Εφθασε η ώρα για το ξεκαθάρισμα των «κόκκινων» δανείων καθώς οι τράπεζες πιεζόμενες από την ΕΚΤ πρέπει να μειώσουν το προβληματικό τους χαρτοφυλάκιο ύψους 110 δισ. ευρώ κατά 40% ως το τέλος του 2019. Την περασμένη Παρασκευή οριστικοποίησαν σε συνεργασία με την ΕΚΤ τα σχέδιά τους ως προς το πώς θα προχωρήσουν στη διαχείριση των «κακών» δανείων (αναλυτικό ρεπορτάζ Ανάπτυξη, σελ. Β7) με βάση τα οποία θα πορευθούν τα επόμενα χρόνια υπό τον ασφυκτικό έλεγχο του SSM, του εποπτικού βραχίονα της Ευρωτράπεζας. Μέσα από τη διαδικασία αυτή, η οποία θέτει φιλόδοξους στόχους και ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα, θα εξελιχθεί, με ανάλογα βίαιο τρόπο όπως πραγματοποιήθηκε η δημοσιονομική προσαρμογή, τόσο η αναδιάρθρωση του επιχειρηματικού χάρτη της χώρας όσο και η ανακατανομή της ακίνητης περιουσίας.
Ιδιαίτερα κρίσιμο κρίνεται το 2017. Αν και το πρόγραμμα μείωσης των «κόκκινων» δανείων είναι οπισθοβαρές (δηλαδή, προβλέπει λιγότερα δάνεια τον πρώτο χρόνο και περισσότερα στη συνέχεια), το 2018 η ΕΚΤ θα κάνει stress tests στις ευρωπαϊκές τράπεζες με βάση τα δανειακά τους χαρτοφυλάκια όπως θα διαμορφωθούν στις 31.12.2017. Αν δεν έχουν επιτευχθεί οι στόχοι, η ΕΚΤ θα ζητήσει νέα ανακεφαλαιοποίηση για τις τράπεζες που δεν τα κατάφεραν. Και αυτό έχει σημάνει συναγερμό στα τραπεζικά επιτελεία.
Λύση για δάνεια 7 δισ. ευρώ
Σε πρώτη φάση το 2017 τα πιστωτικά ιδρύματα υπολογίζεται ότι θα πρέπει να δώσουν λύση σε «κόκκινα» δάνεια ύψους 7 δισ. ευρώ. Από αυτά εκτιμάται ότι περί τα 2,5 δισ. ευρώ αφορούν μεγάλα επιχειρηματικά δάνεια, το 1,5 δισ. ευρώ καταναλωτικά, 1 δισ. ευρώ στεγαστικά και περί τα 2 δισ. ευρώ δάνεια προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Από αυτά τα 7 δισ. ευρώ οι τραπεζίτες θεωρούν ότι το ένα τρίτο θα «κουρευτεί» και μέρος των δανείων θα διαγραφεί, ένα τρίτο θα ρυθμιστεί με ευνοϊκότερους όρους (επιμήκυνση περιόδου αποπληρωμής, πάγωμα της εξυπηρέτησης μέρους του δανείου, χαμηλότερα επιτόκια κ.τ.λ.) και από το υπόλοιπο ένα τρίτο το μισό θα βγει σε πλειστηριασμό και το άλλο μισό θα πωληθεί σε ξένα funds.
Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, σε πρώτη φάση οι πωλήσεις δανείων σε funds θα αφορούν κατά κύριο λόγο καταναλωτικά και δάνεια προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Πρόκειται για «βαθιά κόκκινα» δάνεια, χωρίς εξασφαλίσεις, για τα οποία οι τράπεζες έχουν πάρει προβλέψεις σχεδόν για το σύνολό τους. Τα δάνεια αυτά θα πωληθούν σε τιμή ένα σεντ για κάθε ευρώ. «Αν πάρουμε δύο ή τρία σεντς, θα είμαστε ευχαριστημένοι» αναφέρουν τραπεζικές πηγές. Επειδή τα δάνεια αυτά είναι πλήρως καλυμμένα με προβλέψεις, οι τράπεζες δεν θα γράψουν ζημιές. Θα μειώσουν τις προβλέψεις τους.
