Φιντέλ Κάστρο: Το πλουσιόπαιδο που έγινε επαναστάτης

«Ξεκίνησα την επανάσταση με 82 άνδρες το 1956. Αν την έκανα ξανά, θα διάλεγα μόνο 10 έως 15 άνδρες με απόλυτη πίστη. Δεν έχει σημασία πόσο μικρός είσαι αν έχεις πίστη και σχέδιο δράσης» είχε πει ο Φιντέλ Κάστρο για την οργάνωση της πιο επιτυχημένης μεταπολεμικής επανάστασης του περασμένου αιώνα: αυτής που οδήγησε στην ανατροπή του δικτάτορα Μπατίστα της Κούβας, την Πρωτοχρονιά του 1959. Στις 8 Ιανουαρίου της ίδιας χρονιάς ο κομαντάντε Φιντέλ εισήλθε θριαμβευτής στην Αβάνα μαζί με τον αδελφό του, τον σημερινό πρόεδρο της Κούβας Ραούλ Κάστρο, τον αργεντινό γιατρό και σύντροφό του Ερνέστο «Τσε» Γκεβάρα και άλλους γενειοφόρους («barbudos») αντάρτες.

Ο Κάστρο άφησε την τελευταία του πνοή τα ξημερώματα του Σαββάτου, σε ηλικία 90 ετών. Κυβέρνησε επί 49 χρόνια –μέχρι το 2008, οπότε παρέδωσε την εξουσία στον 85χρονο σήμερα Ραούλ -, με πυγμή, ρεαλισμό και ιδεολογική συνέπεια, Κυνήγησε στην πράξη το άπιαστο όνειρο του σοσιαλισμού και κατάφερε να το ακουμπήσει, χωρίς να το φτάσει ποτέ. «Οταν θα εκπληρώσουμε τις υποσχέσεις μας για καλή διακυβέρνηση, τότε θα ξυρίσω τη γενειάδα μου» έλεγε αστειευόμενος.

Παιδεία και γιατροί για όλους

Γιος εύπορου κτηματία ισπανικής καταγωγής, πλουσιόπαιδο που έγινε επαναστάτης, ο Φιντέλ Κάστρο έβγαλε σχολείο Ιησουιτών και σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο της Αβάνας.

Σύμβολο της αντίστασης στην ιμπεριαλιστική Αμερική του Ψυχρού Πολέμου, ο Φιντέλ μετέτρεψε το νησί του από «χώρο διασκέδασης» των πλούσιων Αμερικανών σε κράτος όπου τα βασικά αγαθά, υλικά και πνευματικά, παρέχονταν σε όλο και περισσότερους Κουβανούς: εκπαίδευση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, στέγη και τροφή. Την ίδια στιγμή, το καθεστώς καλλιέργησε την προσωπολατρία (στα σχολεία της Κούβας ακόμη και σήμερα, αντί για πρωινή προσευχή, οι μαθητές ψάλλουν ύμνους στον Φιντέλ και στον Τσε), κυνήγησε τους αντιφρονούντες και έκανε συμμαχία με τη Σοβιετική Ενωση.

Υπό την προστασία της ΕΣΣΔ

Εκμεταλλευόμενος επιδέξια –όσο και παρακινδυνευμένα –τη γεωστρατηγική σύγκρουση Ουάσιγκτον – Κρεμλίνου, ο Κάστρο κατάφερε να αποτρέψει την εισβολή που οργάνωσε η CIA το 1961 στον Κόλπο των Χοίρων και να τεθεί η χώρα του για δεκαετίες υπό σοβιετική προστασία, μετά την απόσυρση των σοβιετικών πυρηνικών πυραύλων από την Καραϊβική, το 1962, γεγονός που έφερε για πρώτη φορά την ανθρωπότητα στο χείλος ενός Αρμαγεδδώνα με χρήση ατομικών όπλων.

Μετά το 1990 και την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, τα πράγματα άλλαξαν. Δεν υπήρχε πια κανείς να βοηθήσει την Κούβα να αντιμετωπίσει το εξοντωτικό οικονομικό εμπάργκο που της επέβαλαν οι ΗΠΑ το 1962. «Πρέπει να δεχτούμε τα γεγονότα. Με απλά λόγια, ότι το σοσιαλιστικό στρατόπεδο κατέρρευσε» είπε ο Φιντέλ. Ακολούθησε η πιο σκληρή περίοδος για τον κουβανέζικο λαό. Υπήρχαν ελλείψεις στο ψωμί, στα ανταλλακτικά, στα ρούχα. Μικρή αναλαμπή ήταν η συνδρομή του ηγέτη της Βενεζουέλας Ούγκο Τσάβες, θαυμαστή του Κάστρο, ο οποίος την περίοδο 2005 – 2013 παρείχε φτηνό πετρέλαιο στην Κούβα.

Οι διάδοχοι του Ραούλ

«Δεν πιστεύω ότι ο θάνατος του Φιντέλ Κάστρο είναι η μεγάλη δοκιμασία για την επιβίωση του κουβανέζικου καθεστώτος. Η πραγματική δοκιμασία θα έρθει όταν η επανάσταση πρέπει να περάσει στην επόμενη γενιά ηγετών. Και αυτό θα συμβεί όταν αποχωρήσει ο Ραούλ Κάστρο» εκτίμησε ο Φιλ Πίτερς, ειδικός αναλυτής του Ινστιτούτου Λέξινγκτον στις ΗΠΑ.

Σήμερα εκτιμάται ότι υπάρχουν στην Κούβα τουλάχιστον τρεις πενηντάρηδες που μπορούν να συνεχίσουν τη «γερασμένη επανάσταση», όπως την αποκαλούν πολλοί, στον δρόμο των ανοιγμάτων στην ελεύθερη αγορά και της αποκατάστασης των διπλωματικών σχέσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες, που ξεκίνησε ο Ραούλ Κάστρο με τον απερχόμενο αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα το 2014. Επικρατέστερος θεωρείται ο 56χρονος Μιγκέλ Ντίας-Κανέλ, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης της Αβάνας.