Τα μάτια της έλαμπαν, ο τόνος της φωνής ήταν πανηγυρικός. Όποιος άκουγε την περασμένη Παρασκευή την αναπληρώτρια εκπρόσωπο του υπουργείου εξωτερικών Σάβσαν Τσέμπλι στην κυβερνητική συνέντευξη τύπου στο Βερολίνο, θα σχημάτιζε την εντύπωση, ότι για τον πολιτικό της προϊστάμενο Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγιερ δεν υπάρχει πιο σημαντική χώρα στον κόσμο – δίπλα στο Ισραήλ – από την Ελλάδα.

«Θέλω να υπογραμμίσω τη σημασία αυτής της χώρας για μας» είπε αναφερόμενη στη διήμερη επίσκεψη του κ. Σταϊνμάγιερ στην Ελλάδα, που αρχίζει το μεσημέρι της Κυριακής στη Θεσσαλονίκη (όπου θα εγκαινιάσει, μαζί με τον Νίκο Κοτζιά την έκθεση «Διαιρεμένες μνήμες» στο Εβραϊκό Μουσείο της πόλης και θα επισκεφθεί κατόπιν τη Συναγωγή) και συνεχίζεται αμέσως μετά στην Αθήνα.

Η σημασία αυτή, συνέχισε, φαίνεται και από το γεγονός, ότι η πρώτη επίσκεψη του, όταν ανέλαβε καθήκοντα υπουργού εξωτερικών, έγινε στην Ελλάδα. Η τρέχουσα τρίτη επίσκεψή του γίνεται στο πνεύμα αυτής της ιδιαίτερης παράδοσης μεταξύ των δυο χωρών.

Οι συνομιλίες του με τους έλληνες οικοδεσπότες του (τον Προκόπη Παυλόπουλο, τον Αλέξη Τσίπρα και ιδίως τον κ.Κότζια) θα γίνουν στη βάση της λεγόμενης ελληνογερμανικής ατζέντας που προετοιμάζουν από μήνες οι γερμανοί διπλωμάτες σε συνεργασία με τους έλληνες συναδέλφους τους.

«Ο στόχος μας είναι να συμφωνήσουμε για μια κατά το δυνατόν ολόπλευρη συνεργασία στους τομείς της οικονομίας, του πολιτισμού και της κοινωνίας των πολιτών, που θα πηγαίνει πέρα από την απλή ανταλλαγή απόψεων» είπε η κ.Τσέμπλι. «Ο υπουργός εξωτερικών θέλει να καταστήσει σαφές στους έλληνες εταίρους το ενδιαφέρον μας για μια στενή συνεργασία. Η Γερμανία και η Ελλάδα είναι πολύ στενοί και έμπιστοι εταίροι και φίλοι. Πέρα τούτου, η Ελλάδα είναι χώρα-κλειδί σε αυτή την περιοχή».

Η λέξη «χώρα-κλειδί» έχει όντως κυριολεκτική σημασία. Από τότε που η Τουρκία εξελίσσεται σε δικτατορία και οι σχέσεις Βερολίνου-Άγκυρας δίνουν την εικόνα καταστροφής, η Ελλάδα απέκτησε πρωτεύουσα σημασία στη γεωστρατηγική των γερμανών διπλωματών. «Η Τουρκία είναι πλέον απρόβλεπτος εταίρος, στον οποίον δεν μπορούμε να στηριχθούμε πραγματικά» λέει ένας από αυτούς. Η Ελλάδα, αντίθετα, ακολουθεί σταθερή γραμμή και μπορεί να καταστεί το νέο ορμητήριο της Γερμανίας στην ευρύτερη περιοχή συμπεριλαμβανομένης και της Μέσης Ανατολής. Αυτό προμηνύει, ότι ο κ.Σταϊνμάγιερ δεν έρχεται με άδεια χέρια στην Αθήνα – «πρόκειται για την επίσκεψη του μεγάλου αδελφού» έλεγε ραδιοσχολιαστής.

Οι δραματικές εξελίξεις στην Τουρκία έχουν οδηγήσει και στην αλλαγή, ή μάλλον στον «εμπλουτισμό» της ελληνογερμανικής ατζέντας με ένα νέο καυτό κεφάλαιο: Τις δηλώσεις του Ταγίπ Ερντογκάν για «εξάπλωση» της χώρας του προς τη Συρία, το Ιράκ και την Ελλάδα.