Βασικοί ενδιαφερόμενοι να αγοράσουν τα δάνεια αυτά αλλά και γενικότερα «κόκκινα» δάνεια είναι funds του εξωτερικού. Στη συνέχεια θα τα δώσουν σε εταιρείες εξυπηρέτησης οι οποίες θα προσπαθήσουν με νομικά και άλλα μέσα, στο πλαίσιο λειτουργίας των τραπεζών, να ανακτήσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος του δανείου. Διότι, όπως λένε οι τραπεζίτες, «οι τράπεζες διαγράφουν λογιστικά τα δάνεια από τα βιβλία τους, δεν διαγράφουν την οφειλή του πελάτη».
Ηδη στην αγορά υπάρχει κινητοποίηση για τη δημιουργία τέτοιου είδους επιχειρήσεων κυρίως από τον χώρο των εισπρακτικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται σήμερα στον τομέα της ενημέρωσης των οφειλετών (Mellon, Eos, Diman, E-Value, Paladino, Status, Credible Services, Con Trust, Customer Value κ.ά.) και από τον χώρο των δικηγορικών γραφείων που έχουν αναπτύξει εξειδικευμένα τμήματα ανάκτησης ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων (Σιούφας και Συνεργάτες, Ι. Χαρακτινιώτης και Συνεργάτες, Εμμ. Τακάκης και Συνεργάτες, Σφηκάκης και Συνεργάτες κ.ά.).
Σύσταση εταιρειών διαχείρισης
Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι τελικά θα συσταθούν δύο-τρεις μεγάλες εταιρείες και πέντε-έξι μικρές, οι οποίες μαζί με τις αντίστοιχες διευθύνεις των τραπεζών θα αναλάβουν τη διαχείριση των προβληματικών δανείων προς ιδιώτες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Επισημαίνουν ωστόσο ότι στην παρούσα φάση υπάρχει μεγάλη απόσταση ανάμεσα στις τιμές που προσφέρουν τα funds για να αγοράσουν «κόκκινα» δάνεια και σε αυτές που ζητούν οι τράπεζες. Οι τράπεζες ζητούν, π.χ., 50 σεντς στο ευρώ και τα funds προσφέρουν μόλις 25 σεντς. «Οσο το σύστημα παραμένει αναποτελεσματικό ως προς τη διαχείριση των κόκκινων δανείων, τόσο οι τιμές που θα δίνουν τα funds θα είναι χαμηλές» αναφέρουν πηγές της αγοράς.
Η διαχείριση των μεγάλων «κόκκινων» επιχειρηματικών δανείων που θα πωληθούν σε ξένα funds σε δεύτερη φάση θα γίνει από πλατφόρμες που θα στηθούν όπως αυτή της KKR. Επίσης, επενδυτικά κεφάλαια θα μπουν σε υπερχρεωμένες εταιρείες που είναι βιώσιμες. Η διαχείριση των δανείων αυτών θα γίνει ευκολότερη με τη συμπλήρωση του νομοθετικού πλαισίου ως το τέλος του έτους καθώς εκκρεμεί η ψήφιση του νόμου που θα προστατεύει από ποινικές ευθύνες τα τραπεζικά στελέχη που εγκρίνουν «κούρεμα» και διαγραφή χρεών, καθώς και του νόμου που θα επιτρέπει τη μετατροπή των δανείων σε μετοχικό κεφάλαιο και ως εκ τούτου την απομάκρυνση των παλαιών μετόχων και την ανάληψη του ελέγχου της εταιρείας από τους πιστωτές. Και τα δύο περιλαμβάνονται στην επόμενη αξιολόγηση.
Το σχέδιο των τραπεζών
Εντοπισμός των στρατηγικών κακοπληρωτών
Οσον αφορά τα στεγαστικά δάνεια, το σχέδιο των τραπεζών είναι να εντοπίσουν τους στρατηγικούς κακοπληρωτές, αυτούς που έχουν τη δυνατότητα να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους και δεν το κάνουν επιδιώκοντας να επωφεληθούν από τις ευεργετικές ρυθμίσεις και τους νόμους για την προστασία των οικονομικά ασθενέστερων. Υπολογίζεται ότι περίπου ένα στα τέσσερα «κόκκινα» δάνεια ανήκει σε αυτη την κατηγορία.
