Η «Σκακιστική νουβέλα», που βασίζεται στο ομώνυμο και τελευταίο αριστούργημα του Στέφαν Τσβάιχ (εκδόθηκε το 1943), ξεκίνησε την αθηναϊκή της πορεία το 2013 με τον τίτλο «Λάθος κίνηση», στο Φεστιβάλ Αθηνών. Στο θέατρο Πορεία επιστρέφει για δεύτερη χρονιά, κι αυτή η επιστροφή προσφέρει πολλά στην παράσταση: την έχει βαθύνει, της έχει δώσει μεγαλύτερη ακρίβεια και παράλληλα έχει ενσωματώσει, με έναν αυτονόητο τρόπο, όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας.

Οχι, δεν πρόκειται για ένα επικαιρικό έργο. Κάθε άλλο. Καθώς όμως εξερευνά τα όρια του ανθρώπινου μυαλού, την ελευθερία μέσα μας και έξω (μας), είναι σαφές ότι η πραγματικότητα δεν μπορεί να μην αγγίξει κάθε πτυχή του.

Ο Γιάννης Νταλιάνης υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες της Μαριλίτας Λαμπροπούλου (οι δυο τους, μαζί με τον Θοδωρή Τσαπακίδη, συνυπογράφουν τη θεατρική διασκευή) καταθέτει επί σκηνής μια δυνατή ερμηνεία: κρατούμενος των ναζί, απομονωμένος σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου, προσπαθεί να αντισταθεί στον παραλογισμό, μέσα από μια παρτίδα σκάκι με τον εαυτό του ή μάλλον εναντίον του εαυτού του. «Αν και στην αρχή σκεφτήκαμε μήπως δεν το κάνουμε μονόλογο, τελικά καταλήξαμε ότι είναι πιο ενδιαφέρουσα η αντιστοιχία του μοναχικού ήρωα που προσπαθεί να πάρει δύναμη από άψυχα αντικείμενα με τον έναν ηθοποιό επί σκηνής» λέει ο Γιάννης Νταλιάνης που βυθίστηκε στον κόσμο του Τσβάιχ και του έργου του.

«Είναι ένα παιχνίδι με τη φαντασία, που κινδυνεύει να σε οδηγήσει στη μανία και την τρέλα, μια που σίγουρα δεν μπορείς να ζήσεις χωρίς τους άλλους ανθρώπους». Και ο ίδιος, μόνος πάνω στη σκηνή, ψάχνει την επικοινωνία. «Ουσιαστικά προσπαθώ ως ηθοποιός να δημιουργώ τα ερεθίσματα εκείνα που σε άλλους ρόλους αντλείς από τους συμπαίκτες σου. Ολο το θέμα είναι να περνάς από το έναν στον άλλο χωρίς άγχος. Οπως όταν παίζεις με το μπαλόνι, και δεν πρέπει να πέσει κάτω. Απαιτεί λοιπόν όλο αυτό μεγάλη συγκέντρωση, γιατί δεν υπάρχουν τα περιθώρια λάθους ή φάουλ… Οπως στο έργο, όταν ο ήρωας μάθει καλά τις παρτίδες σκάκι, τότε απολαμβάνει καλύτερα το παιχνίδι» λέει και τονίζει: «Δεν πρέπει όμως να το μάθει μηχανικά, αλλά δημιουργικά». Και ταξιδεύει, φεύγει, με το πλοίο και με το μυαλό του.
Αλήθεια, είναι λύση η φυγή; «Σήμερα λείπει η διαύγεια να δεις τα πράγματα, γιατί το μυαλό σου συσκοτίζεται από πολλά. Οπως και ο ήρωας. Η επιθυμία για ζωή υπάρχει, αλλά θέλει να κρατηθεί από κάποιες αξίες. Να ζήσει με αξιοπρέπεια. Δεν ξέρω αν η φυγή είναι λύση. Εξαρτάται από την προσωπικότητα, τη φάση που βρίσκεται ο καθένας μας και την ηλικία» καταλήγει.

Ο ήρωας του Τσβάιχ, μέσα στο πλοίο της φυγής του, μακριά από τον κόσμο, τη βία και τη σύγχυση του ναζισμού, ανασύρει εικόνες, μνήμες και σκέψεις σε μια προσπάθεια να ξεπεράσει τα σημάδια του παρελθόντος. Ενώ το σκάκι περνά από τη σφαίρα του νου σε εκείνη της πραγματικότητας. Ισως γιατί το σκάκι «είναι ένα πνευματικό παιχνίδι που σε γλιτώνει από την τυραννία της τύχης» καταλήγει ο Γιάννης Νταλιάνης, και έχει δίκιο.

πότε & πού:

Θέατρο Πορεία. Παραστάσεις: Κάθε Πέμπτη, στις 21.30. Ως τις 5 Ιανουαρίου 2017.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