Με το Κυπριακό να εισέρχεται σε μία πολύ κρίσιμη φάση, αλλά και την πρόσφατη εξομάλυνση των τουρκορωσικών σχέσεων να επηρεάζει την ευρύτερη περιφερειακή ισορροπία σειρά ζητημάτων όπως το Συριακό, το Προσφυγικό και την ισορροπία δυνάμεων στη Μεσόγειο, η επίσκεψη του Σεργκέι Λαβρόφ στην Αθήνα το διήμερο 1 και 2 Νοεμβρίου δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη.
Η ελληνική κυβέρνηση θα ήθελε πολύ να κερδίσει κάτι συγκεκριμένο από τις σχέσεις με τη Μόσχα. Σε αυτό στόχευε και η πρόσφατη επίσκεψη του Προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν στην ελληνική πρωτεύουσα – απαλλαγμένη φυσικά από τις αυταπάτες περί υποκατάστασης της ευρωπαϊκής οικονομικής βοήθειας με ρωσική. Είναι σε αυτό το πλαίσιο που θα υπογραφεί από τον κ. Λαβρόφ και τον έλληνα ομόλογό του Νίκο Κοτζιά Πρόγραμμα Πολιτικών Διαβουλεύσεων των δύο υπουργείων Εξωτερικών για την περίοδο 2017 – 2019.
Αναμφίβολα όμως, η επιδείνωση των σχέσεων Δύσης – Ρωσίας με αφορμή κυρίως τη Συρία και δευτερευόντως την Ουκρανία στενεύει τα περιθώρια.
Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα βρίσκεται γεωγραφικά σε μία περιοχή στην οποία η Μόσχα αναπτύσσει αυξημένη στρατιωτική παρουσία (σσ. η κινητικότητα του ρωσικού στόλου στη Μεσόγειο έχει υψηλή συμβολική σημασία, όπως φυσικά και η ενίσχυση της ρωσικής παρουσίας στη Μαύρη Θάλασσα και στην Ανατολική Μεσόγειο χάρη στην επέμβασή της στη Συρία).
Η ίδια περιοχή όμως θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «νατοϊκή» και οι έμπειροι παρατηρητές σημειώνουν με έμφαση την αποφασιστικότητα του αμερικανικού παράγοντα να δείξει ότι διατηρεί την πρωτοκαθεδρία στην περιοχή αυτή.
Ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών, αναμφίβολα ένας από τους κολοσσούς της διεθνούς διπλωματίας με εμπειρία ασύγκριτη στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο, έρχεται στην Ελλάδα συνοδευόμενος από τον υπουργό Μεταφορών Μαξίμ Σοκόλοφ και τον αναπληρωτή υπουργό Ενέργειας Ανατόλι Γιανκόφσκι.
Θα συναντηθεί με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, τον Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα (Μέγαρο Μαξίμου, 10:45, Τετάρτη) και τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά, ενώ θα συμμετάσχει και στο 4ο Ελληνορωσικό Κοινωνικό Φόρουμ. Στο πλαίσιο του φόρουμ θα διεξαχθεί και ενεργειακό συνέδριο από την Ελληνική Εταιρεία Ενεργειακής Οικονομίας και τον ρωσικό οργανισμό Pommel Holdings.
Ο ρόλος της Μόσχας στο Κυπριακό, εκ της θέσεώς της ως μονίμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, θα μπορούσε να αποδειχθεί κομβικός, ιδιαίτερα στο δύσκολο ζήτημα της ασφαλείας/εγγυήσεων – από τη στιγμή μάλιστα που συζητείται ευρέως ο πιθανός ρόλος του οργάνου αυτού σε ένα μελλοντικό σύστημα ασφαλείας για τη Μεγαλόνησο.
Η Αθήνα εμφανίζεται στην τρέχουσα περίοδο ιδιαίτερα σκληρή στο ζήτημα των εγγυήσεων όπου πέραν της άποψής της περί αναχρονιστικότητας του θεσμού έχει εκφράσει, δια στόματος Νίκου Κοτζιά, τη θέση ότι αν αυτό το ζήτημα δεν επιλυθεί, τότε δεν μπορεί ουσιαστικά να γίνεται συζήτηση για λύση του πολιτικού προβλήματος στο νησί.
Ενδεικτική πάντως της σημασίας του ρωσικού ρόλου ήταν και η πρόσφατη επίσκεψη του κύπριου υπουργού Εξωτερικών Ιωάννη Κασουλίδη στη Μόσχα.
