Mπετόβεν στη μνήμη του Νέβιλ Μάρινερ

Ο τίτλος «μαρτυρεί» το περιεχόμενο ή αλλιώς… Perahia plays Beethoven! Αμιγώς έργα του καινοτόμου συνθέτη που αρκετοί θεωρούν τον μεγαλύτερο όλων των εποχών περιλαμβάνει το πρόγραμμα το οποίο παρουσιάζει ο Μάρεϊ Περάια (πιάνο, μουσική διεύθυνση) σε Λονδίνο, Αθήνα και Παρίσι, με μία από τις πλέον φημισμένες ορχήστρες δωματίου διεθνώς, την Ακαδημία του Αγίου Μαρτίνου των Αγρών. Στο πλαίσιο αυτό, σήμερα Κυριακή το ελληνικό κοινό θα έχει την ευκαιρία να απολαύσει ύστερα από κάμποσα χρόνια στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών τον ιδιαίτερο ήχο του διάσημου συγκροτήματος που παίζει συχνά χωρίς μαέστρο και έχει πλούσια δισκογραφία. Η συναυλία είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Νέβιλ Μάρινερ (1924-2016), ιδρυτή και ισόβιου αρχιμουσικού της ορχήστρας, ο οποίος υπήρξε και πολύτιμος συνεργάτης του Μεγάρου Μουσικής έχοντας διατελέσει καλλιτεχνικός διευθυντής και επίτιμος πρόεδρος της Καμεράτα – Ορχήστρας των Φίλων της Μουσικής.

Για τον Μάρινερ, τη σπουδαία αυτή προσωπικότητα της κλασικής μουσικής, πριν από την έναρξη της συναυλίας θα μιλήσει ο Νίκος Τσούχλος, πρώην καλλιτεχνικός διευθυντής του Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, πρόεδρος του Ωδείου Αθηνών και αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου.

Η έλξη της αίθουσας

Μιλώντας στο «Βήμα», ο Νίκος Τσούχλος κωδικοποιεί τους λόγους για τους οποίους ένας άνθρωπος της εμβέλειας του βρετανού αρχιμουσικού, περιζήτητος διεθνώς και πολυάσχολος, βρέθηκε τελικά στην Αθήνα για μια σταθερή συνεργασία: «Κατ’ αρχάς έπαιξε ρόλο η σημαντική δουλειά βάσης που είχε γίνει στην Καμεράτα από τον Αλέξανδρο Μυράτ. Επίσης, η Αίθουσα Φίλων της Μουσικής, όπως λεγόταν τότε και σήμερα φέρει το όνομα του Χρήστου Λαμπράκη, του άσκησε μεγάλη σαγήνη… Εμείς, σήμερα, τη θεωρούμε δεδομένη, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για μια αίθουσα ξεχωριστή, μια από τις ωραιότερες αίθουσες συναυλιών στον κόσμο, και ασκεί μεγάλη έλξη σε κορυφαίους μουσικούς».

Συνεχίζοντας, ο Νίκος Τσούχλος αναφέρεται στην Αρντα Μαντικιάν, τη σπουδαία λυρική καλλιτέχνιδα, την οποία, όπως επισημαίνει, πρέπει κανείς να θυμάται όχι μόνο για αυτό καθαυτό το καλλιτεχνικό της έργο αλλά και για μια σειρά ακόμη λόγους. «Η Αρντα Μαντικιάν ήταν, μεταξύ άλλων, και φίλη σπουδαίων καλλιτεχνών της μεταπολεμικής Αγγλίας. Ολοι τους, όταν τύχαινε να βρεθούν στην Αθήνα, ρωτούσαν για αυτήν. Φυσικά, μεγάλο ρόλο στην άφιξη του Μάρινερ έπαιξε ο ίδιος ο Χρήστος Λαμπράκης. Το θεωρώ τόσο αυτονόητο».

Τι θυμάται, άραγε, ο ίδιος από τη συνεργασία με τον Μάρινερ; «Το κύρος του», απαντά ο Νίκος Τσούχλος, «τον σεβασμό που ενέπνεε στους μουσικούς χωρίς να χρειάζεται να καταφύγει σε κανένα μέσο το οποίο θα μπορούσε να παραπέμπει σε κάποιου είδους αυταρχισμό. Είναι αυτό το λεγόμενο «Neville’s charm», η γοητεία του… Και το χιούμορ του όμως, το οποίο ήταν καταπληκτικό».