Το σχέδιο των τραπεζών
Εντοπισμός των στρατηγικών κακοπληρωτών
Οσον αφορά τα στεγαστικά δάνεια, το σχέδιο των τραπεζών είναι να εντοπίσουν τους στρατηγικούς κακοπληρωτές, αυτούς που έχουν τη δυνατότητα να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους και δεν το κάνουν επιδιώκοντας να επωφεληθούν από τις ευεργετικές ρυθμίσεις και τους νόμους για την προστασία των οικονομικά ασθενέστερων. Υπολογίζεται ότι περίπου ένα στα τέσσερα «κόκκινα» δάνεια ανήκει σε αυτη την κατηγορία.
Ηδη οι τράπεζες συνεργάζονται για να τους εντοπίσουν. Αύριο εκπρόσωποι των τεσσάρων συστημικών τραπεζών θα συναντηθούν για να συντονίσουν τις κινήσεις τους ως προς τη διαχείριση των κόκκινων δανείων καθώς πολλά υπερχεωμένα νοικοκυριά και επιχειρήσεις έχουν πάρει δάνεια από δύο ή περισσότερες τράπεζες.
Οι τράπεζες έχουν ήδη καταρτίσει από κοινού μια λίστα από περίπου 1.000 στρατηγικούς κακοπληρωτές, η οποία, όπως αναφέρεται, συνεχώς εμπλουτίζεται με σκοπό να φθάσει τις 2.000-3.000 περιπτώσεις. Εμφαση δίνεται στην Περιφέρεια όπου, όπως λένε οι ίδιες πηγές, εκεί «είναι γνωστό το υψηλό επίπεδο ζωής ιδιωτών και επιχειρηματιών που δεν εξυπηρετούν τα δάνειά τους».
Συγκεκριμένα αναφέρουν περιπτώσεις στην Κρήτη όπου επιχειρηματίας έχει παραθεριστικές κατοικίες τις οποίες νοικιάζει και ταυτόχρονα εμφανίζεται χωρίς εισόδημα προσπαθώντας να εκμεταλλευτεί τη νομοθεσία που αφορά τους οικονομικά ασθενέστερους ή άλλη περίπτωση δανειολήπτη που δεν πληρώνει το στεγαστικό για κατοικία που αγόρασε και στην οποία έχει βάλει να ζει η ηλικιωμένη, άρρωστη μητέρα του για να αποφύγει τον πλειστηριασμό. Παρόμοιες περιπτώσεις αναφέρονται στη Βόρεια Ελλάδα με δανειολήπτες που εμφανίζονται με χαμηλά εισοδήματα και αδυναμία εξυπηρέτησης των δανείων τη στιγμή που διατηρούν υψηλές καταθέσεις στη Βουλγαρία ή δανειολήπτης που δηλώνει αδυναμία εξυπηρέτησης του δανείου και την ίδια στιγμή έκανε γλέντι με 600 καλεσμένους στον γάμο της κόρης του. Οι τραπεζίτες εστιάζουν στην Περιφέρεια διότι θεωρούν ότι «η επίλυση τέτοιων περιπτώσεων στέλνει απευθείας το μήνυμα και αποκαθιστά το αίσθημα δικαιοσύνης στην τοπική κοινωνία».
2018-2019
Η ΕΝΤΑΣΗ
Το φαινόμενο των πωλήσεων δανείων σε funds και των πλειστηριασμών ακινήτων εκτιμάται ότι θα γίνει εντονότερο και μαζικό το 2018 και το 2019, όταν θα έχουν εξαντληθεί οι ευκολότερες περιπτώσεις ρύθμισης «κόκκινων» δανείων, η αγορά θα έχει ωριμάσει και η πίεση των Ευρωπαίων λόγω της στοχοθεσίας θα έχει ενταθεί. Στελέχη της τραπεζικής αγοράς θεωρούν ασφυκτικούς τους στόχους, την παρακολούθηση και τους ελέγχους του SSM που θα γίνονται κάθε τρίμηνο.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
