Ο Ντόναλντ Τραμπ πουλάει τον εαυτό του σαν έναν επιτυχημένο επιχειρηματία που, αν εκλεγεί στον Λευκό Οίκο, θα κάνει τις ΗΠΑ μια επιτυχημένη επιχείρηση. Αρνείται όμως να δώσει στη δημοσιότητα τις φορολογικές του δηλώσεις, όπως κάνει κάθε υποψήφιος πρόεδρος ανεξαιρέτως από το 1976, ενώ η Χίλαρι Κλίντον έχει δημοσιοποιήσει τις δικές της φορολογικές δηλώσεις των τελευταίων σχεδόν 40 ετών και ο υποψήφιος αντιπρόεδρος του Τραμπ Μάικ Σπενς της τελευταίας δεκαετίας.
Ολοι υποψιάζονταν τον λόγο αυτής της κρυψίνοιας και οι υποψίες επιβεβαιώθηκαν αφότου οι «New York Times» δημοσίευσαν το περασμένο Σαββατοκύριακο την εξαιρετικά αποκαλυπτική φορολογική δήλωση του 1995. Εκείνη τη χρονιά ο Τραμπ δήλωσε ζημιές 916 εκατ. δολαρίων. Και αυτό του επέτρεψε στη συνέχεια να μην πληρώνει φόρους επί 18 χρόνια.
Το αν οι ζημιές αυτές προέρχονταν από τα καζίνα, τα ξενοδοχεία, τα ακίνητα ή άλλες επιχειρήσεις του Τραμπ παραμένει άγνωστο διότι η εφημερίδα έλαβε ταχυδρομικώς και ανωνύμως μόνο την πρώτη σελίδα εκείνης της φορολογικής δήλωσης. Το βέβαιον είναι ότι στη δεκαετία του ’80 και στο πρώτο μισό της δεκαετίας του ’90 ο Τραμπ αντιμετώπιζε οικονομικές δυσκολίες και η «μανούβρα» αυτή του επέτρεψε να ξεκινήσει νέες επιχειρηματικές δραστηριότητες με προβάδισμα έναντι των ανταγωνιστών του διότι δεν θα πλήρωνε φόρους.
«Δημιουργική λογιστική» με νόμο του 1918


Η αλήθεια είναι ότι 500.000 Αμερικανοί δήλωσαν ζημιές το 1995 και επωφελήθηκαν από τη φορολογική ελάφρυνση. Ομως δήλωσαν κατά μέσον όρο ζημιές 97.600 δολαρίων έκαστος και όχι σχεδόν 1 δισ. όπως ο Τραμπ. Αυτή η «δημιουργική λογιστική» βασίζεται σε νόμο του 1918 και δείχνει την ανισότητα ανάμεσα στη φορολόγηση του εισοδήματος που κερδίζεται μέσω του κεφαλαίου και εκείνου που κερδίζεται μέσω της εργασίας: ενώ οι επιχειρηματίες λαμβάνουν φοροαπαλλαγές επόμενες χρονιές αν μια χρονιά καταγράψουν ζημίες, οι μισθωτοί δεν έχουν αυτό το δικαίωμα.
Εκτός από την αποφυγή του φόρου, ο Τραμπ ξεζούμιζε κάθε παραθυράκι της νομοθεσίας για να διοχετεύει δημόσιο χρήμα στις επιχειρήσεις του. Για παράδειγμα, όταν αγόρασε ένα εγκαταλειμμένο ξενοδοχείο στον 42ο Δρόμο στο Μανχάταν και το μετέτρεψε στο 30ώροφο «Grand Hyatt Hotel» κατάφερε τις Αρχές της Νέας Υόρκης να τον εξαιρέσουν από τη φορολογία για 40 χρόνια! Ως σήμερα (απομένουν άλλα δύο χρόνια) η πόλη έχει χάσει φόρους 360 εκατ. δολαρίων για μια επιχείρηση που κόστισε στον Τραμπ μόλις 120 εκατ. Υπολογίζεται ότι μόνο στη Νέα Υόρκη ο Τραμπ έχει επωφεληθεί από φοροαπαλλαγές και κρατικές επιδοτήσεις ύψους τουλάχιστον 885 εκατ. δολαρίων.
Πώς τα καταφέρνει; Διεκδικώντας τα πολύ επιθετικά. Για παράδειγμα, μέσω μιας μήνυσης που ξεκίνησε επί δημαρχίας Ρούντολφ Τζουλιάνι και ολοκληρώθηκε επί δημαρχίας Μάικλ Μπλούμπεργκ πέτυχε φοροαπαλλαγές για το Trump World Tower στην 1η Λεωφόρο που είχε τότε μερικά από τα ακριβότερα διαμερίσματα στο Μανχάταν, ενώ προηγουμένως είχε στραφεί και κατά του δημάρχου Εντ Κοτς για το Trump Tower, το κτίριο-σήμα κατατεθέν του Τραμπ στην 5η Λεωφόρο. Οι δύο αυτές φοροαπαλλαγές ήταν ύψους 157 εκατ. συνολικά.
Ο Τραμπ δεν αφήνει καμία ευκαιρία για επιδότηση να πάει χαμένη. Μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 κατάφερε να λάβει κρατική χορηγία 150.000 δολαρίων για ένα από τα κτίριά του κοντά στους Δίδυμους Πύργους. Η χορηγία αποσκοπούσε στο να βοηθήσει να ανακάμψουν μικροεπιχειρηματίες της περιοχής που είχαν πληγεί –μόνο που το κτίριο του Τραμπ δεν είχε πάθει καμία ζημιά.
Θα είχε ενδιαφέρον να δημοσιοποιηθούν και οι άλλες φορολογικές δηλώσεις του Τραμπ για να φανεί πόσο πετυχημένος ήταν ως επιχειρηματίας, ποιες φοροαπαλλαγές έλαβε και ποιες στρατηγικές ακολούθησε για να γλιτώνει χρήματα. Να φανεί επίσης αν είναι τόσο μεγάλος φιλάνθρωπος όσο διατείνεται. Το Associated Press αποκάλυψε πέρσι ότι ο Ρεπουμπλικανός υποψήφιος έχει αναπτύξει ελάχιστη φιλανθρωπική δράση, ενώ η «Washington Post» αποκάλυψε πρόσφατα ότι το φιλανθρωπικό του ίδρυμα, Donald J. Trump Foundation, χρησιμοποιούσε δωρεές που του δίνονταν προκειμένου να πληρώνει δικαστικά έξοδα και διακανονισμούς του Τραμπ, ακόμη και για να αγοράζει… πορτρέτα του. Τη Δευτέρα ο γενικός εισαγγελέας της Νέας Υόρκης διέταξε το ίδρυμα να πάψει αμέσως να δέχεται δωρεές διότι διαφορετικά θα κατηγορηθεί για κατά συρροήν απάτη.

