Ασφάλεια στη διακίνηση αγαθών με διεθνή βούλα

Στο σύγχρονο περιβάλλον τού επιχειρείν οι προκλήσεις και οι κίνδυνοι είναι μεγάλοι και υπαρκτοί. Οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο διεθνές εμπόριο αντιμετωπίζουν καθημερινά πρωτοφανείς καταστάσεις. Ενδεικτικά είναι η πειρατεία, οι δράσεις του οργανωμένου εγκλήματος, οι μικροκλοπές, οι απάτες, οι φυσικές καταστροφές κ.λπ.

Τα κράτη, αντίστοιχα, αποτελώντας τον φυσικό χώρο των οικονομικών δραστηριοτήτων των παντός ευρισκομένων εταιρειών, αντιμετωπίζουν και αυτά ανάλογους κινδύνους, όπως παράνομη διακίνηση επικίνδυνων ειδών, εισαγωγή όπλων και πυρομαχικών, λαθρεμπόριο καπνού, πειρατεία, τελωνειακές απάτες κ.λπ. που μπορούν να βλάψουν την ευημερία, την υγεία αλλά και τις ζωές των πολιτών τους.

Στον καθημερινό τους αγώνα για επιβίωση και μείωση των εν λόγω κινδύνων, χώρες και επιχειρήσεις πέρα από τις εσωτερικές τους δράσεις, διαδικασίες και εκπόνηση ανάλογων σχεδίων, έχουν σύμμαχο μια σειρά προτύπων, που έχουν αναπτυχθεί από διάφορους διεθνείς οργανισμούς, διακρατικούς και μη, όπου καταγράφονται μέθοδοι και διαδικασίες θωράκισης.

Τέτοια πρότυπα θεωρούνται τα ISO 28000 (προστασία εφοδιαστικής αλυσίδας), ISO 27001 και 27002 (προστασία πληροφορικών συστημάτων), ISO 14000 (προστασία περιβάλλοντος), ISO 31000 (διαχείριση κινδύνου), SAFE (προστασία διεθνούς εμπορίου), C-TPAT (προστασία εφοδιαστικής αλυσίδας των ΗΠΑ), ISPS (διεθνής κώδικας προστασίας πλοίων και λιμένων), TAPA (προστασία μεταφερόμενων περιουσιακών στοιχείων), ΑΕΟ (τελωνειακές απλουστεύσεις και ασφάλεια εφοδιαστικής αλυσίδας).

Στην Ελλάδα τού σήμερα, που προσπαθεί να ορθοποδήσει και να αναπτυχθεί, η υιοθέτηση έστω και κάποιου από τα ανωτέρω πρότυπα από τις οικονομικές οντότητες που δραστηριοποιούνται στο διεθνές εμπόριο (παραγωγικές μονάδες, μεταφορικές και αποθηκευτικές εταιρείες, εφοπλιστικά γραφεία, υπηρεσίες λιμένων, υπηρεσίες προστασίας και ασφάλειας, κρατικοί φορείς κ.λπ.), σε συνδυασμό με τις θετικές γεωπολιτικές παραμέτρους που ισχύουν ούτως ή άλλως για τη χώρα μας, μπορεί να αποτελέσει το ανταγωνιστικό ή και το συγκριτικό πλεονέκτημα στον στίβο του διεθνούς εμπορίου.

Ενα από τα κυριότερα πρότυπα που άπτονται του διεθνούς εμπορίου είναι το AEO (authorised economic operator) ή ΕΟΦ (εξουσιοδοτημένος οικονομικός φορέας).

Ο θεσμός αυτός καλύπτει την ανάγκη για μία νέα, γενικά αποδεκτή στρατηγική ασφάλειας στη διακίνηση αγαθών, η οποία έχει ως στόχο, πέρα του προφανούς όσον αφορά την ασφάλεια της εφοδιαστικής αλυσίδας, τη διευκόλυνση του διεθνούς εμπορίου. Ο θεσμός του ΑΕΟ ή ΕΟΦ εισήχθη το 2005 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τελωνείων, στο πλαίσιο των προτύπων SAFE που όρισε τότε και ετέθη σε εφαρμογή σε όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ από την 1η Ιανουαρίου 2008.

