Συμπληρώνεται αύριο εκατονταετία από την επιβολή του «αναθέματος» κατά του Ελευθερίου Βενιζέλου, που, ας μη λησμονείται, συνδεόταν προσωπικά με τον ιδρυτή τής μετά χείρας εφημερίδας και προγραμματικά ήδη από το πρώτο φύλλο με το τότε «Ελεύθερον Βήμα».
Στις 12 Δεκεμβρίου 1916, με το τότε ισχύον Ιουλιανό ημερολόγιο, στην κορύφωση του Εθνικού Διχασμού, η Ι. Σύνοδος της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδος με επικεφαλής τον τότε Μητροπολίτη Αθηνών Θεόκλητο [Μινόπουλο] ρίχνει στο Πεδίο του Αρεως τον λίθο του «αναθέματος», απαγγέλλοντας τη φράση «Ελευθερίω Βενιζέλω επιβουλευθέντι την Βασιλεία και την Πατρίδα και καταδιώξαντι και φυλακίσαντι Αρχιερείς ανάθεμα έστω»!
Η απόφαση αυτή ελήφθη υπό την εκβιαστική πίεση του παραστρατιωτικού προφασιστικού κινήματος των «Επιστράτων» και εγκρίθηκε, ατύπως και μετά παλινωδίες, από την κυβέρνηση του Σπυρίδωνος Λάμπρου, που διατηρούσε και το υπουργείο Εκκλησιαστικών.
Ολέθριες υπήρξαν οι συνέπειες της πράξεως αυτής για την Εκκλησία. Λίγους μήνες αργότερα, μετά τον σχηματισμό κυβερνήσεως Βενιζέλου στην Αθήνα, τον Ιούλιο 1917, με ευθεία πολιτειακή παρέμβαση, διαλύθηκε η Σύνοδος που είχε λάβει μέρος στο ανάθεμα και ορίστηκε «Αριστίνδην Σύνοδος» από βενιζελικούς Αρχιερείς, η οποία εξέλεξε νέο Μητροπολίτη Αθηνών τον Μελέτιο [Μεταξάκη]. Στο μεταξύ, «Ανώτατο Εκκλησιαστικό Δικαστήριο», υπό τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Γεννάδιο, είχε καθαιρέσει τους πρωταιτίους και κηρύξει εκπτώτους τους λοιπούς Συνοδικούς Ιεράρχες που είχαν μετάσχει στο «Ανάθεμα».
Αμέσως, όμως, μετά από τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920 και την αποτυχία του Βενιζέλου, στον Θρόνο των Αθηνών επανήλθε όλως αντικανονικώς ο καθηρημένος Θεόκλητος, ενώ με απλό βασιλικό διάταγμα κηρύσσονταν άκυρες όλες οι αποφάσεις του «Ανώτατου Εκκλησιαστικού Δικαστηρίου» του 1917!
Νέα ανατροπή των εκκλησιαστικών πραγμάτων επέφερε η επικράτηση της Επαναστάσεως Πλαστήρα, μετά από την οποία απομακρύνθηκε και πάλι από τον Θρόνο του ο Θεόκλητος [Μινόπουλος]. Μία Μείζων Σύνοδος 18 Αρχιερέων αποκατέστησε όλους τους Αρχιερείς στις θέσεις τους και εξέλεξε, τον Μάρτιο 1923, ως νέο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών τον Χρυσόστομο [Παπαδόπουλο] προκειμένου να ειρηνεύσει η Εκκλησία…
Το δίδαγμα που προκύπτει από την ανήκουστη αυτή απόφαση της διοικούσας Εκκλησίας και τις περιπέτειες που ακολούθησαν είναι σε κάθε περίπτωση προφανές και πάντα επίκαιρο: Η ανάμειξη της διοικούσας Εκκλησίας στα πολιτικά πράγματα και τα πολιτικά πάθη, είτε μετωπικώς και διά συλλαλητηρίων είτε υπογείως και συνωμοτικώς, δεν βγαίνει σε καλό, πρωτίστως μάλιστα για την ίδια την Εκκλησία…
Ο κ. Ι. Μ. Κονιδάρης είναι ομότιμος καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