ΑΠΟΤΥΧΙΕΣ
Το πόσο επιτυχημένος (ή αποτυχημένος) επιχειρηματίας είναι ο Τραμπ _ το κεντρικό επιχείρημα «πώλησης» του εαυτού του για πρόεδρο των ΗΠΑ _ το υπολόγισαν οι «New York Times». Ανέλυσαν τις περίπου 60 επιχειρηματικές του δραστηριότητες της τελευταίας δεκαετίας και βρήκαν ότι λίγες κύλησαν απρόσκοπτα. Το ένα τρίτο είτε ανακοινώθηκαν και δεν ξεκίνησαν ποτέ είτε έκλεισαν μετά από λίγο. Αλλο ένα τρίτο πήρε εν μέρει σάρκα και οστά αλλά συνάντησε και σοβαρά προβλήματα, όπως μηνύσεις, έρευνες από κρατικές υπηρεσίες, διαφωνίες με συνεταίρους κ.ά., όπως το Πανεπιστήμιο Τραμπ, που άνοιξε το 2005 στη Φλόριδα και έκλεισε το 2010 εν μέσω κατηγοριών και μηνύσεων ότι κορόιδευε τους φοιτητές για να τους παίρνει τα χρήματα. Το υπόλοιπο ένα τρίτο είχε σε γενικές γραμμές επιτυχία, όπως το τηλεπαιχνίδι «The Apprentice» («Ο μαθητευόμενος») που παρουσίαζε ο ίδιος ο Τραμπ και τα γήπεδα γκολφ που αγόρασε κοντά στη Φιλαδέλφεια και στην Κοιλάδα του Ποταμού Χάντσον. Αλλά ακόμα και όταν οι επιχειρήσεις του δεν πήγαιναν καλά, αυτό δεν ίσχυε για τον ίδιο τον Τραμπ που έβαζε ελάχιστα δικά του χρήματα, περνούσε τις ζημιές του στα καζίνα του και εισέπραττε εκατομμύρια σε μισθούς, μπόνους, αποζημιώσεις για έξοδα κ.ά.

Ιλια Σόμιν, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Τζορτζ Μέισον
«Ακόμη και αν χάσει τις εκλογές, η ολοκληρωτική νίκη επί του εθνικισμού δεν θα είναι εύκολη υπόθεση»

«Η άνοδος του Τραμπ είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα της ανάπτυξης του αυταρχικού, ξενοφοβικού εθνικισμού, του οποίου η δύναμη αυξάνεται τόσο στις ΗΠΑ όσο και στις ευρωπαϊκές χώρες»
είπε στο «Βήμα» ο Ιλια Σόμιν, καθηγητής Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Τζορτζ Μέισον στις ΗΠΑ.


