Τετάρτη 5 Οκτωβρίου, απόγευμα, παλαιά πόλη της Φλωρεντίας. Ο ουρανός συννεφιασμένος, η υγρασία αμείλικτη. Ο ιδρώτας κυλά επίμονα στα μέτωπα τουριστών και πωλητών ενώ τους παρακολουθώ από το μικρό, αν και κατάμεστο café στο οποίο πίνω τον εσπρέσο μου. Πατείς με πατώ σε στην κυριολεξία, η λέξη κοσμοσυρροή αδικεί την πραγματικότητα. Η κούραση πρέπει να είναι μεγάλη, όλοι τους όμως απτόητοι.
Είναι μια εικόνα που όπως μαθαίνω (αν και ποιος δεν θα το υποψιαζόταν;) αποτελεί καθημερινή ρουτίνα στην τουριστική ζώνη της πόλης της Φλωρεντίας. Μια επίσκεψη στο Palazzo Vecchio χρειάζεται τεράστια αποθέματα υπομονής, ενώ ο συνωστισμός σε ορισμένα σημεία της πόλης όπως εκεί όπου βρίσκομαι, στη γέφυρα Ponte Vecchio –τη γηραιότερη και πιο τουριστική της πόλης, με τα πανάκριβα κοσμηματοπωλεία -, είναι τέτοιος που πραγματικά κοπιάζεις για να περάσεις.
Αντιμέτωποι με ένα μυστήριο
Κάνοντας αυτή τη βόλτα για πρώτη φορά (διότι θα ακολουθούσαν και άλλες) κατά τη διάρκεια της τριήμερης παραμονής μου στη μαγευτική αυτή πόλη της Τοσκάνης αναλογιζόμουν πώς στ’ αλήθεια ο σκηνοθέτης Ρον Χάουαρντ κατάφερε να πραγματοποιήσει τα γυρίσματα της ταινίας «Inferno» σε τόσο στενούς και πολυσύχναστους δρόμους. Αλλά και πάλι, σκέφτομαι, ο ίδιος σκηνοθέτης δεν ήταν που πριν από μερικά χρόνια τα είχε καταφέρει θαυμάσια στο «Illuminati», όπου αξιοποίησε στην εντέλεια την παλιά πόλη της Ρώμης;
Το «Inferno» ήταν ο λόγος του ταξιδιού μου στη Φλωρεντία. Εξι συντελεστές της ταινίας θα μιλούσαν με εκπροσώπους του Τύπου από όλον τον κόσμο. Εκτός από τον Ρον Χάουαρντ, ήταν εκεί η Φελίσιτι Τζόουνς, ο Ομάρ Σι, ο Ιρφάν Καν και φυσικά ο πρωταγωνιστής της, ο Τομ Χανκς. Μαζί τους, μόνο όμως για τη μεγάλη συνέντευξη Τύπου, ο συγγραφέας Νταν Μπράουν στου οποίου το μπεστ σέλερ στηρίχθηκε η ταινία. Ως συνήθως, η αυστηρότητα που συνόδευε το τριήμερο αυτών των δραστηριοτήτων ήταν μεγάλη. Οι υπεύθυνοι της Sony Pictures τους οποίους συνάντησα στο ξενοδοχείο «Lungarno» με ενημέρωσαν ευγενέστατα ότι δεν θα έπρεπε να κάνω… βήμα χωρίς την κάρτα Press που μου παραχώρησαν.
«Inferno» είναι ο τίτλος του τρίτου μυθιστορήματος του Νταν Μπράουν μετά τον «Κώδικα Ντα Βίντσι» και το «Illuminati», με κεντρικό ήρωα τον δόκτορα Ρόμπερτ Λάνγκτον (και στις τρεις ταινίες τον υποδύεται ο Τομ Χανκς). Αυτή τη φορά βρίσκουμε τον Λάνγκτον, καθηγητή του Χάρβαρντ και μάστερ της σημειολογίας στη Φλωρεντία, όπου έχει ξυπνήσει με έντονο πονοκέφαλο και προσωρινή απώλεια μνήμης. Εν μέσω τρομακτικών οραμάτων βρίσκει τον εαυτό του αντιμέτωπο με ένα μυστήριο με καλά κρυμμένα στοιχεία συνδεδεμένα στενά με τον Δάντη, τον μεγάλο φλωρεντινό ποιητή του 14ου αιώνα.
