Στους τρόπους με τους οποίους θα εφαρμοσθούν τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους αναφέρεται σε ανακοίνωσή του, με τη μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM).
1. Πότε αποφασίστηκε ότι η Ελλάδα θα λάβει τα μέτρα για τη βραχυπρόθεσμη ανακούφιση του χρέους;
Στην ανακοίνωση του της 15ης Μαΐου 2016 το Eurogroup ανέθεσε στον ESM να προετοιμάσει μια πρώτη δέσμη μέτρων ανακούφισης στο χρέος, τα λεγόμενα βραχυπρόθεσμα μέτρα. Οι υπουργοί αποφάσισαν ότι τα μέτρα αυτά θα εφαρμοστούν μετά το κλείσιμο της πρώτης αξιολόγησης και πριν το τέλος του τρέχοντος προγράμματος του ESM (του τρίτου προγράμματος). Η πρώτη αξιολόγηση ολοκληρώθηκε και στις 5 Δεκεμβρίου ο ESM παρουσίασε λεπτομερή σχέδια για τα βραχυπρόθεσμα μέτρα στο Eurogroup, το οποίο συμφώνησε να τα υιοθετήσει.
2. Θα υπάρξουν περαιτέρω μέτρα στο μέλλον;
Στην ανακοίνωση της 25ης Μαΐου 2016 το Eurogroup ανέφερε μια πιθανή δεύτερη δέσμη μέτρων, εάν χρειαστεί, μετά την επιτυχή εφαρμογή του προγράμματος από την Ελλάδα. Αυτά είναι τα λεγόμενα μεσοπρόθεσμα μέτρα.
Μακροπρόθεσμα το Eurogroup έχει συμφωνήσει σε έναν μηχανισμό ασφάλειας, για να διασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους σε περίπτωση που υλοποιηθεί ένα πιο δυσμενές οικονομικό σενάριο στη χώρα.
3. Ποιες είναι οι κατευθυντήριες αρχές για πρόσθετη ανακούφιση χρέους;
Το Eurogroup έχει αποκλείσει ονομαστικό κούρεμα. Επιπλέον, έχει συμφωνήσει ότι τα μέτρα θα πρέπει: να διευκολύνουν την πρόσβαση της Ελλάδας στις αγορές προκειμένου να αντικαταστήσει το χρηματοδοτούμενο από τις κυβερνήσεις χρέος με χρέος που θα χρηματοδοτείται από τον ιδιωτικό τομέα, να ομαλοποιήσει το προφίλ αποπληρωμών, να δώσει κίνητρα στη διαδικασία προσαρμογής, ακόμα και μετά το κλείσιμο του προγράμματος του ESM και να διασφαλίσει ευελιξία, προκειμένου να διευκολύνει την αβέβαιη οικονομική ανάπτυξη και τις εξελίξεις στα επιτόκια στο μέλλον.
4. Ποια βραχυπρόθεσμα μέτρα θα εφαρμοστούν;
Υπάρχουν τρεις δέσμες βραχυπρόθεσμων μέτρων:
– εξομάλυνση του προφίλ αποπληρωμής της Ελλάδας
-μείωση του επιτοκιακού ρίσκου
-άρση της αύξησης του επιτοκιακού περιθωρίου για το 2017
5. Πώς λειτουργεί η εξομάλυνση του προφίλ αποπληρωμής;
Η εξομάλυνση του προφίλ αφορά το δεύτερο πρόγραμμα της Ελλάδας (EFSF). Η μέση σταθμισμένη ωρίμανση των δανείων στο πρόγραμμα είχε αρχικά συμφωνηθεί να είναι 32,5 χρόνια. Λόγω ενός αριθμού παραγόντων, αυτό έχει υποχωρήσει στα 28 χρόνια. Η ωρίμανση θα επανέλθει πάλι στα 32,5 χρόνια, ώστε ένας αριθμός από χρονικά σημεία όπου κορυφώνονται οι αποπληρωμές τις δεκαετίες του 2030 και 2040 να μοιραστούν σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
6. Σχετικά με το δεύτερο μέτρο, τη μείωση του κινδύνου στα επιτόκια;
Υπάρχουν τρία διαφορετικά σχέδια για το δεύτερο μέτρο.