Πώς μπορεί να επηρεάσει η υπόθεση της ενδεχόμενης φοροαποφυγής την προεκλογική εκστρατεία του Τραμπ;
«Είναι δύσκολο να πούμε ποιες θα είναι οι συνέπειες της πρόσφατης αποκάλυψης για τους φόρους του Τραμπ. Δεν έχω δει κάποια αξιόπιστη δημοσκόπηση γύρω από αυτό το θέμα. Πιθανολογώ ότι οι επιπτώσεις θα είναι περιορισμένες. Αν στην πορεία προκύψουν και άλλα στοιχεία, μπορεί να δημιουργηθούν περισσότερα προβλήματα για τον Τραμπ. Η αντιπαράθεση ωστόσο τραβάει περισσότερο την προσοχή στο γεγονός ότι ο Τραμπ αρνείται να δημοσιοποιήσει τα στοιχεία των φορολογικών του δηλώσεων».
Η Χίλαρι Κλίντον προηγείται στις δημοσκοπήσεις αλλά όχι με μεγάλη διαφορά. Γιατί αυτές οι εκλογές δείχνουν τόσο αμφίρροπες;
«Αυτή τη στιγμή η Χίλαρι Κλίντον διατηρεί ξεκάθαρο, αλλά όχι μεγάλο προβάδισμα. Οι περισσότεροι ειδικοί στις αμερικανικές εκλογές εκτιμούν ότι θα κερδίσει την αναμέτρηση. Μπορεί να χάσει μόνο αν ως τις εκλογές προκύψει κάποια μεγάλη οικονομική κρίση ή αποκαλυφθεί κάποιο νέο σκάνδαλο, που την επηρεάζει. Είναι όμως λογικό να αναρωτιέται κανείς γιατί δεν διατηρεί μεγαλύτερο προβάδισμα έναντι του Τραμπ, ο οποίος είναι εμφανώς ακατάλληλος για την προεδρία και επίσης είναι ο λιγότερο δημοφιλής προεδρικός υποψήφιος μεγάλου κόμματος στη σύγχρονη εποχή. Οι λόγοι είναι διάφοροι. Ο ένας είναι ότι η ίδια η Κλίντον είναι μόνο οριακά πιο δημοφιλής από τον Τραμπ. Φέρει ένα ιστορικό αντιπαραθέσεων και σκανδάλων. Επίσης πρόκειται για μια εξαιρετικά πολωμένη περίοδο για την αμερικανική πολιτική, με μεγάλη εχθρότητα μεταξύ των δύο κομμάτων και των υποστηρικτών τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλοί Ρεπουμπλικανοί που αντιπαθούν τον Τραμπ να τον ψηφίζουν, επειδή φοβούνται περισσότερο τους Δημοκρατικούς. Τέλος, η απογοήτευση για την αργή ανάπτυξη της οικονομίας είναι μεγάλη και ο Τραμπ κατάφερε να το εκμεταλλευθεί αυτό».
Ακόμη και αν ο Τραμπ δεν κερδίσει στις εκλογές, το γεγονός ότι θα έχει φτάσει τόσο κοντά στο να γίνει πρόεδρος τι σημαίνει αφενός για μια φιλελεύθερη δυτική δημοκρατία, όπως οι ΗΠΑ,αφετέρου για το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα;
«Πιστεύω ότι είναι μια εξέλιξη που προκαλεί μεγάλο προβληματισμό. Η άνοδος του Τραμπ είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα της ανάπτυξης του αυταρχικού, ξενοφοβικού εθνικισμού, του οποίου η δύναμη αυξάνεται τόσο στις ΗΠΑ όσο και στις ευρωπαϊκές χώρες. Εκμεταλλεύεται τις ειλικρινείς ανησυχίες για την οικονομία και για την τρομοκρατία αλλά και τη δημόσια άγνοια γύρω από θέματα οικονομίας και πολιτικής. Ο προστατευτισμός αλλά και οι αντιμεταναστευτικές πολιτικές τις οποίες υιοθετούν αυτοί οι εθνικιστές θα επιδείνωναν την κατάσταση της οικονομίας και θα έβλαπταν πολλούς αθώους. Αν ο Τραμπ χάσει, θα γίνει μάχη στους Ρεπουμπλικανούς για το τι πρέπει να κάνει το κόμμα στο μέλλον. Ελπίζω ότι αυτό θα οδηγήσει σε αποκήρυξη της ιδεολογίας και της πλατφόρμας του Τραμπ. Αλλά, όπως και στην Ευρώπη, η ολοκληρωτική νίκη επί του επικίνδυνου εθνικισμού δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Ακόμη και αν ο Τραμπ χάσει στις εκλογές και αποχωρήσει από την πολιτική σκηνή, άλλοι πολιτικοί ηγέτες μπορεί να επιχειρήσουν να ακολουθήσουν τα βήματά του».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