Φταίει μόνο η ηλικία για τη βραδυκινησία;

Πολλοί άνθρωποι διαπιστώνουν με το πέρασμα των χρόνων ότι ορισμένες λειτουργίες παρουσιάζουν έκπτωση. Αλλαγές μπορεί να παρουσιαστούν στην όραση, στην ακοή, ακόμη και στην κίνηση. Ωστόσο, η επιβράδυνση των εκούσιων κινήσεων με το πέρασμα του χρόνου δεν είναι πάντα φυσιολογική απόρροια της ηλικίας. Μερικές φορές υποκρύπτει σοβαρές ασθένειες, όπως η νόσος Πάρκινσον, ή μπορεί να οφείλεται στη λήψη ορισμένων φαρμάκων, όπως τα αντιψυχωσικά.

Σύμφωνα με τον υπεύθυνο του Ιατρείου Νόσου Πάρκινσον στο 251 Γενικό Νοσοκομείο Αεροπορίας και πρόεδρο της ελληνικής εταιρείας εθελοντών και ασθενών για τη νόσο Πάρκινσον «Επίκουρος – Κίνηση» κ. Παναγιώτη Ζήκο, τα άτομα με βραδυκινησία συνήθως έχουν επιβράδυνση της κινητικότητας σε ένα ή περισσότερα άκρα, χωρίς να νιώθουν πόνο ή να έχει προηγηθεί τραυματισμός.

Η επιβράδυνση αυτή συνήθως εμφανίζεται απότομα και πολλές φορές εκπλήσσει δυσάρεστα και δημιουργεί στρες στον πάσχοντα επειδή τον τρομάζει. Το στρες εντείνεται όταν η βραδυκινησία δεν εμποδίζει μόνο την εκτέλεση δραστηριοτήτων όπως η βάδιση και η κατανάλωση φαγητού, αλλά επηρεάζει την ισορροπία (π.χ. επειδή το άτομο δεν μπορεί να αιωρεί ελεύθερα τα χέρια του όταν περπατάει), την εκφραστικότητα (επειδή, για παράδειγμα, δεν μπορεί να κινεί τα χέρια του όταν μιλάει ή να σηκώνει τα φρύδια του όταν εκπλήσσεται για κάτι) και πολλές καθημερινές λειτουργίες.

Οπως εξηγεί, η βραδυκινησία οφείλεται σε διαταραχή της λειτουργίας των βασικών γαγγλίων, μιας ομάδας δομών (πυρήνες) στον εγκέφαλο που είναι υπεύθυνες για την εκμάθηση και τον έλεγχο των κινήσεων. Η διαταραχή των βασικών γαγγλίων μπορεί να οφείλεται σε ορισμένες ασθένειες του κεντρικού νευρικού συστήματος, η πιο συχνή από τις οποίες είναι η νόσος Πάρκινσον, ή να είναι ανεπιθύμητη ενέργεια της λήψης ορισμένων αντιψυχωσικών φαρμάκων, ιδιαίτερα παλαιού τύπου.

Η επιβράδυνση των κινήσεων αρχίζει όταν τα βασικά γάγγλια δεν επικοινωνούν ικανοποιητικά μεταξύ τους ώστε να στείλουν στους μυς τα σωστά μηνύματα που θα τους επιτρέψουν να κινηθούν συγχρονισμένα και με τον κατάλληλο ρυθμό.

Η βραδυκινησία μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά συχνά στους ασθενείς 40-50 ετών θεωρείται ένδειξη κατάθλιψης οπότε καθυστερεί η διάγνωση, ενώ μετά τα 60 και ειδικά μετά τα 70 έτη θεωρείται φυσιολογική ένδειξη της ηλικίας. Ωστόσο πολύ σπάνια ισχύει αυτό. Συνήθως η βραδυκινησία έχει παθολογική αιτία.

Νόσος Πάρκινσον

Η πιο συχνή αιτία είναι η νόσος Πάρκινσον που υπολογίζεται ότι προσβάλλει 25.000 έως 30.000 Ελληνες και 7-10 εκατομμύρια σε όλον τον κόσμο. Η ηλικία έναρξης της νόσου είναι συνήθως τα 60 έτη, αλλά σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ένας στους 10 ασθενείς έχει ηλικία κάτω των 50 ετών όταν γίνεται η διάγνωση.

«Η κλινική εικόνα των αρρώστων με βραδυκινησία από νόσο Πάρκινσον είναι πολύ χαρακτηριστική» εξηγεί ο κ. Ζήκος. «Αρχίζουν να κινούν ολοένα πιο αργά ένα άκρο (συνήθως το ένα χέρι), με την επιβράδυνση να εντείνεται με τις μονότονες κινήσεις όπως αυτές που κάνουμε όταν γράφουμε ή βάφουμε. Η καθυστέρηση στην κίνηση είναι συνεχής, όχι διακοπτόμενη, και έχει αντίκτυπο στην καθημερινότητά τους αφού δεν μπορούν να ξυριστούν, να κουμπώσουν τα κουμπιά στο πουκάμισό τους ή να βάλουν το κλειδί στην πόρτα επειδή το χέρι είναι «ξύλινο», όπως το περιγράφουν. Αν αρχίσει βραδυκινησία στο πόδι, ο ασθενής κάνει πιο μικρά βήματα και «σέρνει» τα πόδια του, ενώ μπορεί να σκοντάφτει συχνά ή να δυσκολεύεται να αρχίσει το περπάτημα. Οταν η βραδυκινησία προσβάλλει τους μυς του προσώπου, αυτό μπορεί να γίνει ανέκφραστο σαν μάσκα, όπως το περιγράφουν οι ασθενείς. Μάλιστα το πρόσωπό τους είναι τόσο ακίνητο, ώστε συχνά τους παρεξηγούν οι οικείοι τους ή ακόμα και οι γιατροί, επειδή νομίζουν ότι έχουν κατάθλιψη ή ότι δεν τους καταλαβαίνουν επειδή δεν έχουν εκφράσεις».

Η βραδυκινησία του Πάρκινσον πάντοτε αρχίζει από τη μία πλευρά του σώματος (ετερόπλευρα) και αργότερα προσβάλλει και τις δύο πλευρές (αμφοτερόπλευρα), προσθέτει, και διευκρινίζει πως είναι το μοναδικό σύμπτωμα που έχουν όλοι ανεξαιρέτως οι ασθενείς με Πάρκινσον.

«Αν ένας άνθρωπος δεν έχει βραδυκινησία, είναι αδύνατον να έχει Πάρκινσον, όσο και αν τρέμει. Μπορεί ο κόσμος να συνδέει το τρέμουλο με τη νόσο Πάρκινσον, αλλά στην πραγματικότητα ο ένας στους τρεις ασθενείς δεν το εκδηλώνει ποτέ. Αργές κινήσεις όμως όλοι έχουν, με ή χωρίς τρέμουλο» ξεκαθαρίζει. Και προσθέτει: «Για να έχει ένας ασθενής Πάρκινσον, πρέπει να έχει βραδυκινησία που άρχισε από τη μία πλευρά του σώματος και ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα: τρέμουλο ενός άκρου (αν για παράδειγμα αρχίσουν να τρέμουν και τα δύο χέρια μαζί, δεν είναι Πάρκινσον), δυσκαμψία σε ένα άκρο ή και αστάθεια στη βάδιση».