«Υπήρξα επί δεκαετίες ακαδημαϊκός διδάσκαλος, ευρέθην πάντοτε εις στενή επαφήν με την σπουδάζουσα νεολαίαν και περιέβαλλα με στοργήν και κατανόησιν τας εκδηλώσεις της. Παρακολουθώ τας ημέρας αυτάς με θλίψιν τα διαδραματιζόμενα εις τας ανωτάτας σχολάς και το Πανεπιστήμιον Αθηνών, λυπούμαι δε ειλικρινά διά τον τρόπον με τον οποίον αντιμετωπίσθησαν αι φοιτητικαί εκδηλώσεις. Η σπουδάζουσα νεολαία εις όλας τας χώρας και εις όλας τας εποχάς εκδηλώνει με ζωηρότητα τόσον τα πανεπιστημιακά της αιτήματα όσον και το φιλελεύθερον πνεύμα της. Αι εκδηλώσεις της αντιμετωπίζονται εις τον πολιτισμένον κόσμον με ηρεμία και διάλογον και όχι με βίαν και σκληρότητα. Εις την παρούσα περίπτωσιν το κράτος ώφειλε να δείξη κατανόησιν και στοργήν προς τους σπουδαστάς και να ικανοποιήση τα αιτήματα που αφορούν την καλυτέραν λειτουργίαν των ανωτάτων σχολών και προάγουν την μόρφωσιν της νεολαίας. Δεν πρέπει να λησμονείται ότι τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα είναι χώροι καλλιεργείας της επιστήμης που βασίζεται εις την ελευθερίαν του πνεύματος» έγραφε τέτοια εποχή πριν από 43 χρόνια, τον Νοέμβριο του 1973, ο Ξενοφών Ζολώτας για την εξέγερση των φοιτητών στο Πολυτεχνείο.
Πρόκειται για ένα από τα εκατοντάδες ανέκδοτα ντοκουμέντα από το προσωπικό του αρχείο, το οποίο παρουσιάζεται στο κοινό την προσεχή Τετάρτη σε ειδική εκδήλωση στο κεντρικό κατάστημα της Τράπεζας της Ελλάδος. Το προσωπικό αρχείο του Ξενοφώντος Ζολώτα φυλάσσεται στο Ιστορικό Αρχείο της κεντρικής τράπεζας και όπως εξηγεί η αρχειονόμος Κέλλυ Γιάνναρη «έχει πλήρως καταγραφεί και είναι διαθέσιμο στους ερευνητές και σε όσους ενδιαφέρονται να το μελετήσουν». Σύμφωνα με την ίδια «αποτελεί πολύτιμη ιστορική πηγή και παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη μελέτη της σύγχρονης ιστορίας, της οικονομίας, της πολιτικής, των διεθνών σχέσεων και άλλων θεμάτων που αφορούν τον 20ό αιώνα».
Σπάνιο αρχειακό υλικό
Το αρχείο αφορά όλη την περίοδο του βίου του μακροβιότερου διοικητή στην ιστορία της κεντρικής τράπεζας και όπως αναφέρει η αρχειονόμος Βασιλική Ασκητή «περιλαμβάνει έγγραφα και οπτικοακουστικό υλικό από την πολυσχιδή δραστηριότητα, τα επιστημονικά συγγράμματα, τις περίφημες ομιλίες του στα αγγλικά με λέξεις ελληνικής προέλευσης, δημοσιεύματα από τον ελληνικό και ξένο Τύπο καθώς και σπάνιο αρχειακό υλικό από την προσωπική και κοινωνική του ζωή».
Ανάμεσα στο υλικό είναι και μια επιστολή που απέστειλε ως διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος το 1960 στον Ανδρέα Παπανδρέου και με την οποία τον καλούσε να έλθει να εργαστεί στην Ελλάδα και να «συνεισφέρει στην οικονομική έρευνα και επιστήμη». Στην απάντησή του ο πρώην πρωθυπουργός και τότε καθηγητής στις ΗΠΑ τού εξηγούσε ότι «αισθάνομαι μια ισχυρή αίσθηση του καθήκοντος προς την πατρίδα μου» αλλά «το κύριο εμπόδιο για την επιστροφή μου είναι η ανησυχία μου για το αν μπορώ να εξασφαλίσω την απαιτούμενη μίνιμουμ σιγουριά (security) για τη μεγάλη μου οικογένεια. Ωστόσο», συνεχίζει, «μου φαίνεται ότι η πρότασή σας καθησυχάζει την αγωνία μου σχετικά με την ευημερία της οικογένειάς μου και επομένως θεωρώ ότι είναι δυνατόν να δεχτώ την προσφορά σας».
Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η επιστολή του Ξενοφώντος Ζολώτα ως υπηρεσιακού πρωθυπουργού προς τους πολιτικούς αρχηγούς Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, Ανδρέα Παπανδρέου και Χαρίλαο Φλωράκη, με την οποία τους ενημέρωνε ότι είχε λάβει από τον τότε πρόεδρο της Κομισιόν Ζακ Ντελόρ αυστηρή προειδοποίηση για τη λήψη μέτρων ώστε η χώρα να μειώσει τις ανισορροπίες (αυξημένες χρηματοδοτικές ανάγκες του δημόσιου τομέα, επιδείνωση ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, υψηλό χρέος και πληθωρισμός) που υπονομεύουν την πορεία της προς την Ενιαία Αγορά. Επειδή η χώρα βρισκόταν σε προεκλογική περίοδο τους ενημέρωνε ότι «προέκρινα να τη δημοσιοποιήσω στους αρχηγούς των κομμάτων διότι εάν κοινολογηθεί θα μπορούσε ίσως να επηρεάσει το λαϊκό φρόνημα».
Επιστολές προσωπικοτήτων
Εκτός από την προσωπική αλληλογραφία, στο αρχείο Ζολώτα υπάρχουν επίσης επιστολές και ντοκουμέντα σημαντικών προσωπικοτήτων της ελληνικής πολιτικής και οικονομικής ζωής, όπως για παράδειγμα η επιστολή του Κωνσταντίνου Καραμανλή προς τον αμερικανό πρόεδρο Ντουάιτ Αϊζενχάουερ τον Σεπτέμβριο του 1959, με την οποία του επισημαίνει τις υψηλές αμυντικές δαπάνες της Ελλάδος που υπονομεύουν την ανάκαμψη της οικονομίας της και του ζητεί πρόσθετη οικονομική βοήθεια 50-60 εκατ. δολαρίων για τη χρηματοδότηση αναπτυξιακών προγραμμάτων. Και η πρόσβαση στο πλούσιο αυτό αρχείο, όπως και σε όλα τα τεκμήρια που φιλοξενεί το Ιστορικό Αρχείο της Τράπεζας της Ελλάδος, είναι ελεύθερη για το κοινό.
ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ
Το αρχείο αφορά όλη την περίοδο του βίου του μακροβιότερου διοικητή στην ιστορία της κεντρικής τράπεζας και όπως αναφέρει η αρχειονόμος Βασιλική Ασκητή «περιλαμβάνει έγγραφα και οπτικοακουστικό υλικό από την πολυσχιδή δραστηριότητα, τα επιστημονικά συγγράμματα, τις περίφημες ομιλίες του στα αγγλικά με λέξεις ελληνικής προέλευσης, δημοσιεύματα από τον ελληνικό και ξένο Τύπο καθώς και σπάνιο αρχειακό υλικό από την προσωπική και κοινωνική του ζωή».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
