Από οκτώ μηνών, ανώτερες εγκεφαλικές λειτουργίες στα μωρά!

Οι επιστήμονες πίστευαν επί μακρόν ότι η περιοχή του εγκεφάλου που εμπλέκεται σε ορισμένες από τις ανώτερες γνωστικές και λογικές διεργασίες –ο προμετωπιαίος φλοιός –είναι ιδιαίτερα υποαναπτυγμένη στα μικρά παιδιά και ειδικά στα βρέφη. Μια νέα μελέτη όμως που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση «Journal of Neuroscience» δείχνει ότι δεν είναι έτσι τα πράγματα. Οταν ένα μωρό καλείται να μάθει απλούς κανόνες ιεραρχίας, φαίνεται να χρησιμοποιεί τα ίδια κυκλώματα του εγκεφάλου που χρησιμοποιεί ένας ενήλικος όταν καλείται να φέρει εις πέρας ένα παρόμοιο καθήκον.

Τα νέα ευρήματα μαρτυρούν πως ακόμη και στην ηλικία των οκτώ μηνών ο προμετωπιαίος φλοιός ενός βρέφους φαίνεται να είναι προσαρμοσμένος στο είδος των καθηκόντων που πρέπει να φέρει εις πέρας ένα μωρό αυτής της ηλικίας, σύμφωνα με την κύρια συγγραφέα της μελέτης, Ντίμα Αμσο, αναπληρώτρια καθηγήτρια Γνωστικών, Γλωσσικών και Ψυχολογικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Μπράουν στο Ρόουντ Αϊλαντ των ΗΠΑ. «Το εκπληκτικό δεν είναι ότι ο προμετωπιαίος φλοιός λειτουργεί σε τόσο μικρές ηλικίες. Είναι ότι η λειτουργία του είναι πολύ καλή για αυτά που πρέπει να επιτυγχάνει ένα βρέφος στη συγκεκριμένη φάση ανάπτυξής του» είπε η δρ Αμσο.

Προκειμένου να καταλήξει στα συμπεράσματά της η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Μπράουν διεξήγαγε ένα πείραμα το οποίο είχε αρχικώς σχεδιαστεί για τον έλεγχο της λειτουργίας του προμετωπιαίου φλοιού στους ενηλίκους. Η… βρεφική εκδοχή του πειράματος αποτελούσε ουσιαστικώς μια «προσομοίωση» του να μεγαλώνει κάποιος σε δίγλωσση οικογένεια. Για παράδειγμα, η μαμά της οικογένειας και οι δικοί της συγγενείς μιλούν αγγλικά, ενώ ο μπαμπάς και οι συγγενείς του ισπανικά. Τα μωρά της οικογένειας πρέπει να μάθουν ότι διαφορετικές ομάδες ανθρώπων χρησιμοποιούν διαφορετικές λέξεις για τα ίδια πράγματα.

Στο πλαίσιο αυτού του «σεναρίου» μελετήθηκαν 37 βρέφη τα οποία έβλεπαν εικόνες ανθρώπων και παιχνιδιών και παρακολουθούσαν διαφορετικά άτομα να χρησιμοποιούν διαφορετικές λέξεις για το ίδιο παιχνίδι. Την ίδια στιγμή οι ερευνητές κατέγραφαν την εγκεφαλική δραστηριότητα των μωρών με χρήση φασματοσκοπίας του εγγύς υπερύθρου (Near Infrared Spectroscopy, NIRS). Mε αυτή τη μη παρεμβατική μέθοδο μπορεί να γίνει καταγραφή της εγκεφαλικής δραστηριότητας ενώ στο κεφάλι του μωρού τοποθετείται μια ειδική κορδέλα με ενσωματωμένους αισθητήρες του εγγύς υπερύθρου. Οι αισθητήρες ανιχνεύουν πόσο υπέρυθρο φως απορροφάται από την αιμοσφαιρίνη στο αίμα, γεγονός που δείχνει πού είναι μεγαλύτερη η εγκεφαλική δραστηριότητα (το αίμα συγκεντρώνεται στα σημεία μεγάλης δραστηριότητας).

Οι επιστήμονες κατέγραψαν επίσης πόσο ανοιγόκλειναν τα βρέφη τα μάτια τους, καθώς πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι το «βλεφάρισμα» αντικατοπτρίζει τον βαθμό συμμετοχής του νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη.

Δύο από τα μέλη της ερευνητικής ομάδας, ο καθηγητής Μάικλ Φρανκ του Πανεπιστημίου Μπράουν και η μεταδιδακτορική ερευνήτρια Αν Κόλινς η οποία πλέον έχει τη θέση επίκουρης καθηγήτριας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ, συνδύασαν πειραματικά δεδομένα με υπολογιστικά μοντέλα της εγκεφαλικής λειτουργίας σε ενηλίκους που μάθαιναν κανόνες ιεραρχίας. Από τη μελέτη προέκυψε ότι το κύκλωμα-«κλειδί» αφορά τη σύνδεση μεταξύ του προμετωπιαίου φλοιού και μιας άλλης περιοχής του εγκεφάλου που ονομάζεται ραβδωτό σώμα. «Διαμεσολαβητής» για να επιτευχθεί αυτή η σύνδεση είναι η ντοπαμίνη.

Τα αποτελέσματα των καταγραφών τόσο της εγκεφαλικής δραστηριότητας όσο και του ανοιγοκλείσματος των ματιών έδειξαν πως καθώς τα βρέφη βρίσκονταν στη διαδικασία μάθησης των διαφορετικών λέξεων χρησιμοποιούσαν τον προμετωπιαίο φλοιό με τρόπο παρόμοιο με τους ενηλίκους. Τόσο η δραστηριότητα του προμετωπιαίου φλοιού –και συγκεκριμένα του δεξιού ραχιοπλευρικού προμετωπιαίου φλοιού –όσο και τα μοτίβα από το ανοιγόκλεισμα των ματιών αυξάνονταν σημαντικά όταν τα μωρά καλούνταν να καταλάβουν την έννοια του πράγματος που τους έδειχναν στην άλλη «γλώσσα».

Σύμφωνα με τη δρα Αμσο τα νέα ευρήματα μαρτυρούν ότι πρέπει να δούμε την πρώιμη νευροανάπτυξη με άλλο… μάτι. Αντί να θεωρούμε πως ο βρεφικός εγκέφαλος είναι ανώριμος και λιγότερο λειτουργικός, μια καλύτερη οπτική είναι να τον αντιμετωπίζουμε ως ένα σύστημα που συνεχώς προσαρμόζεται στο να ανταποκρίνεται στις νέες προκλήσεις με τις οποίες έρχεται καθημερινά αντιμέτωπο ένα μωρό.