Κάθε εμφύλιος πόλεμος αποτελεί ένα τραυματικό βίωμα για εκείνους που τον ζουν ως γεγονός αλλά και για όσους ανακαλύπτουν τις αντιφατικές και συγκρουόμενες πλευρές του μέσα από μαρτυρίες, ιστορικά ντοκουμέντα και επιστημονικές έρευνες, που συνθέτουν τη συλλογική μνήμη. Τα ίχνη της μνήμης μεταφέρονται μέσα από στοιχεία της πολιτιστικής κληρονομιάς ενός λαού, τα τραγούδια, τις φωτογραφίες, τα μνημεία και τα έργα τέχνης, τις ιστορίες και τους μύθους του.
Στην εποχή του Διαδικτύου η συλλογική μνήμη συμπληρώνεται και μετασχηματίζεται από την αλληλεπίδραση ατόμων και κοινοτήτων στον κυβερνοχώρο, σε έναν χώρο που διαμορφώνεται με τη διαμεσολάβηση των νέων τεχνολογιών πληροφορίας / επικοινωνίας και στον οποίο καλλιεργούνται αμφίδρομες αμφισβητήσεις.
Πρόβλημα η τεκμηρίωση
Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος 1946-1949, αν και αποτελεί ένα παρελθοντικό ιστορικό γεγονός, φαίνεται να συνεχίζεται διαδικτυακά στις θέσεις και στάσεις που υιοθετούν οι χρήστες στο ελληνικό Διαδίκτυο για να ερμηνεύσουν τόσο το ίδιο το γεγονός όσο και την καθημερινότητα στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης. Οι διαδικτυακοί διάλογοι στη δημόσια σφαίρα περιλαμβάνουν επιχειρήματα με περιεχόμενο που ιδεολογικοποιεί καταστάσεις και έννοιες όπως έναν εμφύλιο πόλεμο, τις αποσπά από το ιστορικό τους πλαίσιο, τις οικειοποιείται και τις διαστρεβλώνει.
Σε αρκετές περιπτώσεις η ιδεολογικοποίηση ενισχύεται από ελλιπή, μεροληπτική τεκμηρίωση ή ακόμη και από απουσία τεκμηρίωσης (ιστορικά στοιχεία, μελέτες, μαρτυρίες) δίνοντας τη δυνατότητα σε εκείνους που το επιθυμούν να αναπτύξουν προπαγανδιστικό λόγο, εντείνοντας συστηματικά τον διχασμό και τη διάσπαση, καλλιεργώντας ένα εμφυλιοπολεμικό επίπεδο διαλόγου στο Διαδίκτυο. Παράλληλα, γεγονότα όπως ο Δεκέμβριος του 2008 αποτελούν σημεία σημειολογικής αναφοράς και σύνδεσης με το παρελθόν, ανασύροντας μνήμες εμφύλιας σύγκρουσης. Οι συγκρούσεις που εξελίσσονται με αφορμή γεγονότα της καθημερινότητας επανατοποθετούν, σε αρκετές περιπτώσεις, στην ατζέντα της συζήτησης τον λόγο περί εμφυλίου στην Ελλάδα και μάλιστα από χρήστες του Διαδικτύου, από γενιές πολύ νεότερες. Φαίνεται δηλαδή να παράγεται ένας εμφύλιος για τον Εμφύλιο.
Ζητούμενο είναι η αξιοποίηση των τεχνολογιών επικοινωνίας για να καταφέρουμε να επιτύχουμε την αποκατάσταση της συλλογικής μνήμης, συνθέτοντας τα βιώματα τόσο των νικητών όσο και των ηττημένων χωρίς φόβο και πάθος. Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος 1946-1949 θα πρέπει να περιγραφεί και να τεκμηριωθεί στο διαδικτυακό περιβάλλον ως ένα ιστορικό παράδειγμα με στόχο την αξιόπιστη πληροφόρηση των νεότερων, κυρίως, γενιών για τα πρόσωπα, τις καταστάσεις και τις συνέπειες που είχε και που οδήγησαν ανθρώπους σε εκτοπίσεις, εξορίες και προσφυγιά.
Συμφιλίωση μνήμης
Ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία δεν θα μπορούσε να γίνει αντιληπτός και κατανοητός σε τέτοιο βαθμό, αν δεν λάμβανε χώρα την εποχή του Διαδικτύου. Το δράμα των προσφύγων δραπετεύει από το Χαλέπι και με ταχύτατους ρυθμούς εμφανίζεται στις οθόνες των υπολογιστών και των τηλεφώνων μας. Είναι το Διαδίκτυο και οι τεχνολογίες δυνητικής πραγματικότητας που μας επιτρέπουν, όσο μακριά και αν είμαστε ή επιθυμούμε να παραμείνουμε από την κόλαση ενός εμφυλίου, να μην τον ξεχάσουμε.
Επομένως, η αποκατάσταση της συλλογικής μνήμης για τον ελληνικό εμφύλιο 1946-1949 δεν αφορά στη συμφιλίωση και συναίνεση μεταξύ νικητών και ηττημένων 70 χρόνια μετά την έναρξή του αλλά στη συμφιλίωση της μνήμης όπου μια τεκμηριωμένη ιστορικά, δυνητική περιήγηση στα κελιά ενός στρατοπέδου εξορίστων θα είναι δυνατή τόσο για εκείνους που επιθυμούν να μάθουν για το τι έγινε όσο και για όσους συνειδητά αρνούνται την ύπαρξή του.
Η κυρία Μαρία Κωλέτση είναι διδάκτορας Κοινωνικής Ψυχολογίας.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