Ο τίτλος άλλωστε ταινίας και βιβλίου σημαίνει Κόλαση στα λατινικά και είναι εμπνευσμένος από την Κόλαση του Δάντη, το πρώτο μέρος του αριστουργήματός του «Η Θεία Κωμωδία». Θα πρέπει όμως επίσης να προσθέσουμε ότι ο Ντάντε Αλιγκέρι εκτός από ποιητής και κορυφαία προσωπικότητα των ιταλικών γραμμάτων και τεχνών είχε επίσης έντονη πολιτική δραστηριότητα στη Φλωρεντία. Εξαιτίας αυτής της ιδιότητάς του όμως εκδιώχθηκε τελικά από την πολυαγαπημένη του Φλωρεντία με την προειδοποίηση ότι αν επέστρεφε πίσω θα έχανε το κεφάλι του…
Ακολουθώντας τις σελίδες
Πέμπτη 6 Οκτωβρίου, 8.30 π.μ. Βρίσκομαι στην (πλατεία) Piazza della Signoria και το ψιλόβροχο είναι δροσιστικό. Η Piazza della Signoria είναι η αφετηρία και ο προορισμός μιας ξενάγησης. Η Sony Pictures φρόντισε ώστε οι δημοσιογράφοι που βρίσκονταν στη Φλωρεντία για να καλύψουν το θέμα «Inferno» να κάνουν μια ξενάγηση με επαγγελματία ξεναγό προκειμένου να βιώσουν από πρώτο χέρι τη διαδρομή που κάνει ο Ρόμπερτ Λάνγκτον μαζί με τη γιατρό Σιένα Μπρουκς (Φελίσιτι Τζόουνς) στις σελίδες του βιβλίου και εν συνεχεία στην ταινία του Χάουαρντ (να σημειωθεί εδώ ότι η κινηματογραφική μεταφορά είχε αρκετές παρεκκλίσεις για πρακτικούς κυρίως λόγους).
Κοιτάζω το σημείο του ραντεβού, την τεράστια χάλκινη χελώνα με τον αναβάτη που βρίσκεται στο μέσον της πλατείας. Διαβάζω τον τίτλο της: «Cercando Utopia» («Αναζητώντας την Ουτοπία»). Είναι έργο του βέλγου εικαστικού Γιαν Φαμπρ. Δεν μπορώ να αποφύγω το μειδίαμα στην ανάμνηση του γελοίου σκανδάλου με τα παλλόμενα πέη όταν ο Φαμπρ ανέλαβε τη διεύθυνση του Ελληνικού Φεστιβάλ για να φύγει άρον άρον…
Η ξενάγηση κράτησε κάτι παραπάνω από δυόμισι ώρες, κατά τη διάρκεια των οποίων η ενημέρωση συνδυάστηκε με την ψυχαγωγία, αφού η νεαρή ξεναγός Μανταλένα, παθιασμένη με την ιστορία της πόλης της (έπαιζε ως παιδί στα ίδια αυτά τα μνημεία όπου σήμερα βγάζει το ψωμί της), «στόλισε» την αφήγησή της χιουμοριστικά με πλούσιες πληροφορίες για την ιστορία της πόλης. «Ξέρετε, εμείς εδώ στη Φλωρεντία είμαστε και λιγάκι τρελοί» έλεγε και ξανάλεγε… «Το παρατσούκλι της Φλωρεντίας είναι Ο Κρίνος, αλλά συγχρόνως η Φλωρεντία είναι η πόλη του θανάτου και των μαχών!».
Από το Palazzo Vecchio, τον Ναό των Πολιτικών στην Piazza della Signoria, όπου οι μακιαβελικές συνωμοσίες ήταν κοινός τόπος, στην Piazza Elizabetta, όπου βρίσκεται ο Αχυρένιος Πύργος, ένα από τα παλαιότερα κτίρια της πόλης. Και από εκεί στην Piazza del Duomo, την Πλατεία του Καθεδρικού Ναού, ή αλλιώς τη θρησκευτική καρδιά της Φλωρεντίας, εκεί όπου βρίσκεται μεγαλόπρεπος και επιβλητικός ο καθεδρικός ναός της Santa Maria del Fiore, που για πολλά χρόνια θεωρούνταν η μεγαλύτερη εκκλησία του κόσμου. Και όλα αυτά ανάμεσα σε εκατοντάδες μαγαζιά πολυτελείας με βιτρίνες που έκοβαν την ανάσα. Πολλά από αυτά δε έχουν γυάλινο πάτωμα, καθότι βρίσκονται πάνω από μνημεία.
