Αγρια χαρά για τη μισή Αμερική, για τους ψηφοφόρους του που σάρωσαν το πολιτικό κατεστημένο, τινάζοντας στον αέρα κάθε δημοσκοπική πρόβλεψη, με μια νίκη μεγαλύτερη και από τις δικές τους προσδοκίες. Σοκ, μούδιασμα, θλίψη και διάχυτη ανησυχία προκάλεσε στον υπόλοιπο κόσμο η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ. Φαίνεται από τίτλους, γνώμες και σκίτσα διεθνώς που δείχνουν το Αγαλμα της Ελευθερίας να κλείνει τα μάτια ή να δακρύζει. Είναι η πρώτη φορά στην Ιστορία που εκλέγεται πρόεδρος της υπερδύναμης ένας άνθρωπος που τον χαρακτήρισαν «πολιτικό τίποτα», «κλόουν», «ανεκδιήγητο μεγιστάνα» που έχει υπηρετήσει στα 70 χρόνια της ζωής του αποκλειστικά και μόνο δικά του συμφέροντα. Και όχι μόνο αυτό. Μπαίνει στον Λευκό Οίκο με ένα πρόγραμμα που ξεχειλίζει προκλητικά από εθνολαϊκισμό, αυταρχισμό, ρατσισμό, επιθετική άγνοια, θρίαμβο της απρέπειας. Πώς να μη φοβόμαστε έναν Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο; Ποιος μας λέει τι μπορεί να κάνει ο αλλοπρόσαλλος, εκρηκτικός κροίσος με το δάχτυλο στο κουμπί των πυρηνικών; Με άλλα λόγια, ποιος θα βάλει φρένο στον πρόεδρο Τραμπ;
Οι πυλώνες ελέγχου της εξουσίας
Υπάρχουν στις ΗΠΑ θεσμικά αντίβαρα ισχυρά και ικανά να υψώσουν ανάχωμα αν εκτραπεί προς ακρότητες; Οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν: ναι, ευτυχώς υπάρχουν. Είναι κατ’ αρχήν οι έλεγχοι και οι ισορροπίες, εγκαθιδρυμένοι πυλώνες ελέγχου κάθε εξουσίας, κυρίως της εκτελεστικής, που είναι βαθιά εδραιωμένοι στο σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Στιβαροί θεσμοί, η διάκριση των εξουσιών, η πάντοτε παρούσα και ισχυρή νομοθετική αντιπολίτευση στο Κογκρέσο λόγω του απόλυτου δικομματισμού. Πανίσχυρα συνταγματικά κατοχυρωμένη ελευθερία του Τύπου, σεβασμός των αποφάσεων της Δικαιοσύνης, ανεξάρτητη Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Fed) και πολλές άλλες δικλίδες ασφαλείας: σοβαρή στρατιωτική και διπλωματική ελίτ, αλλά και δυνατά συνδικάτα, κοινωνικοί φορείς, ΜΚΟ, λόμπι πίεσης για πολλά και διαφορετικά αντικρουόμενα συμφέροντα.
Σε αντίθεση με τη Ρωσία του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, τον οποίο θαυμάζει ο Τραμπ, αυθαιρεσίες και καταχρήσεις της εκτελεστικής εξουσίας δύσκολα περνάνε στις ΗΠΑ. Είναι γνωστό το ανέκδοτο που λέει ότι ο πρόεδρος της Αμερικής υπάρχει για να κατεβάζει νομοσχέδια και το Κογκρέσο υπάρχει για να τα σκοτώνει.
Σκόπιμη κωλυσιεργία και προεδρικά διατάγματα
Ακόμα και τώρα που ο Τραμπ θα ορκιστεί πρόεδρος, με τους Ρεπουμπλικανούς να ελέγχουν και τα δύο Σώματα, Βουλή και Γερουσία, θα χρειάζεται συναίνεση των Δημοκρατικών της αντιπολίτευσης για τους διορισμούς στην κυβέρνησή του. Στη Γερουσία, όπου η πλειοψηφία των 51 βουλευτών είναι του κόμματος, ο πρόεδρος Τραμπ θα χρειάζεται για πολλά κρίσιμα νομοσχέδια 60 ψήφους –άρα κάποια συναίνεση της αντιπολίτευσης.
Φραγμός στον Τραμπ στο Κογκρέσο θα είναι πάντοτε η λεγόμενη τακτική της επ’ αόριστον αναβολής ψήφισης νόμων λόγω σκόπιμης κωλυσιεργίας της αντιπολίτευσης (filibuster). Αυτό μπορούν να το κάνουν οι Δημοκρατικοί για ό,τι δεν τους αρέσει, καθυστερώντας μέχρι το 2018, οπότε οι επόμενες ενδιάμεσες εκλογές για το Κογκρέσο ίσως αλλάξουν την ισορροπία υπέρ τους, όπως συνήθως συμβαίνει.
Αλλά ο Τραμπ, όπως όλοι οι πρόεδροι των ΗΠΑ, όπως και ο απερχόμενος Δημοκρατικός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα που πέρασε έτσι ένα σωρό τροπολογίες, θα έχει στην ευχέρειά του εξουσία νομοθεσίας μέσω προεδρικών διαταγμάτων (executive orders), για να εφαρμόζει ή να αλλάζει απευθείας υπάρχουσες διατάξεις.
Εικάζεται ότι με αυτόν τον τρόπο θα προχωρήσει ο Τραμπ, αν και φώναζε καταγγέλλοντας τέτοιες πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, για θέματα όπως οι απελάσεις-εξπρές μεταναστών, που είναι βασική προεκλογική του δέσμευση, παρακάμπτοντας τις αντιδράσεις Δημοκρατικών στο Κογκρέσο.
