Tη μαύρη εκείνη Δευτέρα όπου έκλεισαν οι τράπεζες και η Ελλάδα βυθίστηκε σε πανικό, υπήρχε ένας άνθρωπος σε ολόκληρη τη χώρα που αισθανόταν ευτυχισμένος. Ο Χάρης Πεχλιβανίδης, 33χρονος ηθοποιός και συνιδρυτής της θεατρικής ομάδας in flux, έλαβε ένα από τα πιο χαρμόσυνα τηλεφωνήματα της ζωής του: σε αυτό, η Χίλντε-Γκούρι Μπολίν, εκπρόσωπος του Ιδρύματος Ιψεν στο Οσλο, τον ενημέρωσε ότι η ομάδα είχε ξανακερδίσει την υποτροφία των 34.000 ευρώ για την πρότασή τους με τίτλο «ΕΜΕΙΣ: Για μια δραματουργία της κρίσης» –ένα τρίπτυχο βασισμένο σε πέντε έργα του Ιψεν: τον Μικρό Εγιολφ, τον Ιωάννη Γαβριήλ Μπόρκμαν, τον Αρχιμάστορα Σόλνες, την Αγριόπαπια και τους Βρικόλακες.
Ο πόλεμος των μεταλλείων χρυσού
Η in flux δημιουργήθηκε το 2012, από τον Χάρη Πεχλιβανίδη και την Κορίνα Βασιλειάδου. Οι δυο τους ήταν συμφοιτητές στο Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. Δοκίμασαν διάφορα μονοπάτια και αρκετές απογοητεύσεις, ώσπου αποφάσισαν να αναλάβουν δράση. Το 2013 υπέβαλαν την πρώτη αίτησή τους στον διαγωνισμό των Ibsen Scholarships. Η πρόταση «Ορυχείο Ιψεν: Ενας εχθρός του λαού συναντάει τον λαό» διακρίθηκε –μαζί με άλλες τρεις –από ένα σύνολο εκατό υποψηφίων. Χάρη στο χρηματικό έπαθλο που κέρδισαν, κατάφεραν να ανεβάσουν την ομότιτλη παράσταση στη Θεσσαλονίκη.
Εμπνευσή τους στο «Ορυχείο» υπήρξε ένα πραγματικό γεγονός: ο «πόλεμος» που είχε ξεσπάσει στη Χαλκιδική εκείνη την περίοδο σχετικά με το θέμα των μεταλλείων χρυσού, χωρίζοντας τους κατοίκους στα δύο –σε εκείνους που ανησυχούσαν για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία και σε όσους θεωρούσαν ότι η εταιρεία Eldorado θα φέρει ανάπτυξη και θέσεις εργασίας. Στον «Εχθρό του λαού» ο γιατρός Στόκμαν ορθώνει το ανάστημά του ενάντια στα τοπικά οικονομικά συμφέροντα και στους συμπολίτες του, προκειμένου να φέρει στο φως το σκάνδαλο των μολυσμένων νερών της περιοχής. «Συνειδητοποιήσαμε ότι όσα συνέβαιναν δίπλα μας, στη Χαλκιδική, ήταν ίδια με αυτά που περιέγραφε ο Ιψεν!» εξηγεί η σκηνοθέτις Κορίνα Βασιλειάδου. «Εκατό χρόνια μετά και τα πράγματα ουσιαστικά δεν έχουν αλλάξει: οι ίδιες θυσίες στον βωμό του κέρδους, η ίδια απειλή κοινωνικού αποκλεισμού στους διαφωνούντες, ο εξίσου αμφιλεγόμενος ρόλος του Τύπου κ.ο.κ. Και το σημαντικότερο: η αδυναμία να τεθούν τα ζητήματα σε δημόσιο διάλογο. Φόβος και πόλωση, κανείς δεν ακούει κανέναν: ό,τι ακριβώς συμβαίνει στην 4η πράξη του «Εχθρού». Κάναμε λοιπόν την παράσταση για να δούμε αν θα μπορούσε να γίνει διάλογος».
Η ομάδα νοίκιασε την Αίθουσα Συνελεύσεων στο Δημαρχείο της Θεσσαλονίκης και παρουσίασε ένα θέαμα που συνδύαζε τη θεατρική συνθήκη με το θέατρο-ντοκουμέντο. Βίντεο με (κανονικούς) μεταλλωρύχους να διατυμπανίζουν την άριστη υγεία τους, «ραδιοφωνική» συνέντευξη με μια δασολόγο (Θεοδώρα Γιαννούλη), ένα ανθρωπόμορφο ζαρκάδι, και, στο τελευταίο μέρος, το προσχεδιασμένο «γκρέμισμα» της παράστασης, ο πύρινος λόγος ενός καθηγητή Δημόσιας Υγιεινής στο ΑΠΘ (του Αλέξανδρου Μπένου) και το κάλεσμα των ξαφνιασμένων θεατών να ανέβουν στο βήμα και να τοποθετηθούν δημοσίως στο ζήτημα των μεταλλείων. «Το θέμα μας δεν ήταν να δώσουμε απάντηση στο αν θέλουμε ή όχι να κλείσουν τα μεταλλεία» επισημαίνει ο Χάρης Πεχλιβανίδης. «Αυτό που μας ενδιέφερε ήταν να δούμε αν λειτουργεί η Δημοκρατία. Και είδαμε ότι δυστυχώς υπήρχαν τόσα γιουχαΐσματα, τόσο bullying, τόσες αποχωρήσεις από την αίθουσα, ώστε ήταν αδύνατος ο πολιτισμένος διάλογος».
