«Είδα τα καλύτερα μυαλά της γενιάς μου διαλυμένα από το Facebook»
Εντάξει, τα πράγµατα δεν είναι τόσο ανησυχητικά όσο πίστευε ο μπιτ ποιητής Aλεν Γκίνσμπεργκ όταν έγραψε στο ποίημά του «Howl» το 1956 πως είδε τα καλύτερα μυαλά της γενιάς του «διαλυμένα από την τρέλα». Αλλά σίγουρα, για τους 1,7 δισεκατομμύρια ανθρώπους που περνούν την ημέρα τους στο Facebook, τα πράγματα δεν είναι και καθησυχαστικά.
Σίγουρα το Facebook έχει πλάκα. Κάποτε ήταν και ένας ωραίος τρόπος να γνωρίζεις ανθρώπους, αυτό είχε στο μυαλό του και ο μικρός Μαρκ Ζούκερμπεργκ όταν έγραφε (ή έκλεβε) τον κώδικα για τη δημιουργία ενός σεξιστικού site που βαθμολογούσε γυναίκες στο Χάρβαρντ. Η ιστορία έχει τον τρόπο της να κάνει αυτή τη δημιουργία που συντελέστηκε μέσα στη σάπια μυρωδιά φοιτητικής εστίας να μοιάζει τόσο ειρωνική, καθώς μεγαλώνει, μεγαλώνει και καταπίνει τα πάντα: τα media, τη διαφήμιση, τις πολιτικές καμπάνιες, τα τραπεζικά συστήματα, τις προσωπικές μυθολογίες, το εμπόριο, τη διασκέδαση, τις κυβερνήσεις, την ασφάλεια. Καθώς ενσωματώνει, καταπίνει και χωνεύει τον κόσμο ολόκληρο που παραμένει εγκλωβισμένος σε έναν αλγόριθμο.
Ας πάρουµε τα πράγµατα από το τέλος. Τις τελευταίες εβδομάδες, ορισμένα σκόρπια περιστατικά δείχνουν πως το παγκόσμιο μονοπώλιο του Facebook από διασκεδαστικά αδρανές μπορεί να εξελιχθεί σε ένα σοβαρό ζήτημα με απρόβλεπτες διαστάσεις για την ανθρώπινη ιστορία. Πρώτα ήρθε η λογοκρισία της διάσημης φωτογραφίας του βιετναμέζου φωτογράφου Nick Ut. Ενας δημοσιογράφος από τη Νορβηγία παρατήρησε πως το Facebook θεώρησε άσεμνη και λογόκρινε τη φωτογραφία του κοριτσιού που τρέχει γυμνό ύστερα από επίθεση ναπάλμ. Το θέμα ήταν αρκετά δημοφιλές για να κυκλοφορήσει (μέσω Facebook, ω της ειρωνείας!) ως μια viral είδηση αγανάκτησης, βρήκε στήριξη ακόμη και από την πρωθυπουργό της χώρας του, μέχρι τα αρχηγεία του κοινωνικού δικτύου από το Σαν Φρανσίσκο να απολογηθούν απέναντι στην πολιτική ορθότητα πως «έγινε λάθος».
Αν υποθέσουμε πως ήταν απλώς ένα λογικό λάθος σε έναν οργανισμό που προσπαθεί να κοντρολάρει δισεκατομμύρια χρήστες, τότε η είδηση πως το Facebook φούσκωνε τα νούμερα των θεάσεων βίντεο, όχι κατά λίγο, αλλά σε ένα ποσοστό κάπου μεταξύ 60% και 80%, λίγους μήνες αφότου ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ είχε εξαγγείλει πως «το μέλλον είναι το βίντεο», υπάρχει ένα σοβαρό ζήτημα. Και αυτό γιατί τα παραδοσιακά αλλά και τα νέα media, οι μεγαλύτερες εφημερίδες του κόσμου, καθώς και τα νέα sites έχουν παραδώσει τη διανομή τους στο Facebook, που έχει έναν ρόλο όχι μόνο Παγκόσμιου Αρχισυντάκτη (ενίοτε προκατειλημμένου, όπως αποδείχθηκε από το μπλοκάρισμα των παλαιστίνιων δημοσιογράφων από τα δίκτυα Shehab News Agency και Quds News Network) αλλά και Παγκόσμιου CEO. Μόλις ο Ζούκερμπεργκ είπε πως το μέλλον είναι το βίντεο, χιλιάδες δημοσιογράφοι έχαναν τη δουλειά τους καθώς οι διοικήσεις των οργανισμών τους επέλεγαν να ακολουθήσουν τους αριθμούς και ξεκίνησαν τη φρενήρη παραγωγή βίντεο. Μόλις αποκαλύφθηκε πως τα νούμερα ήταν χαλκευμένα, άρχισε μια οργισμένη, αλλά στην πραγματικότητα αναιμική αντίδραση από υπεύθυνους μάρκετινγκ, διαφημιζόμενους και media από όλον τον κόσμο. Ηταν ήδη αργά.
Το Facebook, που συνέδεσε την άνοδό του με την τεχνολογική έκρηξη των κινητών τηλεφώνων, είναι πια ο παγκόσμιος διανομέας, ο παγκόσμιος λογοκριτής, είναι ο οργανισμός που αλλάζοντας έναν αλγόριθμο μπορεί να διαλύσει έναν δημοσιογραφικό οργανισμό. Αν υπολογίσει κανείς πως ο μέσος δυτικός άνθρωπος κάτω των 35 τσεκάρει το κινητό του κατά μέσο όρο 85 φορές την ημέρα, καταλαβαίνει πως έχει συγκεντρωθεί τόση δύναμη σε τόσο μικρό διάστημα σε τόσο λίγους ανθρώπους.
Η αλήθεια είναι πως κανείς δεν ανάγκασε κανέναν από τους 1,7 δισεκατομμύρια χρήστες του FB να εγκαταλείψουν τις ελευθερίες και την ιδιωτικότητά τους με αντάλλαγμα τις ευκολίες που τους δίνονται. Και όπως μπορεί να αντικρούσει κάποιος, ο έλεγχος των media ήταν πάντα μια ομιχλώδης ιστορία για να στεναχωρηθούμε τώρα. Μόνο που υπήρχε μία διαφορά: Το μονοπώλιο στη διανομή είναι κάτι πρωτόγνωρο στην ανθρώπινη Ιστορία. Και αυτό είναι πάρα πολύ ανησυχητικό, ειδικά από τη στιγμή που ακόμη και αυτό το κείμενο, μετά την εκτύπωσή του, ελπίζει να διανεμηθεί ικανοποιητικά στο Facebook.
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 2 Οκτωβρίου 2016
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
