Πώς κυλάει, άραγε, μια ημέρα στη ζωή ενός ζευγαριού που παντρεύεται από αγάπη αλλά καταλήγει να ζει στη μοναξιά; Δύο άνθρωποι δυστυχείς, απεγνωσμένοι, ψάχνουν εναγωνίως την αγάπη και όμως αδυνατούν να επικοινωνήσουν ουσιαστικά αφού όλοι οι τρόποι επαφής που βρίσκουν δεν κάνουν άλλο παρά να εντείνουν τα αδιέξοδα. Και όλα αυτά, με φόντο ένα ειδυλλιακό περιβάλλον κατ’ επίφασιν ευημερίας και κατάφωρης ρηχής ευτυχίας.
«Σκοτεινό» έργο
Τα παραπάνω συνθέτουν τον καμβά της όπερας του Λέοναρντ Μπερνστάιν «Trouble in Tahiti» που παρουσιάζει η ομάδα όπερας The Medium Project στο θέατρο Σημείο από τις 21/11 και κάθε Δευτέρα για οκτώ παραστάσεις. Σχεδόν έναν χρόνο μετά την προηγούμενη δουλειά της, το «The Shell Game» του Γιώργου Δούση, η ομάδα επιστρέφει στη σκηνή με το πλέον «σκοτεινό», ίσως, έργο του Μπερνστάιν στο οποίο, εκτός από τη μουσική, ο ίδιος υπογράφει και το λιμπρέτο. H μονόπρακτη όπερα, αφιερωμένη στον αμερικανό συνθέτη Μαρκ Μπλιτζστέιν, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τον Ιούνιο του 1952 στο Festival of the Creative Arts, την καλλιτεχνική διεύθυνση του οποίου ασκούσε ο Μπερνστάιν, στην πόλη Γουόλθαμ των ΗΠΑ, ενώπιον 3.000 θεατών. Η αποδοχή και η επιτυχία της ήταν τόσο εντυπωσιακή και άμεση ώστε τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε στην τηλεόραση μέσω του τηλεοπτικού δικτύου NBC και της εκπομπής «NBC Opera Theatre». Στη συνέχεια ακολούθησαν πάμπολλες παρουσιάσεις του όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά και διεθνώς, από όλους τους κορυφαίους οργανισμούς λυρικού θεάτρου.
«Το «Trouble in Tahiti» είναι μια ισχυρή απομυθοποίηση του αμερικανικού ονείρου και της ζωής στα προάστια» αναφέρει η ομάδα στο σημείωμα της παράστασης. «Ταυτόχρονα» συνεχίζει «αποτελεί και ένα καίριο ψυχογράφημα των ανθρώπινων σχέσεων και των προβλημάτων τους. Αν και ο τίτλος αναφέρεται στην ταινία που οι χαρακτήρες της όπερας Sam και Dinah παρακολουθούν, παραπέμπει ταυτόχρονα και στην επίπλαστη «φέτα ζωής» που παρουσιάζεται, όπως παρουσιάζεται μέσα στο δραματικό αυτό κείμενο. Ολα πρέπει να είναι όπως στην Ταϊτή, να παραπέμπουν σε μια «φωτεινή» διαβίωση, σε ένα αμερικανικό προάστιο της δεκαετίας του 1950 ή στον ηλιόλουστο τροπικό παράδεισο, με φιλικούς γείτονες και παιδικές χαρές. Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική. Υπάρχει πρόβλημα. Πρόβλημα στον «παράδεισο». Πρόβλημα πραγματικό και ουσιαστικό».
Διαχρονικό θέμα
«Το «Trouble in Tahiti» ήταν μια από τις πρώτες επιλογές μας» λέει η Ράια Τσακηρίδη, σκηνοθέτρια της παράστασης και ιδρυτικό μέλος της ομάδας. «Αμέσως μετά το «Μέντιουμ» του Μενότι, την πρώτη μας δουλειά το 2013, θέλαμε να ανεβάσουμε αυτό το έργο του Μπερνστάιν. Υπήρχε μια δική μου συναισθηματική συνέχεια που έχει να κάνει με τη θεματολογία. Ολον αυτόν τον καιρό ωρίμαζε μέσα μου και τώρα έφθασε η σωστή στιγμή. Αρχικά, σκεφτόμασταν να το παρουσιάσουμε μαζί με το «Shell game» που ανεβάσαμε πέρυσι με το οποίο έχουν μια κοινή θεματολογία. Εκείνο το έργο εστίαζε στον κύκλο μιας σχέσης, αυτό στο 24ωρο μιας άλλης, που ωστόσο μοιάζει σαν να βλέπουμε έναν ολόκληρο κύκλο ζωής».
Μιλώντας ευρύτερα, η Ράια Τσακηρίδη λέει πως αγαπά ιδιαίτερα τα κοινωνικά θέματα. Το συγκεκριμένο, δε, είναι και εξαιρετικά διαχρονικό. Ενα ζευγάρι που μοιάζει να τα έχει κάνει όλα τέλεια στη ζωή του και όμως βιώνει ένα τεράστιο κενό. Τι συνέβη και ενώ όλα έγιναν σωστά στο τέλος καταλήξαμε άδειοι; Πώς θα συνεχίσουμε τη ζωή μας; Ερωτήματα που προκύπτουν στο έργο. Απαντήσεις, άραγε, δίνονται στην παράσταση; «Η αλήθεια είναι πως μου αρέσει να αφήνω κάποια πράγματα ανοιχτά στην ανάγνωση του θεατή» λέει η σκηνοθέτρια. «Ο καθένας έχει, άλλωστε, τις δικές του εμπειρίες. Ακόμη και εμείς οι ίδιοι, μέσα στην ομάδα, έχουμε διαφορετικές αναγνώσεις…».
