«Το όνομά του είναι άγνωστο αλλά η ιστορία του είναι συναρπαστική. Και έγινε βιβλίο με τον τίτλο «Νόελ Φιλντ: Ο τελευταίος αμερικανός κατάσκοπος του Στάλιν» την πιο κατάλληλη στιγμή» γράφει η εφημερίδα «Guardian». Ακολουθούν αποσπάσματα από το ρεπορτάζ της βρετανικής εφημερίδας:
«Ποιος ήταν λοιπόν ο Νόελ Φιλντ; Ηταν ένας κουάκερος από τη Βοστώνη, που γεννήθηκε το 1904, ένα λαμπρό μυαλό που τελείωσε το Χάρβαρντ σε δύο χρόνια και εντάχθηκε στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Ηταν επίσης ένας αφοσιωμένος κομμουνιστής ο οποίος πέθανε στην εξορία στην Ουγγαρία, μακριά από την Ουάσιγκτον. Οπως το λέει και ο τίτλος του νέου βιβλίου της Κάτι Μάρτον, ήταν ένας «Αληθινός πιστός: Ο τελευταίος αμερικανός κατάσκοπος του Στάλιν».
Με λίγα λόγια, η ιστορία του είναι η εξής: Συγκλονισμένος από τη φρίκη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, διεθνιστής και ειρηνιστής, έγινε κομμουνιστής επί Μεγάλης Υφεσης. Προσπαθώντας να διορθώσει την κατασταλτική βία στην οποία πίστευε ότι βυθιζόταν η χώρα του και να αποτρέψει άλλον έναν πόλεμο, ο Φιλντ άρχισε να δίνει απόρρητα έγγραφα στη Σοβιετική Ενωση.
Τον έκαναν πιόνι στις σταλινικές εκκαθαρίσεις

Στην Ισπανία κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου εργάστηκε για την Κοινωνία των Εθνών. Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο δούλεψε για το Γραφείο Στρατηγικών Υπηρεσιών (OSS), τον προκάτοχο της CIA. Μετά τον πόλεμο πήγε στην Πράγα. Ηλπιζε να βρει νέο σκοπό στη ζωή του αλλά συνελήφθη, οδηγήθηκε στην Ουγγαρία, φυλακίστηκε και βασανίστηκε βάναυσα.

Ο Φιλντ έγινε πιόνι στις σταλινικές εκκαθαρίσεις. Το όνομά του χρησιμοποιήθηκε στις διαβόητες δίκες της Μόσχας για να ενοχοποιηθούν άλλοι, αν και ο ίδιος δεν δικάστηκε ποτέ. Μέλη της οικογένειάς του ταξίδεψαν πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα για να τον βρουν αλλά η πίστη του Φιλντ δεν αμφιταλαντεύτηκε ποτέ. Κηδεύτηκε στη Βουδαπέστη το 1970 με πλήρεις σοβιετικές τιμές.

Η Μάρτον ανακάλυψε έναν πραγματικά εξαιρετικό χαρακτήρα, έναν άνθρωπο του οποίου τα κίνητρα θα μπορούσαν πραγματικά να περιγραφούν ως αγαθά, ο οποίος κατέληξε να εργάζεται εναντίον της πατρίδας του, στην υπηρεσία ενός εφιαλτικού καθεστώτος. Ο Φιλντ υπέφερε βάναυσα για τις πολιτικές πεποιθήσεις του. Ενεπλάκη άμεσα στον θάνατο τουλάχιστον ενός ατόμου και το όνομά του χρησιμοποιήθηκε για να καταδικαστούν πολλοί άλλοι.

«Είναι ένα ανθρώπινο δράμα σε ένα πολιτικό πλαίσιο», λέει η Μάρτον, «αλλά για μένα αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι τι παρακινεί έναν τέτοιο άνθρωπο –εξαιρετικά μορφωμένο, μεγαλωμένο με κάθε προνόμιο, έτοιμο για μια ονειρική καριέρα –να αγκαλιάσει μία από τις πιο βίαιες και απολυταρχικές, καταστροφικές ιδεολογίες».

Η άλωση του νου των νεαρών ιδεαλιστών

Εμπειρη δημοσιογράφος και συγγραφέας, χήρα του διάσημου αμερικανού διπλωμάτη Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, προσωπική φίλη του Μπιλ και της Χίλαρι Κλίντον, η Μάρτον δεν μπορούσε να φανταστεί ότι η προσπάθειά της να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα θα δημοσιευόταν σε έναν τόσο κατάλληλο χρόνο. Το βιβλίο κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ εν μέσω μιας προεκλογικής προεδρικής εκστρατείας, όταν συζητούνταν, μεταξύ πολλών άλλων, ο θαυμασμός του Ντόναλντ Τραμπ για τον Βλαντίμιρ Πούτιν και το κατά πόσον ρώσοι χάκερς επηρεάζουν την αμερικανική πολιτική με διαρροές κλεμμένων emails στo Wikileaks.

Η Μόρτον έγραψε ένα δοκίμιο ως πρόλογο του βιβλίου με τίτλο «Η Αλωση του νου». «Συνδέω εκεί την άλωση των νέων, αποξενωμένων, χαμένων ιδεαλιστών του σήμερα από μια πραγματικά καταστροφική, τοξική αλλά εθιστική ιδεολογία, δηλαδή τον ισλαμιστικό φονταμενταλισμό, με το ισοδύναμό του της δεκαετίας του 1930, το οποίο ήταν από τη μια ο φασισμός και από την άλλη ο παγκόσμιος κομμουνισμός και ο σταλινισμός» λέει.

«Η Αμερική ήταν και τότε ένα έθνος βαθιά διχασμένο και η νεολαία της είχε παραιτηθεί από την πολιτική τού συστήματος. Ετσι, ήταν πολύ ευάλωτη σε έναν μεσσία που υποσχόταν να διορθώσει κάθε λάθος» προσθέτει.

Αν και φαίνεται απίστευτο, η κατασκοπεία του Φιλντ υπέρ του Στάλιν στην Ουάσιγκτον της δεκαετίας του 1930 πέρασε απαρατήρητη. Κάποιοι τον υποπτεύθηκαν στην Ευρώπη, αλλά η ιστορία για το πώς πήγε ανατολικά –συνελήφθη, φυλακίστηκε, βασανίστηκε και τελικά απελευθερώθηκε και πήρε σύνταξη υπό στενή παρακολούθηση από το καθεστώς –διαβάζεται σαν μυθιστόρημα» καταλήγει η εφημερίδα «Guardian».

HeliosPlus