Ως «εξουσιοδοτημένος οικονομικός φορέας» θεωρείται ο οικονομικός φορέας, ο οποίος στο πλαίσιο των επιχειρηματικών του δραστηριοτήτων συμμετέχει σε δραστηριότητες που διέπονται από την τελωνειακή νομοθεσία και είναι αξιόπιστος σε ολόκληρη την Κοινότητα στο πλαίσιο των τελωνειακών πράξεων που διενεργεί και, ως εκ τούτου δικαιούται, εφόσον πληροί συγκεκριμένα κριτήρια και προϋποθέσεις, να απολαύει ορισμένων ωφελημάτων σε ολόκληρη την Κοινότητα.

Οι προϋποθέσεις για το πιστοποιητικό

Το πιστοποιητικό χορηγείται σε κάθε οικονομικό φορέα που είναι εγκατεστημένος στην Κοινότητα και πληροί τα κριτήρια της τελωνειακής συμμόρφωσης, των κατάλληλων προτύπων τήρησης βιβλίων, της χρηματοπιστωτικής φερεγγυότητας, της τήρησης των κατάλληλων πρότυπων ασφάλειας και προστασίας και επιθυμεί να επωφεληθεί από όλα τα ευεργετήματα που παρέχονται στους ΑΕΟ.

Αίτηση για χορήγηση πιστοποιητικού ΑΕΟ μπορεί να υποβάλει οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο με αυτοτελή νομική οντότητα, που είναι εγκατεστημένο στην ΕΕ και οι επιχειρηματικές του δραστηριότητες διέπονται από την τελωνειακή νομοθεσία. Ενδεικτικά, οι αιτούντες του εν λόγω πιστοποιητικού οικονομικοί φορείς δύναται να είναι Κατασκευαστές, Εισαγωγείς, Εξαγωγείς, Μεταφορείς, Εκτελωνιστές, Διαχειριστές Αποθηκών, κ.ο.κ. Αρμόδια Υπηρεσία για τους οικονομικούς φορείς στην Ελλάδα είναι η Τελωνειακή Υπηρεσία του Υπουργείου Οικονομικών.

l AEOC Τελωνειακές Απλουστεύσεις. Προβλέπεται για οικονομικούς φορείς οι οποίοι θα ήθελαν να επωφεληθούν από τις διάφορες απλουστεύσεις που προβλέπονται ειδικά από την τελωνειακή νομοθεσία.

l AEOS Ασφάλεια και Προστασία. Προβλέπεται για οικονομικούς φορείς οι οποίοι θα επιθυμούσαν να ωφεληθούν από ειδικές διευκολύνσεις που συνδέονται με τους τελωνειακούς ελέγχους όσον αφορά την ασφάλεια και προστασία κατά την είσοδο ή έξοδο των εμπορευμάτων από το τελωνειακό έδαφος της Κοινότητας.

l AEOF Τελωνειακές Απλουστεύσεις / Ασφάλεια και Προστασία. Προβλέπεται για οικονομικούς φορείς οι οποίοι θα επιθυμούσαν να ωφεληθούν από τις διάφορες απλουστεύσεις που προβλέπονται ειδικά βάσει της τελωνειακής νομοθεσίας και από συγκεκριμένες απλουστεύσεις που αφορούν τελωνειακούς ελέγχους σε θέματα ασφάλειας και προστασίας κατά την είσοδο ή έξοδο των εμπορευμάτων από το τελωνειακό έδαφος την Κοινότητας.

Ο Εγκεκριμένος Οικονομικός Φορέας θεωρείται αξιόπιστος επιχειρηματικός εταίρος στη διεθνή εφοδιαστική αλυσίδα και επομένως δικαιούται και απολαμβάνει συγκεκριμένα οφέλη, ανάλογα με τον τύπο του πιστοποιητικού που του έχει χορηγηθεί, όπως μείωση του διοικητικού κόστους, επιτάχυνση των εμπορευματικών ροών, βελτίωση των εσωτερικών λειτουργιών, και ως εκ τούτου αύξηση της αποδοτικότητας και της ανταγωνιστικότητάς του. Σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία, ο εξουσιοδοτημένος οικονομικός φορέας επωφελείται από απλουστεύσεις που προβλέπονται από την τελωνειακή νομοθεσία ή/και από διευκολύνσεις σχετικά με τους τελωνειακούς ελέγχους που άπτονται της ασφάλειας και της προστασίας.

Τα οφέλη για τους ΑΕΟ είναι άμεσα: λιγότεροι φυσικοί έλεγχοι και έλεγχοι εγγράφων, προτεραιότητα στη διεκπεραίωση φορτίων, εάν έχουν επιλεγεί για έλεγχο, επιλογή του τόπου διενέργειας των ελέγχων, ευκολότερη υπαγωγή στις τελωνειακές απλουστεύσεις, μειωμένη σειρά δεδομένων για τις συνοπτικές διασαφήσεις, μειωμένες εγγυήσεις έως και 50% στις προσωρινές εναποθέσεις, τελωνειακές αποταμιεύσεις και φορολογικές αποθηκεύσεις.