Ενα σύνολο-αποκάλυψη

Αναφερόμενος στην Ακαδημία του Αγίου Μαρτίνου των Αγρών ο Νίκος Τσούχλος κάνει λόγο για μια «απόλυτα μοναδική υπόθεση». Και πραγματικά: η πορεία της από το 1958 που ιδρύθηκε από τον Νέβιλ Μάρινερ –αρχικά ως 12μελές μουσικό σύνολο, για να εξελιχθεί αργότερα σε ορχήστρα δωματίου –δικαιολογεί έναν τέτοιον χαρακτηρισμό. Οι ερμηνείες του συγκροτήματος έχουν κατά καιρούς κριθεί ως «φρέσκες και τεχνικά εμπνευσμένες, μια πραγματική αποκάλυψη», ενώ η δισκογραφική του δραστηριότητα έχει αποτελέσει σημείο αναφοράς. Αξίζει να σημειωθεί πως ο ίδιος ο Μάρινερ –ο οποίος άρχισε τη μουσική του καριέρα ως βιολονίστας, για να εξελιχθεί σε έναν από τους κορυφαίους αρχιμουσικούς παγκοσμίως –στη διάρκεια της μακρόχρονης καριέρας του έκανε περισσότερες από 600 ηχογραφήσεις, καλύπτοντας 2.000 διαφορετικά έργα: περισσότερα από κάθε αρχιμουσικό, με την εξαίρεση του Χέρμπερτ φον Κάραγιαν.

Υπάρχει, άραγε, κάποιο συγκεκριμένο περιστατικό το οποίο διατηρεί στη μνήμη ο Νίκος Τσούχλος από τη συνεργασία με τον Νέβιλ Μάρινερ; «Θυμάμαι την εποχή που διηύθυνε «Μαγικό Αυλό» στο Μέγαρο… Υπήρχαν μέρες που είχε τρεις πρόβες, από τρεις ώρες η καθεμία. Για έναν άνθρωπο μεγάλης ηλικίας όπως ήδη ήταν ο Μάρινερ, τότε, καταλαβαίνει κανείς πως ήταν ένα πρόγραμμα βαρύ… Ωστόσο, όταν τον ρωτούσαμε πώς αισθάνεται ύστερα από μια τόσο γεμάτη ημέρα, διαπιστώναμε ότι όσο περισσότερο έκανε μουσική τόσο πιο ξεκούραστος ένιωθε. Η ενέργειά του ύστερα από εννέα ώρες ήταν κάτι αδιανόητο».

Το πρόγραμμα της συναυλίας

Ο διάσημος αμερικανός πιανίστας και μαέστρος Μάρεϊ Περάια, βασικός αρχιμουσικός της Ακαδημίας του Αγίου Μαρτίνου των Αγρών από το 2000, ερμηνεύει δύο πιανιστικές συνθέσεις του Μπετόβεν, μια νεανική, το Δεύτερο Κοντσέρτο, και μια υπερβατική, το Τέταρτο Κοντσέρτο, το πλέον εσωτερικό απ’ όλα τα κοντσέρτα για πιάνο του συνθέτη, τις οποίες θα διευθύνει ο ίδιος από το πιάνο.

Στο τρίτο έργο, την Εισαγωγή για ορχήστρα «Κοριολανός» –το οποίο γράφτηκε για ένα ξεχασμένο λογοτεχνικό έργο σήμερα, την ομώνυμη τραγωδία (1802) του Φον Κόλιν -, τη μουσική διεύθυνση έχει αναλάβει ο εξάρχων της ορχήστρας Τόμο Κέλερ. Η τραγωδία είναι εμπνευσμένη από τη ρωμαϊκή ιστορία και από ένα υπαρκτό πρόσωπο, τον πολιτικό και στρατηγό Γάιο Μάρκιο Κοριολανό ο οποίος θεωρήθηκε στην εποχή του προδότης. Στον «Κοριολανό», ο πολιτικά ευαισθητοποιημένος Μπετόβεν πραγματεύεται το θέμα της ελευθερίας ενός ήρωα που επηρεάζεται από το περιβάλλον του και σταδιακά υιοθετεί αλαζονική συμπεριφορά.

πότε & πού:

Η συναυλία της Ακαδημίας του Αγίου Μαρτίνου των Αγρών με τον Μάρεϊ Περάια θα δοθεί σήμερα Κυριακή 4 Δεκεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης), στις 20.30. Η μετάκληση της ορχήστρας πραγματοποιείται χάρη στη χορηγία της Alpha Bank.