Φεστιβάλ απειλών ή έργων;

Καλλιτεχνικός διευθυντής ή διοικητικό συμβούλιο; Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος ή Λιάνα Θεοδωράτου και Κατερίνα Παπανικολάου (πρόεδρος και αντιπρόεδρος, αντιστοίχως, του ΔΣ του Ελληνικού Φεστιβάλ); Εναν χρόνο μετά την αποπομπή του Γιώργου Λούκου, ο παλαιότερος πολιτιστικός θεσμός αυτής της χώρας συνεχίζει να βρίσκεται στον αφρό των ημερών. Οχι λόγω του έργου και των παραγωγών του αλλά εξαιτίας των εσωτερικών του διενέξεων. Είναι εντυπωσιακό ότι μέσα σε χρονικό διάστημα 12 μηνών το τρίγωνο ΥΠΠΟΑ – διεύθυνση – διοίκηση Φεστιβάλ δεν κατάφερε να συνεννοηθεί και έκτοτε βρίσκεται διαρκώς ενώπιον απειλών και κινδύνων, των μεν προς τους δε.

Τον Δεκέμβριο του 2015, μετά την απομάκρυνση Λούκου που συνοδεύτηκε από την ηθική του μείωση (αλήθεια, σε ποιο στάδιο βρίσκεται η υπόθεση;), ο τότε υπουργός Πολιτισμού Αριστείδης Μπαλτάς αναζήτησε τον αντικαταστάτη του και μαζί με το νέο ΔΣ για το Φεστιβάλ έφερε στην Ελλάδα, τον Μάρτιο του 2016, τον Γιαν Φαμπρ. Η έλευση του διεθνούς φλαμανδού καλλιτέχνη οδηγήθηκε σε φιάσκο καθώς μέσα στις επόμενες ημέρες ήρθε η (αναγκαστική) παραίτησή του: διωκόμενος ίσως από το σύνολο του ελληνικού θεατρικού και καλλιτεχνικού κόσμου, επέστρεψε στην πατρίδα του, εξέφρασε μέσω επιστολής τις απόψεις του, αφήνοντας το σίριαλ του Ελληνικού Φεστιβάλ να συνεχίζεται.

Ηταν πάλι ο Αριστείδης Μπαλτάς που πρότεινε, αυτή τη φορά, στον Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή: αρχές Απριλίου 2016 το Φεστιβάλ φαινόταν να εισέρχεται σε τροχιά λειτουργίας. Οι απαιτήσεις για γρήγορη ολοκλήρωση του προγράμματος για το καλοκαίρι (2016) δεν άφησαν να δημοσιοποιηθούν οι κόντρες και οι διαφορές που, όπως αποδείχθηκε, οδήγησαν άλλη μία φορά το Φεστιβάλ σε περιπέτειες.

Σαν βαρίδι από το παρελθόν, ο πάλαι ποτέ στενός συνεργάτης του Γιώργου Λούκου και γενικός διευθυντής του γραφείου του υπουργού Πολιτισμού, πρώτα του Νίκου Ξυδάκη και μετά του Αρ. Μπαλτά, Παναγιώτης Δούρος παραιτήθηκε από το ΥΠΠΟΑ και επέστρεψε στη θέση του στο Φεστιβάλ.

Φύγε εσύ, έλα εσύ

Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος έστησε σε σύντομο χρονικό διάστημα ένα ευπρεπές καλλιτεχνικό πρόγραμμα, βάζοντας παράλληλα τα θεμέλια για το καλοκαίρι του 2017, κυρίως με το Λύκειο Επιδαύρου. Το φθινόπωρο όμως έφερε σύννεφα όχι μόνο στον ουρανό. Στα μέσα Σεπτεμβρίου, ο Αρ. Μπαλτάς «απάλλαξε από τα καθήκοντά του», εν μιά νυκτί, τον έως τότε πρόεδρο του ΔΣ του Ελληνικού Φεστιβάλ ΑΕ, δικηγόρο Γιώργο Αντωνακόπουλο. Η αντικατάσταση έγινε εσωτερικά, με την αντιπρόεδρο να γίνεται πρόεδρος: έτσι ορίστηκε η καθηγήτρια του New York University Λιάνα Θεοδωράτου με αντιπρόεδρο την έως τότε μέλος Κατερίνα Παπανικολάου. Αυτή η αλλαγή στη σύνθεση του ΔΣ άφησε να διαφανεί το πρόβλημα που σιγά – σιγά είχε γιγαντιωθεί.