Για το ξήλωμα του ΕΣΥ του Ομπάμα (Obamacare) και την τεράστια μείωση της φορολογίας που θέλει να νομοθετήσει θα επιχειρήσει να συγκεντρώσει πλειοψηφίες με τον παλιό καλό τρόπο στο Κογκρέσο, όσο θα έχουν οι Ρεπουμπλικανοί σίγουρα τον έλεγχο, μέχρι το 2018.
ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΛΠΗ
Οργισμένοι λευκοί
Οι ψηφοφόροι του Τραμπ είναι κατά βάση λευκοί άντρες, μεσαίου ή κατώτερου μορφωτικού επιπέδου: το 53% των ανδρών προτίμησε τον Τραμπ και το 41% την Κλίντον. Αντίστοιχα, οι λευκοί ψηφοφόροι τον ψήφισαν μαζικά (σε ποσοστό 58%), ενώ χαμηλό ήταν το ποσοστό του στους ισπανόφωνους (29%) και ακόμη χαμηλότερο μεταξύ των μαύρων (8%). Η νίκη του Τραμπ χαρακτηρίστηκε ψήφος οργής ενάντια στο κατεστημένο, με το οποίο η Κλίντον θεωρήθηκε ταυτισμένη.
Φιάσκο δημοσκοπήσεων
Η προσοχή στρέφεται ξανά στις εταιρείες δημοσκοπήσεων και στο πώς απέτυχαν, όπως και στην περίπτωση του Brexit, να προβλέψουν τον νικητή. Πριν από την ημέρα των εκλογών, οι δημοσκοπήσεις παρουσίαζαν την Κλίντον με μικρό αλλά σταθερό προβάδισμα έναντι του Τραμπ, με τις πιθανότητες νίκης της να ξεπερνούν το 90%. Ωστόσο, ήταν οι εκλέκτορες που έδωσαν τελικά τη νίκη στον Τραμπ, αφού η Κλίντον απέσπασε περίπου 200.000 περισσότερες ψήφους.
Ο γηραιότερος όλων
Στα 70 του χρόνια, ο Τραμπ είναι ο γηραιότερος υποψήφιος που έχει εκλεγεί ποτέ (για πρώτη φορά) στον Λευκό Οίκο. Ο Ρόναλντ Ρίγκαν όταν εξελέγη πρώτη φορά, το 1981, ήταν 69 χρόνων. Η Κλίντον είναι επίσης 69 χρόνων. Η 46χρονη σύζυγός του Μελάνια Τραμπ είναι η πρώτη Πρώτη Κυρία –μετά τη Βρετανίδα Λουίζα Ανταμς, σύζυγο του προέδρου Τζον Κουίνσι Ανταμς –που δεν έχει γεννηθεί στις ΗΠΑ.
Εξωτερική πολιτική και δικαστική εξουσία
Ο Ντόναλντ θέλει απομονωτισμό, δεν είναι «γεράκι»
Θυμηθείτε τον Ψυχρό Πόλεμο. Τότε που ο Τζον Φ. Κένεντι βρέθηκε στα πρόθυρα πυρηνικού πολέμου με την ΕΣΣΔ για τον Κόλπο των Χοίρων. Και αν ήταν ο Τραμπ στη θέση του, μαζί με κάποιους ακραίους ημιπαράφρονες που μπορεί να διορίσει στον στενό κύκλο του; Ποιος θα είναι προσωπάρχης του Λευκού Οίκου, σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας, υπουργός Αμυνας, Εξωτερικών; Δεν ξέρουμε ακόμη τα πρόσωπα, αλλά ψυχραιμία. Κίνδυνος πυρηνικού πολέμου είναι ακόμη πιο απίθανος στον πολυπολικό 21ο αιώνα. Και ο Τραμπ δεν είναι «γεράκι». Ο,τι έχει πει για την εξωτερική πολιτική κλίνει προς απομονωτισμό της Αμερικής, χωρίς όρεξη για στρατιωτική επιθετικότητα. Θέλει μικρότερη εμπλοκή στη Μέση Ανατολή, καλύτερες σχέσεις με τη Ρωσία του Πούτιν, λιγότερα λεφτά για το ΝΑΤΟ, ακόμη και συνάντηση με τον πυρηνικό σταλινικό Βορειοκορεάτη Κιμ Γιονγκ Ουν. Παρ’ όλο, λοιπόν, που ο πρόεδρος Τραμπ θα είναι αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ (commander in chief), τρίτος παγκόσμιος πόλεμος, πυρηνικό ολοκαύτωμα ή σούπερ επιθετική στρατιωτική πολιτική στη Μέση Ανατολή μάλλον αποκλείονται.
Αυτό που μπορεί να κάνει αμέσως ο πρόεδρος Τραμπ είναι να διορίσει έναν δικαστή στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ. Μία από τις εννέα θέσεις χηρεύει μετά τον θάνατο του συντηρητικού Αντονιν Σκαλία, από τον Φεβρουάριο του 2016.
Οι Ρεπουμπλικανοί μπλοκάρουν τον διορισμό του εκλεκτού του Ομπάμα επί 230 μέρες –ρεκόρ πολιτικής παρακώλυσης. Ισως η πρώτη κίνηση του Τραμπ θα είναι η ανακοίνωση αυτού του ονόματος, με σκοπό να γείρει η πλάστιγγα προς τα Δεξιά σε αυτόν τον ύπατο θεσμό της δημοκρατίας των ΗΠΑ που εκδίδει ιστορικές δεσμευτικές αποφάσεις και συγκροτείται από ένα πανίσχυρο ιερατείο από ισόβιους δικαστικούς, οι οποίοι διατηρούν παραδοσιακά δεσμούς με την πολιτική και επιχειρηματική ελίτ της Αμερικής.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