Η αφιέρωση του έργου στον αριστερών απόψεων Μαρκ Μπλιτζστέιν δεν ήταν τυχαία. Εκείνος και ο Μπερνστάιν ήταν καλοί φίλοι και είχαν αμφότεροι φοιτήσει στο Curtis Institute της Φιλαδέλφειας, ενώ προέρχονταν από αντίστοιχης δομής εβραϊκές οικογένειες. Οπως ο Μπλιτζστέιν πριν από εκείνον, εν προκειμένω ο Μπερνστάιν επικρίνει την αμερικανική καπιταλιστική κοινωνία. Η ζωή μέσα σε αυτό το πλαίσιο –στα προάστια, σ’ ένα ιδιόκτητο, γεμάτο αγαθά σπίτι –φέρνει θλίψη και μοναξιά. Η ημέρα ορίζεται από τον ανταγωνισμό, όχι από την αγάπη. Η επικοινωνία με την ευρύτερη κοινότητα είναι εφικτή μόνο τις Κυριακές. Τις καθημερινές, οι άνδρες πηγαίνουν στη δουλειά, οι γυναίκες μένουν στο σπίτι. Αυτό που μετράει είναι το ποιον γνωρίζεις. Η ευτυχία πηγάζει από τη δύναμη που προσφέρει το χρήμα. Η επαφή με την κουλτούρα γίνεται μέσω της τηλεόρασης. Οσο για το σεξ, είναι εξωσυζυγική δραστηριότητα των ανδρών και όχι μια πράξη αγάπης που μοιράζονται οι σύζυγοι, έστω και αν κάποτε υπήρξε τέτοια. Η ψεύτικη διασκέδαση βοηθά την καθημερινότητα να είναι ανεκτή.
Παλέτα συναισθημάτων
Το αποτέλεσμα είναι αξιοθρήνητο. Ο Σαμ (Μιχάλης Ψύρρας) και η Ντάινα (Ιρένα Αθανασίου) θέλουν να αγαπήσουν ο ένας τον άλλον, να μάθουν πώς θα ξαναγαπηθούν και πάλι, να γκρεμίσουν τον τοίχο ανάμεσά τους, να νοιαστούν για το παιδί τους, αλλά δεν ξέρουν πώς. Δεν ξέρουν καν από πού να αρχίσουν. Δεν μπορούν να κουβεντιάσουν, δεν μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους.
«Μέσα από το έργο περνά ολόκληρη η παλέτα των συναισθημάτων» λέει και πάλι η Ράια Τσακηρίδη. Η παράσταση εκτυλίσσεται στην εποχή που γράφτηκε το έργο, τη δεκαετία του ’50. Η σκηνοθέτρια ομολογεί πως δεν μπήκε στον πειρασμό της μεταφοράς στο σήμερα. «Νομίζω πως με το να το αφήσω στην εποχή του, η διαχρονικότητα του θέματος αναδεικνύεται περισσότερο» εξηγεί.
Από την πλευρά του ο αρχιμουσικός Ανδρέας Τσελίκας, συνιδρυτής της ομάδας, θυμίζει πως πρόκειται για την τέταρτη παραγωγή της ομάδα The Medium Project. Εν προκειμένω, ο ίδιος υπογράφει τη μουσική διδασκαλία και δηλώνει πως σε αυτό το έργο αναδεικνύεται η ιδιοφυΐα του Μπερνστάιν. Από την πλευρά της σύνθεσης, αξιοποιεί όλα τα μουσικά στυλ που τον έκαναν διεθνώς γνωστό: χρήση παραδοσιακών δομών, μελωδική και αρμονική χρήση της τζαζ μουσικής, πλατιές μελωδικές γραμμές νοσταλγικής μελαγχολίας, γοητευτικές άριες που εναλλάσσονται με έντονα μουσικοθεατρικά στοιχεία και βοηθούν στη ροή του καθημερινού λόγου.
«Σε αυτό το έργο ερχόμαστε αντιμέτωποι με το ίδιο πρόβλημα που συναντά κανείς στο «West Side Story»» λέει ο Ανδρέας Τσελίκας. «Δεν ξέρουμε αν πρόκειται για όπερα ή μιούζικαλ. Η μουσική γλώσσα κινείται ανάμεσα στους δύο κόσμους και το καθιστά ιδιαίτερα απαιτητικό. Παρότι που η διάρκεια του έργου είναι μικρή, μόλις 40 λεπτά, αισθάνεσαι πραγματικά ότι είδες μια ολόκληρη όπερα…». πότε & πού: Το «Trouble in Tahiti» παρουσιάζεται από τις 21/11 και κάθε Δευτέρα (στις 20.30) για οκτώ παραστάσεις στο θέατρο Σημείο (Χαριλάου Τρικούπη 4, Καλλιθέα, πίσω από το Πάντειο Πανεπιστήμιο).
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
