Το παιχνίδι της απλής αναλογικής στην Τοπιτική Αυτοδιοίκηση

Ακόμα αναλύουν στην κυβέρνηση το αποτέλεσμα των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών του 2014. Ηταν τότε που ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε δύο από τις 13 περιφέρειες και 23 από τους 325 δήμους, και ας υπήρχε τότε κοινωνικό ρεύμα υπέρ του, όπως επισημάνθηκε στην πρόταση θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ τον Ιούνιο του 2016. Υποτιμήθηκε, έλεγαν στην αυτοκριτική τους, μεταξύ άλλων η σημασία της πολιτικής συμμαχιών.

Σήμερα, το κυβερνητικό επιτελείο, κορυφαία στελέχη του, όπως ο νυν υπουργός Εσωτερικών κ. Πάνος Σκουρλέτης και ο εκ των εκλογολόγων του ΣΥΡΙΖΑ κ. Κώστας Πουλάκης, ΓΓ του υπουργείου Εσωτερικών, «ζυμώνουν» για τα καλά το θέμα αλλαγής στις εκλογικές διαδικασίες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Προτάσσουν την απλή αναλογική εκ παραλλήλου με διαφοροποιήσεις στο μοντέλο διοίκησης των ΟΤΑ –σε μνημονιακό πλαίσιο –και με το βλέμμα στις προοπτικές που ανοίγονται στο κεντρικό πολιτικό σκηνικό.

Τα δύο σενάρια

Σε μια περίοδο που είναι κατακερματισμένες οι κομματικές εκφράσεις, πληθαίνουν οι διασπάσεις και κομματιάζονται εκλογικά ποσοστά, οι συγκλίσεις τίθενται στην ημερήσια διάταξη. Και η απλή αναλογική διαμορφώνει πεδίο πολιτικών συνεργασιών, ενώ η αυτοδιοίκηση αποτελεί χώρο όπου ανθεί η ορολογία περί… αποκομματικοποίησης.

Οπως αναφέρει στο «Βήμα» ο κ. Σκουρλέτης, ο ΣΥΡΙΖΑ προωθεί την απλή αναλογική στην εκλογή δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων, ενώ εξετάζει δύο σενάρια στον τρόπο ανάδειξης των επικεφαλής τους. Η μία εκδοχή θέλει τον δήμαρχο ή τον περιφερειάρχη να αναδεικνύεται από το εκλογικό σώμα τη δεύτερη Κυριακή μεταξύ των δύο πρώτων μονομάχων, χωρίς μεταβολή στον αριθμό των εδρών. Η δεύτερη εκδοχή προβλέπει να εκλέγεται ο δήμαρχος ή ο περιφερειάρχης από τους εκλεγμένους συμβούλους μετά τη σύγκληση του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου· θα επιλέγει όποιον μπορεί να συγκεντρώσει στο πρόσωπό του την πλειοψηφία.

Αμηχανία και κριτική

Αχαρτογράφητες οι εξελίξεις, δημιουργούν αμηχανία στην… προετοιμασία για το 2019, χρονιά αυτοδιοικητικών εκλογών. Δεν είναι μόνο οι αναμενόμενες από την αντιπολίτευση αντιδράσεις ή η κριτική για τις σκοπιμότητες. Εντός ΣΥΡΙΖΑ, άλλα κομματικά στελέχη θέτουν ως πρωτεύον το περιεχόμενο της πολιτικής των όποιων συμμαχιών και άλλα ανησυχούν για τον τρόπο ανάδειξης των δημάρχων και περιφερειαρχών που μπορεί να οδηγήσει την απίσχνανση της δυναμικής του ΣΥΡΙΖΑ, όπου αυτή έχει καταγραφεί να είναι ανοδική… Πάντως, οι πολιτικές δυνάμεις στα αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ θεωρούν ότι η κυβέρνηση φέρνει την προγραμματική της θέση για απλή αναλογική, διαμορφώνοντας εξ αντικειμένου, χωρίς να σπάει το σύστημα αναπαραγωγής κυρίαρχων συμφερόντων, βιτρίνα συμμετοχικότητας στις τοπικές εξουσίες, ενώ προετοιμάζει συναινετικές λύσεις κεντρικής διακυβέρνησης.

Παράλληλα, η ΝΔ προτάσσει το πλειοψηφικό ή τέτοιου τύπου σύστημα ως εργαλείο σταθερής διακυβέρνησης και ισχυρής διοίκησης. Ηδη διά του αρχηγού της κ. Κυριάκου Μητσοτάκη διεμήνυσε τη διαφωνία της στο συνέδριο της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ). Οι «γαλάζιοι» αυτοδιοικητικοί κρατούν την κομματική «γραμμή», μιλούν για κίνδυνο διοικητικής ασυνέχειας και για «αλισβερίσια», αλλά δεν κλείνουν την πόρτα της μελλοντικής συνεννόησης. Πάντως η ΚΕΔΕ προβάλλει τη θέση ότι δεν συζητά την αλλαγή του εκλογικού συστήματος προτού ολοκληρωθεί ο διάλογος για τη μεταρρύθμιση του κράτους.

Συν – πλην σε έδρες

Οταν επέρχεται αλλαγή εκλογικού συστήματος, αναπτύσσεται διαφορετική δυναμική στο εκλογικό σώμα. Παρ’ όλα αυτά, έχει ενδιαφέρον η σύγκριση του ισχύοντος με ένα σύστημα απλής αναλογικής. Σήμερα, σύμφωνα με τη νομοθεσία, επιτυχών θεωρείται ο συνδυασμός που πλειοψήφησε (50%+1) του συνόλου των εγκύρων ψηφοδελτίων, οπότε λαμβάνει τα 3/5 των εδρών του συμβουλίου, αν το ποσοστό του είναι μέχρι 60% –τα υπόλοιπα δύο πέμπτα κατανέμονται αναλογικά μεταξύ των υπολοίπων. Αν κανένας συνδυασμός δεν λάβει την απόλυτη πλειοψηφία, η εκλογή επαναλαμβάνεται την επόμενη Κυριακή ανάμεσα στους δύο πρώτους υποψηφίους δημάρχους ή περιφερειάρχες. Εφόσον λάβει μεγαλύτερο του 60%, οι έδρες κατανέμονται αναλογικά μεταξύ όλων των συνδυασμών.

Είναι ενδεικτικό ότι με απλή αναλογική στην Περιφέρεια Αττικής η αποτύπωση των συσχετισμών δίνει περίπου 24% στην παράταξη της κυρίας Ρένας Δούρου (24 έδρες) και κατά τι λιγότερο σε εκείνη του κ. Γιάννη Σγουρού (22% και 23 έδρες). Στη μονομαχία τους κατά τη δεύτερη Κυριακή, λόγω του εκλογικού νόμου, η κυρία Δούρου εκτοξεύθηκε σε ποσοστό άνω του 60% (έχει 61 έδρες έναντι 12 του κ. Σγουρού).