Το πρώτο είναι με ανταλλαγή ομολόγων. Για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών ο EFSF και ο ESM παρείχαν δάνεια στην Ελλάδα συνολικού ύψους €42,7 δισ. Αυτό δεν έγινε με εκταμίευση χρημάτων, αλλά με τη μορφή χρεογράφων κυμαινόμενου επιτοκίου. Η Ελλάδα χρησιμοποίησε τα χρεόγραφα για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
Τα χρεόγραφα θα ανταλλαγούν τώρα με ομόλογα σταθερού επιτοκίου πιο μεγάλης ωρίμανσης. Καθώς τα νέα ομόλογα είναι σταθερού επιτοκίου, η Ελλάδα δεν κινδυνεύει από ενδεχόμενη αύξηση των επιτοκίων.
Στις τράπεζες απαγορεύεται να πουλήσουν τα χρεόγραφα κυμαινόμενου επιτοκίου και τα χρεόγραφα σταθερού επιτοκίου στην αγορά, αλλά μπορούν να τα πουλήσουν στην ΕΚΤ. Τα χρεόγραφα που οι τράπεζες έχουν πουλήσει αποκλείονται από την ανταλλαγή.
Μετά από μια συγκεκριμένη περίοδο χρόνου, ο EFSF/ESM θα επαναγοράσει τα χρεόγραφα σταθερού επιτοκίου που οι τράπεζες συνεχίζουν να κατέχουν για να μην είναι εκτεθειμένες στο επιτοκιακό ρίσκο. Αυτό θα γίνει με κεφάλαια που θα αντληθούν από την αγορά. Για να διασφαλιστεί η ομαλή εκτέλεση, η διαδικασία αυτή θα λάβει χώρα σε αρκετές φάσεις σε μια μεγαλύτερη χρονική περίοδο.
Το δεύτερο σχέδιο προβλέπει την είσοδο του ESM σε συμφωνίες ανταλλαγής (swap). Αυτό θα σταθεροποιήσει το συνολικό κόστος χρηματοδότησης του ESM και θα μειώσει τον κίνδυνο η Ελλάδα να χρειαστεί να πληρώσει υψηλότερο επιτόκια στα δάνεια της όταν τα επιτόκια στις αγορές αρχίσουν να αυξάνονται στο μέλλον.
Το τρίτο σχέδιο προβλέπει τον ESM να χρεώνει ένα σταθερό επιτόκιο για ένα μέρος των μελλοντικών εκταμιεύσεων από την Ελλάδα. Αυτό σημαίνει την έκδοση μακροπρόθεσμων ομολόγων τα οποία θα ταιριάζουν στενά με τους χρόνους ωρίμανσης των ελληνικών ομολόγων.
7. Και το τρίτο μέτρο, η άρση της αύξησης του περιθωρίου;
Η άρση αφορά δόση ύψους €11,3 δισ. από το πρόγραμμα του EFSF (δεύτερο πρόγραμμα) που χρησιμοποιήθηκε στην επαναγορά χρέους. Δεν χρεώνεται αυτή τη στιγμή κανένα περιθώριο στο εν λόγω δάνειο, αλλά ένα περιθώριο 2% προβλέπονταν αρχικά από το επόμενο έτος. Αυτό πλέον θα αρθεί για το 2017.
8. Χρειάζονται περαιτέρω επίσημα βήματα πριν την εφαρμογή των βραχυπρόθεσμων μέτρων;
Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα Διοικητικά Συμβούλια του ESM και του EFSF θα πρέπει να εγκρίνουν επίσημα τα μέτρα.
9. Πότε θα ξεκινήσει η εφαρμογή τρων μέτρων;
Η εξομάλυνση του προφίλ αποπληρωμών αναμένεται να εφαρμοστεί στις αρχές του 2017. Τα τρία σχέδια για τη μείωση του κινδύνου στα επιτόκια θα εφαρμοστούν με βάση τις συνθήκες στις αγορές. Μια απόφαση για την άρση στην αύξηση του περιθωρίου για το 2017 αναμένεται πριν το τέλος του έτους
10. Τι εξοικονόμηση θα πετύχει η Ελλάδα;
Στο βασικό σενάριο, ο αντίκτυπος από τα μέτρα είναι σημαντικός και μπορεί να μειώσει σημαντικά τόσο το χρέος ως προς το ΑΕΠ, όσο και τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες την περίοδο 2017-2060, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ESM.
