρροή του έπεισε το στενό περιβάλλον Τσίπρα πως η υπεραπόδοση έναντι των στόχων «προέρχεται από τον λαό και πρέπει να επιστρέψει στον λαό». Αλλο που δεν ήθελε ο Πρωθυπουργός… Εδωσε το «πράσινο φως», αναθέτοντας στον Κουτεντάκη και στον γενικό γραμματέα Κοινωνικών Ασφαλίσεων του υπουργείου Εργασίας Νίκο Φράγκο να τρέξουν το πλάνο. Ο κ. Κουτεντάκης είναι και ο συντάκτης των non papers που διακινήθηκαν τα τελευταία 24ωρα προς υπεράσπιση της κυβερνητικής πρωτοβουλίας. Ο κ. Χουλιαράκης, ο οποίος από το βράδυ της Πέμπτης κατακλύστηκε από τηλέφωνα και mails αξιωματούχων της ευρωζώνης, των θεσμών και του ΔΝΤ, αντέδρασε για το γεγονός ότι «παρακάμφθηκε» και δεν εισακούστηκε. Μάλιστα αμφισβήτησε το εύρος της εισήγησης Κουτεντάκη και ξεκαθάρισε ότι έπρεπε να υπάρξει διαβούλευση με ΔΝΤ, ΕΚΤ και ESM, ώστε να μη γίνεται ο ίδιος «κυτίο παραπόνων» και να μην απομειώνεται η αξιοπιστία της εν εξελίξει μεταρρυθμιστικής προσπάθειας (και του ιδίου). Μετά το επεισόδιο αυτό στο υπουργείο Οικονομικών επικρατεί ψυχρό κλίμα…

nnn

Ολη αυτή η κίνηση Τσίπρα πάντως εμένα μου θυμίζει την αντίστοιχη που έκανε ο Αντ. Σαμαράς τον Δεκέμβριο του ’14. Είναι ακριβώς η ίδια πράξη σε ανάλογο μοτίβο. Και τότε η αξιολόγηση ήταν ανοιχτή, η πολιτική πίεση μεγάλη, οι εκλογές προ των θυρών και η δημοσκοπική πίεση αφόρητη στον κ. Σαμαρά. Ετσι έδωσε και εκείνος τον οβολό του στα υπερήφανα γηρατειά, αλλά, όπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν απέτρεψε την εκλογική ήττα.

nnn

Συνήθως τέτοιου τύπου εφ’ άπαξ παροχές χάνονται στο βαρέλι της αγανάκτησης και της οργής. Θα μπορούσε ο κ. Τσίπρας να επιμείνει στην αξιολόγηση και το υπερβάλλον του πλεονάσματος, που υποτίθεται έχει, να το αξιοποιήσει ώστε να ξεκινήσουν δύο-τρία μεγάλα έργα και να τονωθεί πολλαπλασιαστικά η οικονομική δραστηριότητα.

nnn

Για την ιστορία, να θυμίσω πως όταν ο κ. Σαμαράς μοίραζε το «κοινωνικό μέρισμα» το 2014, ο Αλ. Τσίπρας το χαρακτήριζε «πράξη ντροπής και ταπείνωσης», ενώ άλλα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, ανάμεσά τους και ο Δ. Παπαδημούλης, έλεγαν ότι ήταν «επίδομα προς αναποφάσιστους».