Σε ένα σημείο της πλατείας Del Duomo μια πλάκα αναφέρει: «Sasso di Dante» («Η πέτρα του Δάντη»). Είναι το σημείο όπου ο Δάντης αρεσκόταν να κάθεται και να παρατηρεί τον κόσμο. Το άγαλμά του, όπως και πολλών άλλων σπουδαίων Ιταλών (Τζιότο, Ντονατέλο, Πισάνο κ.ά.), βρίσκεται στην Galleria degli Uffizi, όπου επίσης χρειάζονται μεγάλα αποθέματα υπομονής στην ουρά των επισκεπτών.
Λίγα λεπτά περπάτημα στην Piazza del Duomo και βρισκόμαστε μέσα στο Βαπτιστήριο του Αγίου Ιωάννη (Battistero), εκεί όπου κάθε Φλωρεντινός βαπτιζόταν. Το εντυπωσιακό ταβάνι προκαλεί δέος ακόμα και σε άπιστους· ένα κολάζ από ιστορίες της Βίβλου, με τον Ιησού Χριστό στο μέσον να δεσπόζει ως Θεός και άνθρωπος.
Εντυπωσιακά πανύψηλα κτίρια σε μεγάλες πλατείες, στις οποίες όμως καταλήγουν πολύ μικρά σκοτεινά στενάκια με τη δική τους ιστορία. Οπως π.χ. η Via Margherita, εκεί όπου βρίσκεται η Santa Margherita, η Εκκλησία του Δάντη (Chiesa di Dante). Είναι μία από τις πιο παλιές εκκλησίες της Φλωρεντίας και σε αυτήν η Μπεατρίς, ο μεγάλος έρωτας του Δάντη, παντρεύτηκε κάποιον άλλο. Ο Δάντης δεν ξεπέρασε ποτέ τον έρωτά του παρότι αργότερα παντρεύτηκε ο ίδιος στην ίδια εκκλησία μια γυναίκα που δεν αγάπησε ποτέ! Η Μπεατρίς είναι ο οδηγός του συγγραφέα στον «Παράδεισο» της «Θείας Κωμωδίας».
Η «μυθική» πόλη-μουσείο
«Η πόλη έχει σημασία στην ιστορία της ταινίας και του βιβλίου» θα έλεγε αργότερα ο Ρον Χάουαρντ, όταν μετά την περιήγηση, το Palazzo Vecchio είχε μετατραπεί σε παράρτημα του Χόλιγουντ για τη μεγάλη συνέντευξη Τύπου των συντελεστών της ταινίας. «Υπάρχει ένα μυστήριο μέσα στην πόλη της Φλωρεντίας και αυτό το μυστήριο είναι τρομερά ελκυστικό για κάθε κινηματογραφιστή». Δεν πρέπει να μας κάνει εντύπωση που ο Χάουαρντ τιμήθηκε με το κλειδί της πόλης από τον δήμαρχο ως ένδειξη ευγνωμοσύνης και σεβασμού.
Η συνέντευξη Τύπου έγινε μέσα στην τεράστια Αίθουσα των Οπλων του Palazzo Vecchio, χώρο επιβλητικό μεν αλλά πρακτικά κακό, εφόσον η ηχώ δεν σου επέτρεπε να ακούσεις με καθαρότητα τα λεχθέντα.
«Προφανώς η Φλωρεντία είναι μια πόλη-μουσείο, το τέλειο μέρος για να στήσει κανείς ένα μυθιστόρημα» είπε ο Νταν Μπράουν, ο οποίος εκτός από φίλος των ιστοριών μυστηρίου δηλώνει επίσης φανατικός θαυμαστής της τέχνης και της αρχιτεκτονικής. Ο Μπράουν είπε ότι χρειάζεται για την ολοκλήρωση ενός βιβλίου περίπου τρία με τέσσερα χρόνια. Αυτό σήμαινε εξονυχιστική έρευνα της πόλης της Φλωρεντίας, κάτι που έγινε με τη βοήθεια σημαντικών επιστημόνων και ακαδημαϊκών, ανάμεσα στους οποίους και ο σπουδαίος ιστορικός τέχνης Μαουρίτσιο Σερτσίνι, οι οποίοι τον καθοδήγησαν ανάλογα στη συγγραφή του «Inferno».