Σε σχέση δε με τις ρωσοτουρκικές σχέσεις, η Αθήνα δεν μπορεί παρά να παρατηρεί πολύ στενά την εξέλιξή τους σε ένα περιβάλλον αστάθειας στο οποίο ο ρόλος της Ρωσίας εμφανίζεται αναβαθμισμένος και οι σχέσεις Μόσχας – Άγκυρας θα μπορούσαν να αναβαθμίσουν τη δεύτερη, ιδιαίτερα στον ενεργειακό τομέα. Η συμφωνία για κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου Turkish Stream από τη Ρωσία προς την Τουρκία θα πρέπει να
θεωρείται πλέον δεδομένη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι δύο πλευρές συμφωνούν σε όλα. Η πιθανή επέκταση του Turkish Stream σε ελληνικό έδαφος και από εκεί στην Ιταλία παραμένει ένα ενδεχόμενο επί του οποίου κινούνται οι τρεις ενδιαφερόμενες εταιρείες (Gazprom, Edison, ΔΕΠΑ).
Ωστόσο, σε όλα αυτά τα ζητήματα κυρίαρχος είναι ο παράγοντας «κόστος» και πρέπει να εξεταστεί ποιος θα διαθέσει τα κονδύλια για το κοστοβόρο, οικονομικά, υποθαλάσσιο κομμάτι προς την Ιταλία (σχέδιο «Ποσειδών»).
Η συζήτηση περί των ενεργειακών δεν περιορίζεται βέβαια αποκλειστικά σε θέματα φυσικού αερίου, αλλά και στη συνεργασία στην ηλεκτρική ενέργεια. Είναι γνωστό το ενδιαφέρον που έχει εκφράσει η ρωσική πλευρά για πιθανή συμμετοχή ρωσικών εταιρειών στη νέα μονάδα της ΔΕΗ στη Φλώρινα (Μελίτη 2), αλλά και στην εκμετάλλευση των ορυχείων που την τροφοδοτούν.
Η ρωσική πλευρά βλέπει τη συμμετοχή της στο έργο αυτό ως μία καλή ευκαιρία για να προωθηθούν αντισταθμικά έργα που δεν έχουν υλοποιηθεί με βάση τις παλαιότερες συμφωνίες προμήθειας φυσικού αερίου (σσ. πρόκειται για αντισταθμιστικά έργα που είχαν συμφωνηθεί για συμμετοχή στα υδροηλεκτρικά έργα σε Συκιά και Πευκόφυτο).
Ένα τελευταίο ζήτημα που αναμένεται να απασχολήσει τη Μικτή Οικονομική Επιτροπή είναι η εμβάθυνση της οικονομικής συνεργασίας. Το διμερές εμπόριο αγροτικών προϊόντων έχει πληγεί από τα ρωσικά αντίμετρα στις δυτικές κυρώσεις εναντίον της Μόσχας, αλλά η τελευταία δεν μπορεί εύκολα να εξαιρέσει την Ελλάδα από αυτό.
Το ρωσικό τουριστικό ρεύμα έχει τουλάχιστον κάπως αποκατασταθεί, αλλά υπάρχουν ακόμη δυνατότητες και η αλήθεια είναι ότι η ελληνική πλευρά καταβάλει προσπάθειες για ενίσχυση της δυναμικότητας των προξενικών της υπηρεσιών στη Ρωσία ενόψει της νέας σεζόν.
Η Αθήνα θέλει επίσης την αποφυγή νέων κυρώσεων κατά της Μόσχας (κάτι που συζητήθηκε στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ με τον κ. Τσίπρα να εκφράζει τη διαφοροποίησή του) εξαιτίας της ρωσικής πολιτικής στη Συρία, ενώ ο κ. Κοτζιάς έχει επανειλημμένως δηλώσει ότι είναι αντιπαραγωγικές αν δεν έχουν ως σκοπό την εξομάλυνση μίας κατάστασης.
Επανέλαβε άλλωστε τη θέση αυτή σε συνέντευξή του στο πρακτορείο Ιντερφαξ ενόψει της επίσκεψης Λαβρόφ. Ωστόσο, μοιάζει δύσκολο να υπάρξει αλλαγή στάσης των Ευρωπαίων και άρση των τρεχουσών κυρώσεων εξαιτίας του Ουκρανικού.