Επιτρόσθετα τα έμμεσα οφέλη είναι: περιορισμός κλοπών, μείωση καθυστερήσεων στις αποστολές εμπορευμάτων, βελτίωση προγραμματισμού, βελτίωση των σχέσεων με τις τελωνειακές αρχές, αναγνώριση ως ασφαλούς επιχειρηματικού εταίρου στη διεθνή εφοδιαστική αλυσίδα, αμοιβαία αναγνώριση των οφελών σε όλα τα τελωνεία της ΕΕ και των τρίτων χωρών που αναγνωρίζουν τον εν λόγω θεσμό (ΗΠΑ, Κίνα, Ελβετία, Νορβηγία, Ιαπωνία, Ανδόρα), κ.ο.κ.

Δυστυχώς, στην Ελλάδα σήμερα έχουν αποκτήσει κάποια από τις πιστοποιήσεις ΑΕΟ μόλις 114 εταιρείες, σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της ΕΕ.

Το παράδειγμα της Παπαστράτος

Μία εκ των πιστοποιημένων εταιρειών στην Ελλάδα είναι η γνωστή εταιρεία τσιγάρων Παπαστράτος. Η Παπαστράτος έχει ολοκληρώσει από το 2014 την πιστοποίησή της ως AEOF και σύμφωνα με τον κ. Γιάννη Αθανασιάδη, διευθυντή Δημοσιονομικών Υποθέσεων της εταιρείας, έχει άμεσα οφέλη όσον αφορά το κόστος εγγυήσεων φορολογικών αποθηκών περίπου 60.000.000 ευρώ και πλήθος εμμέσων που δεν μπορούν να κοστολογηθούν επακριβώς.

Ενδεικτικά των εμμέσων οφελών μας ανέφερε την επιτάχυνση στις διαδικασίες εκτελωνίσεων και διακίνησης αλλά και στη μετατροπή της σε εξαγωγικό κέντρο προς την ΕΕ και άλλες χώρες από τη Philip Morris International, στον όμιλο της οποίας ανήκει από το 2003.

Αν αναλογιστούμε ότι μόνο η λαθρεμπορία προϊόντων καπνού στην ΕΕ στερεί ετησίως δημόσια έσοδα από φόρους στα κράτη-μέλη ύψους 11,3 δισεκατομμυρίων ευρώ, σύμφωνα με την έρευνα της KPMG για το 2015, καταλαβαίνουμε τη σημασία που δίνουν τα κράτη στην ενδυνάμωση των τελωνειακών ελέγχων. Συγχρόνως όμως αναδεικνύεται και η σπουδαιότητα που πρέπει να δώσουν οι επιχειρήσεις στην ασφάλεια της εφοδιαστικής τους αλυσίδας. Το ζητούμενο είναι να απαλλαγούν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί από τον φόρτο αξιόπιστων οικονομικών φορέων, δηλαδή επιχειρήσεων που φέρουν πιστοποίηση ΑΕΟ ώστε να επικεντρωθούν σε στοχευμένους ελέγχους. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να δοθούν άμεσα κίνητρα και περαιτέρω τεχνική βοήθεια στους οργανισμούς που συμμετέχουν σε δραστηριότητες που διέπονται από την τελωνειακή νομοθεσία να ενταχθούν στον εν λόγω θεσμό. Οι θέσεις του υπουργείου για το θέμα δεν είναι γνωστές καθόσον δεν κατέστη δυνατόν να συναντηθούμε ώστε να συμπεριληφθούν αυτές στο παρόν άρθρο.

Σύμφωνα με τις σημερινές τάσεις της αγοράς, όπως μας τις μετέφερε ο κ. Θωμάς Μαυρουδάκης, ιδιοκτήτης της εταιρείας empedus, που δραστηριοποιείται στην ελληνική και διεθνή αγορά σε θέματα πιστοποιήσεων, η ζήτηση διεθνώς αναγνωρισμένων πιστοποιήσεων είναι ιδιαίτερα αυξημένη, ειδικότερα δε για την πιστοποίηση ΑΕΟ μας ανέφερε ότι θεωρείται ιδιαίτερα αναγνωρίσιμη διεθνώς και λαμβάνεται σημαντικά υπ’ όψιν ότι χορηγείται από επίσημους κρατικούς φορείς.