Η ανταλλαγή των ομολόγων και τα swaps στα επιτόκια καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης. Οι δευτερογενείς επιπτώσεις στα επιτόκια αναχρηματοδότησης της Ελλάδας θα είναι ένα επιπρόσθετο όφελος. Τα βραχυπρόθεσμα μέτρα θα βελτιώσουν τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.
Ωστόσο χρειάζεται προσοχή. Ο αντίκτυπος από ορισμένα από τα εν λόγω μέτρα εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες πέρα από τον έλεγχο μας. Μεταξύ αυτών, είναι οι συνθήκες στις αγορές όσον αφορά το περιβάλλον των επιτοκίων και η διαθεσιμότητα άλλων φορέων της αγοράς για να ολοκληρωθούν ορισμένες συναλλαγές.
11. Υπάρχουν κόστη στα μέτρα, ποιος θα πληρώσει;
Το προσαρμοσμένο προφίλ αποπληρωμών δεν αναμένεται να έχει επιπλέον κόστος. Το κόστος της άρσης στην αύξηση του περιθωρίου θα αποτελείται από το διαφυγόν κέρδος των κρατών μελών.
Πιθανά κόστη από τα τρία σχέδια για τη μείωση του επιτοκιακού κινδύνου θα ληφθούν από την Ελλάδα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην περίπτωση για την ανταλλαγή των ομολόγων και τα swaps στα επιτόκια. Αυτά τα βραχυπρόθεσμα μέτρα υπερκαλύπτονται από τα μακροπρόθεσμα οφέλη για την Ελλάδα.
12. Υπάρχουν κόστη για τα κράτη μέλη του ESM και ιδιαίτερα για τις τέσσερις χώρες που ήταν σε πρόγραμμα;
Όχι. Το Eurogroup έχει θέσει ως προϋπόθεση οι συναλλαγές να μην έχουν άμεση κόστη για άλλες χώρες.
13. Υπάρχουν κόστη για τις ελληνικές τράπεζες από την ανταλλαγή ομολόγων;
Το σχήμα αναμένεται να είναι ουδέτερο για τις ελληνικές τράπεζες και χρειάζεται την έγκριση τους για να εφαρμοστεί.
14. Ποιος είναι ο αντίκτυπος στη χρηματοδοτική στρατηγική του EFSF/ESM;
Η χρηματοδοτική στρατηγική παραμένει αμετάβλητη. Πιθανές αλλαγές στον όγκο χρηματοδότησης για το 2017 θα ανακοινωθούν στις αγορές σύντομα.
15. Θα σταματήσουν οι εκδόσεις χρεογράφων μικρότερων ωριμάνσεων με την εστίαση να περνά σε τίτλους μεγαλύτερης διάρκειας;
Όχι, θα παραμείνουμε στην αγορά ως εκδότης σε μεγέθη αναφοράς για ολόκληρη την καμπύλη αποδόσεων.
16. Γιατί το Eurogroup αποφάσισε να εξετάσει μέτρα ανακούφισης για την Ελλάδα;
Τα μέτρα επιδιώκουν να αντιμετωπίσουν μια ευρύτερη ανησυχία ότι οι μελλοντικές πληρωμές χρέους θα επιφέρουν υπέρμετρη επιβάρυνση στις δαπάνες του προϋπολογισμού, καταπνίγοντας την οικονομία. Οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες, το συνολικό ποσό των χρημάτων που χρειάζεται μια χώρα να ξοδεύει μέσα σε ένα έτος σε πληρωμές τόκων και αποπληρωμές χρέους που ωριμάζει, είναι το σημείο αναφοράς που χρησιμοποιείται για να μετράται αυτό το βάρος.
Το Eurogroup έχει συμφωνήσει ότι, σε ένα βασικό οικονομικό σενάριο, οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδα θα πρέπει να παραμείνουν κάτω από το 15% του ΑΕΠ την περίοδο μετά το πρόγραμμα, μεσοπρόθεσμα, και κάτω από το 20% του ΑΕΠ στη συνέχεια.