Επίσημα, το Βερολίνο αποδέχεται την ερμηνεία που δίνουν οι τούρκοι διπλωμάτες για την «εξάπλωση», ότι πρόκειται δηλαδή για «θέμα εσωτερικής αντιπαράθεσης» και κατανάλωσης και ότι με αυτήν δεν τίθεται ούτε κατά διάνοια υπό αίρεση η Συνθήκη της Λωζάννης. Σε αυτό το πνεύμα μίλησε και η κ.Τσέμπλι την περασμένη Παρασκευή.
Ανεπίσημα όμως, κρούει κι αυτό την καμπάνα του κινδύνου. «Είναι ξεκάθαρο ότι η Άγκυρα χρησιμοποιεί διπλή γλώσσα» λέει ο ίδιος διπλωμάτης. «Ο τούρκος πρόεδρος μιλά για εξάπλωση, ο τούρκος υπουργός εξωτερικών για απλή νοσταλγία. Εκείνο που μετρά όμως είναι ο λόγος του προέδρου. Η διγλωσσία αποσκοπεί προφανώς στη δημιουργία κλίματος, που προετοιμάζει επεκτατικές πρωτοβουλίες».

Το Βερολίνο έσπευσε να ξεκαθαρίσει ήδη από εβδομάδες, μέσω του εκπροσώπου του υπουργείου εξωτερικών Μάρτιν Σέφερ, ότι αντιτίθεται σε κάθε αλλαγή της Συνθήκης της Λωζάννης. Το ίδιο επανέλαβε και η Άνγκελα Μέρκελ στην πρόσφατη τηλεφωνική επικοινωνία της με τον κ.Τσίπρα, όπως και ο κ.Σταϊνμάγιερ στη σημερινή συνέντευξή του στην «Καθημερινή». «Η Αθήνα και το Βερολίνο συγκροτούν ήδη αρραγές μέτωπο σε αυτό το θέμα» λέει ο ίδιος διπλωμάτης. Αυτό θα υπογραμμιστεί και κατά την τρέχουσα επίσκεψη του κ.Σταϊνμάγιερ.

Στο πάνω-πάνω μέρος της ατζέντας των συνομιλιών του τελευταίου στην Αθήνα έχει μπει και το Κυπριακό. Παρά τις παλινδρομήσεις στις διαπραγματεύσεις μεταξύ της ελληνοκυπριακής και της τουρκοκυπριακής πλευράς στη Γενεύη, το Βερολίνο διατηρεί ακόμη την ελπίδα, ότι θα βρεθεί βιώσιμη λύση. Πότε; «Λόγω Ερντογκάν η λύση πάει προς τα πίσω» λέει ο διπλωμάτης. «Εμείς πάντως είμαστε πρόθυμοι να συμβάλουμε παρασκηνιακά σε αυτήν, αν μας ζητηθεί». Στην Αθήνα, προσθέτει, θα εξετασθεί και το αν η στιγμή για τέτοια συμβολή είναι ώριμη.

Στο επίκεντρο των συνομιλιών θα είναι, στο φως των νέων εξελίξεων, το προσφυγικό και το ελληνικό χρέος. Στα «αζήτητα», αντίθετα, ακόμα και αν γίνει λόγος από την Αθήνα γι αυτές, θα βρεθούν οι γερμανικές επανορθώσεις από την εποχή της Κατοχής. Ο κ.Σταϊνμάγιερ έλεγε ανέκαθεν «όχι» σε αυτές. Και τίποτα δεν τον εμποδίζει να το επαναλάβει και τώρα – ενόψει μάλιστα και των δυσκολιών που έχει η Αθήνα σε όλα τα άλλα μέτωπα.

Το πρόγραμμα της επίσκεψης του Σταϊνμάιερ

Το μεσημέρι της Κυριακής, ο κ. Σταϊνμάιερ και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς θα τελέσουν από κοινού στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης τα εγκαίνια της έκθεσης «Διαιρεμένες Μνήμες».

Μετά τα εγκαίνια θα επιστρέψουν στην Αθήνα, όπου ο κ. Κοτζιάς θα παραθέσει γεύμα στο μουσείο της Ακρόπολης στον υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας πριν αυτός γίνει δεκτός από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλο, στις 17:30.

Στη συνέχεια οι δύο υπουργοί θα έχουν κατ’ ιδίαν συνάντηση στο υπουργείο Εξωτερικών, μετά το πέρας της οποίας θα προβούν σε δηλώσεις προς τον Τύπο.

Το πρωί της Δευτέρας ο κ. Σταϊνμάιερ θα έχει συνάντηση με τον πρωθυπουργό, Αλέξη Τσίπρα.