Η συνέντευξη Τύπου του νυν καλλιτεχνικού διευθυντή στις αρχές Νοεμβρίου με την άμεση αντίδραση του προεδρείου του ΔΣ και τον σχεδόν ταυτόχρονο ανασχηματισμό της κυβέρνησης επέφεραν αλλαγές στην πορεία του πολύπαθου Φεστιβάλ: η νέα υπουργός Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου κλήθηκε να δώσει πάραυτα τη λύση. Επειτα από συναντήσεις που είχε και με τις δύο πλευρές, και αφού μεσολάβησε η συνέντευξη Μπαλτά («Τα Νέα», 19-20/11), με ανακοίνωσή της (28/11) έδειξε ότι ήθελε να βάλει τέλος σε αυτή την κατάσταση. «Ψήφισε» υπέρ του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου και αποφάσισε να αντικαταστήσει όλα τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου: «Η γνωστή ρήξη μεταξύ του Διοικητικού Συμβουλίου του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου και του καλλιτεχνικού διευθυντή του είχε οδηγήσει τον θεσμό σε αδράνεια και ουσιαστικά σε αδιέξοδο. Η απόφαση ορισμού νέου διοικητικού συμβουλίου ήταν αναγκαία ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή, σταθερή και εύρυθμη λειτουργία του Φεστιβάλ προς όφελος όλων» (ανακοίνωση της 28ης Νοεμβρίου 2016).

Τα νέα μέλη ορίστηκαν και με τη σύμφωνη γνώμη του καλλιτεχνικού διευθυντή ενώ ορισμένες επιλογές έγιναν έπειτα από δική του πρόταση. Το νέο Διοικητικό Συμβούλιο έχει ως πρόεδρο τον Γιάννη Μηλιό. Γεννημένος το 1952, ο καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας του Μετσόβιου Πολυτεχνείου και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής, του Πολιτικού Γραφείου και επικεφαλής του οικονομικού τμήματος του ΣΥΡΙΖΑ την τριετία 2012-2015 έφυγε από το κόμμα λόγω της διαφωνίας του με την πολιτική της κυβέρνησης του Αλέξη Τσίπρα. Ο Γιάννης Μηλιός είναι δεύτερος εξάδελφος της συζύγου του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, Κοραλίας Σωτηριάδου. Αποδέχθηκε «με χαρά» τη θέση για να βοηθήσει «στην προσπάθεια του Φεστιβάλ και του καλλιτεχνικού διευθυντή του». Αντιπρόεδρος είναι ο δικηγόρος Πέτρος Σταυριανός.

Τα νέα μέλη του Συμβουλίου

Ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Βασίλης Λαμπρινουδάκης και ο μουσικός Γιώργος Κουρουπός είναι δύο από τα πέντε μέλη του ΔΣ του Φεστιβάλ και παράλληλα ο γενικός γραμματέας και ο ταμίας «Διαζώματος» με πρόεδρο τον Σταύρο Μπένο. Να θυμίσουμε ότι το «Διάζωμα» έχει ως επίκεντρο του ενδιαφέροντός του «την ανάδειξη των αρχαίων θεάτρων, την εξεύρεση πόρων και την ένταξή τους στην καθημερινότητά μας» όπως επισημαίνεται στην ιστοσελίδα του. Το πενταμελές ΔΣ συμπληρώνεται από τη μεταφράστρια και κριτικό Εφη Γιαννοπούλου, την κοινωνιολόγο – ψυχοθεραπεύτρια και ιδρυτικό μέλος του ΚΕΘΕΑ Μάρθα Φωστέρη και τον οικονομολόγο και δρα Πολιτικής Φιλοσοφίας και Φιλοσοφίας της Τέχνης Νίκο Ειρηνάκη. Μία ημέρα νωρίτερα ωστόσο, την Κυριακή 27 Νοεμβρίου, το (απερχόμενο τελικά) ΔΣ είχε εκδώσει τη δική του ανακοίνωση. Χαρακτηρίζοντας το Φεστιβάλ «ιστορικό πολιτισμικό πυλώνα» και υπογραμμίζοντας την αναγκαιότητα παραμονής του θεσμοθετημένου πλαισίου λειτουργίας του οργανισμού «έτσι ώστε να μην επηρεάζεται από τις αλλαγές των προσώπων στη διοίκηση, από μελλοντικά ΔΣ, καλλιτεχνικούς και γενικούς διευθυντές».

Πρώτη φορά η διένεξη ανάμεσα στα δύο θεσμοθετημένα όργανα του Φεστιβάλ πήρε τέτοιες διαστάσεις. Δημοσιοποιήθηκαν, και δεν διαψεύσθηκαν, συζητήσεις και σχόλια για αμοιβές, οικονομικά, ταξίδια, έξοδα, λογαριασμούς τηλεφώνου από όλους τους εμπλεκομένους, με απειλές και προειδοποιήσεις για παραιτήσεις και άλλα παρόμοια, με εκφράσεις όχι και τόσο ταιριαστές με τις τέχνες και τον πολιτισμό.

Κάπως έτσι ήταν τα πράγματα και στο Εθνικό την πρώτη περίοδο μετά την αποπομπή του Σωτήρη Χατζάκη, όταν ο Νίκος Ξυδάκης έγινε αναπληρωτής στο ΥΠΠΟΑ και όρισε ως καλλιτεχνικό διευθυντή τον Στάθη Λιβαθινό. Μαζί όρισε και τα μέλη του ΔΣ, με πρόεδρο τον Θανάση Παπαγεωργίου, παρά το γεγονός ότι είχαν εξαρχής εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις. Τελικά η κατάσταση εξομαλύνθηκε όταν αντικαταστάθηκαν ορισμένα μέλη του ΔΣ. Φαίνεται πως στον καιρό του ΣΥΡΙΖΑ η τακτική αυτή είναι η συνταγή.