Η πρόκληση όμως για τον συγγραφέα αυτή τη φορά υπήρξε ακόμα μεγαλύτερη: ο Λάνγκτον οραματίζεται μια σύγχρονη εκδοχή της Κόλασης που συμπυκνώνεται σε δύο απολύτως ταιριαστές μεταξύ τους ιδέες: από τη μια πλευρά ένας κόσμος που μαστίζεται από μια υπερπληθυσμιακή έκρηξη όπου εκατομμύρια ανθρώπων δεν μπορούν να έχουν τα βασικά και από την άλλη ένας θανατηφόρος ιός που απειλεί να εξαφανίσει τον μισό πληθυσμό της Γης. Για μια τέτοιου είδους σύγχρονη κόλαση ο Μπράουν «δανείζεται» την ιδέα του Δάντη περί δικαιοσύνης και τιμωρίας: αφού οι αμαρτωλοί άνθρωποι πολλαπλασιάστηκαν πέρα από τις δυνατότητές τους, ένας θανατηφόρος ιός θα εξαπολυθεί εναντίον της ανθρωπότητας.
«Το μυθιστόρημα είναι βασισμένο σε απλή στατιστική» είπε ο Μπράουν. «Στα τελευταία οκτώ χρόνια ο πληθυσμός της Γης έχει τριπλασιαστεί και πολλοί επιστήμονες συγκλίνουν στο ότι κάθε περιβαλλοντικό πρόβλημα που έχουμε είναι σύμπτωμα του υπερπληθυσμού». Η ιδέα στοίχειωσε τον Μπράουν και σιγά-σιγά τη μετέτρεψε σε μυθιστόρημα στο οποίο ένας πάμπλουτος επιχειρηματίας ονόματι Μπέρτραντ Ζόμπριστ (Μπεν Φόστερ) αποφασίζει να πάρει την κατάσταση στα χέρια του εξαπολύοντας έναν θανατηφόρο ιό προκειμένου να μειώσει τον πληθυσμό της ανθρωπότητας, φυσικά για το καλό της…
Ετσι λοιπόν στο «Inferno» ο καθηγητής Λάνγκτον ανατρέχει στην «Κόλαση» του Δάντη προσπαθώντας να αντλήσει κάποια στοιχεία-κλειδιά. Ο Δάντης προσπάθησε να περιγράψει το ταξίδι του ανθρώπου προς το θείο. Ο πρώτος του προορισμός είναι ο εξαγνισμός από τις αμαρτίες του. Στο επικό του ποίημα ο Δάντης οδηγείται ο ίδιος μέσα από εννέα κύκλους στην Κόλαση, όπου συναντά αμετανόητους αμαρτωλούς να τιμωρούνται με αδιανόητους τρόπους. Μάντεις έχουν τα κεφάλια τους γυρισμένα ανάποδα μην μπορώντας να δουν το μέλλον και διεφθαρμένοι πολιτικοί βυθίζονται σε αχνιστή, βραστή και κολλώδη πίσσα. Οι μεγαλύτερες τιμωρίες όμως επιφυλάσσονται για τους τρεις πιο γνωστούς προδότες της Ιστορίας. Ο Κάσιος και ο Βρούτος που δολοφόνησαν τον Ιούλιο Καίσαρα και ο Ιούδας Ισκαριώτης είναι σφηνωμένοι στις σιαγόνες του Σατανά που τους μασάει ηδονικά εις τους αιώνες των αιώνων.
Το ωραιότερο όμως κομμάτι της περιήγησης ήταν ο επίλογός της. Αμέσως μετά τη συνέντευξη Τύπου στο Palazzo Vecchio η αποστολή ολοκληρώθηκε με γνωριμία των συντελεστών και μεσημεριανό που περιλάμβανε ντόπιες λιχουδιές και λευκό κρασί σε ένα από τα πιο επιβλητικά κάστρα της πόλης: το Forte di Belvedere. Κτισμένο ανάμεσα στα 1590 και 1595 από τον αρχιτέκτονα Μπερνάρντο Μπουονταλέντι, το κάστρο που είναι το δεύτερο μεγαλύτερο στη Φλωρεντία προσφέρει μια ασύλληπτη θέα της πόλης, καθότι βρίσκεται σε ένα από τα ψηλότερα σημεία της. Δεν είναι εξάλλου τυχαίο που ο Γαλιλαίος το χρησιμοποιούσε για τις αστρονομικές παρατηρήσεις του λίγο προτού καταδικαστεί σε ισόβια.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