«Θα φύγουμε ή θα αυτοκτονήσουμε;»
Η ομάδα in flux είναι η μοναδική στον κόσμο που έχει κερδίσει την υποτροφία Ιψεν δύο φορές. Η παράσταση που παίζεται αυτές τις ημέρες στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού συνιστά το τρίτο μέρος μιας τριλογίας, που έθεσε ως δραματουργικό άξονα το ζήτημα του παιδιού στον Ιψεν (τα δύο πρώτα μέρη, ευφάνταστοι συνδυασμοί περφόρμανς και θεάτρου-ντοκουμέντου, παρουσιάστηκαν πέρυσι σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα).
«Το παιδί δεν περνάει καθόλου καλά στον Ιψεν» σημειώνει πικρά η Κορίνα Βασιλειάδου. «Στους «Βρικόλακες» πεθαίνει από σύφιλη, στον «Έγιολφ» πνίγεται, στην «Αγριόπαπια» αυτοκτονεί, ενώ στον «Σόλνες» καίγεται. Μόνο στον «Μπόρκμαν» δραπετεύει, αλλά το μέλλον του διαγράφεται δυσοίωνο. H οπτική του συγγραφέα για το μέλλον είναι μάλλον ζοφερή». Για μία ακόμη φορά, οι συντελεστές της ομάδας (που συμπεριέλαβε τον Πρόδρομο Τσινικόρη στη δραματουργία) θέλησαν να συνδέσουν τον νορβηγό συγγραφέα του 19ου αιώνα με τη σημερινή κοινωνική πραγματικότητα. Εβαλαν τους εαυτούς τους και τη γενιά τους στο μικροσκόπιο: πώς φτάσαμε ως εδώ; Ποιες ευθύνες έχουν οι γονείς μας και ποιες εμείς; «Είμαστε 35 χρόνων σε αυτή την κατάσταση· τι θα κάνουμε;» λέει ο Χάρης. «Θα φύγουμε ή θα αυτοκτονήσουμε, όπως η 14χρονη Εντβιγκ στην «Αγριόπαπια;»».
Η άδεια «σοφίτα» και τα ψέματα
Η «αυτοεξέταση» πήρε τη μορφή έρευνας, συγκέντρωσης οπτικοακουστικού υλικού από τη δεκαετία του ογδόντα («όταν ήμασταν παιδιά») και συνεντεύξεων από εξηντάρηδες («οι γονείς μας») και εικοσάρηδες εθελοντές. Το υλικό αυτό υπέστη επεξεργασία και ενσωματώθηκε στα κείμενα του Ιψεν –ακόμη και η επιστολή των συμμαθητών του Γρηγορόπουλου βρήκε τη θέση της στην αρχή της τριλογίας, όταν το βασικό συναίσθημα της ομάδας ήταν ο θυμός.
Στο «Πεδίο βολής» η σοφίτα του έργου δεν περιέχει ούτε χρωματιστά γυαλάκια, ούτε κότες, ούτε φυσικά καμιά αγριόπαπια. «Η σοφίτα στη δική μας εκδοχή είναι άδεια. Αποδεικνύεται πως τόσον καιρό κάποιος μας έλεγε ψέματα» εξηγεί η Κορίνα. Η νεαρή Εντβιγκ, όταν ανακαλύπτει αυτό το ψέμα, «σκοτώνει» τους ενηλίκους και μένει μόνη: δεν αυτοκτονεί αλλά τυφλώνεται. «Η παράσταση είναι από θέση απαισιόδοξη» επισημαίνει ο Χάρης. «Ακόμη και να σκοτώσουμε την προηγούμενη γενιά, δεν θα κερδίσουμε τίποτα. Εκαναν κι αυτοί ό,τι καλύτερο μπορούσαν… Η ευθύνη τώρα πέρασε σε μας, στη δική μας γενιά: Μήπως είμαστε τυφλοί; Μήπως δεν κάνουμε αρκετά; Τι σημαίνει να είσαι ενεργός πολιτικά;» αναρωτιέται. Η αναζήτηση, με ή χωρίς τη συνδρομή των Νορβηγών, συνεχίζεται…
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
