Η κατάσταση στη Μέση Ανατολή συνεχίζει να είναι εκρηκτική. Στη Συρία η Δύση βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα δίλημμα: μια πιο «επιθετική» επέμβαση θα έκανε τα πράγματα χειρότερα, κυρίως σε ό,τι αφορά το Προσφυγικό και την τρομοκρατία –η αποχώρηση και αποδέσμευση, το ίδιο. Το Ιράκ, η Λιβύη, το Αφγανιστάν και άλλες χώρες της ευρύτερης Μέσης Ανατολής επίσης αποτελούν περίτρανα παραδείγματα ότι κάτι δεν πήγε καθόλου καλά με τις παραδοσιακές επεμβάσεις της Δύσης στην περιφέρεια. Η διάθεση για εκδημοκρατισμό και «οικοδόμηση κρατών» έχει στερέψει, ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» έχει αποτύχει και οποιαδήποτε ενέργεια θα έχει στο εξής το τίμημά της. Εχει έρθει το τέλος της εποχής των δυτικών επεμβάσεων στη Μέση Ανατολή; Πρόσφατη έκθεση της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της βρετανικής Βουλής των Κοινοτήτων καταδίκασε τον ρόλο της Βρετανίας και του τότε πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον στην επέμβαση στη Λιβύη με σκοπό την ανατροπή του Μουαμάρ Καντάφι. Σύμφωνα με την έκθεση, η επέμβαση εκτελέστηκε μη λαμβάνοντας υπόψη την πραγματικότητα στο εσωτερικό της Λιβύης, ο σχεδιασμός για τη διάδοχη κατάσταση ήταν ελλιπής, η Βρετανία απέτυχε να αναγνωρίσει ότι η απειλή που αποτελούσε το καθεστώς Καντάφι προς τους πολίτες ήταν μεγαλοποιημένη και ότι μεταξύ των ανταρτών το ισλαμιστικό στοιχείο ήταν έντονο. Το αποτέλεσμα ήταν «πολιτική και οικονομική κατάρρευση, πόλεμος μεταξύ των πολιτοφυλακών και των φυλών, ανθρωπιστική και μεταναστευτική κρίση, εκτενή φαινόμενα παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η εμφάνιση του αποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτους στη Βόρεια Αφρική».
Μπορεί η έκθεση-κόλαφος να αφορά πρωτίστως τη Βρετανία και να περιορίζεται στη Λιβύη, όμως θα μπορούσε να αναφέρεται σε οποιαδήποτε ανάμειξη της Δύσης στη Μέση Ανατολή μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. «Η κατάσταση στη Μέση Ανατολή έγινε από απογοητευτική καταστροφική με την αμερικανική επέμβαση στο Ιράκ το 2003. Τότε, πιστεύω, ξεκίνησε η διαδικασία αποξήλωσης του περιφερειακού συστήματος που επισπεύσθηκε στον απόηχο των εσωτερικών εξελίξεων στο πλαίσιο της Αραβικής Ανοιξης, όταν η Συρία βυθίστηκε στον πόλεμο» είπε μιλώντας στο «Βήμα» η Ρόουζμαρι Χόλις, καθηγήτρια Σπουδών για την Πολιτική στη Μέση Ανατολή στο Πανεπιστήμιο Σίτι του Λονδίνου.
«Στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική ο κόσμος γενικά δεν αντιμετωπίζει θετικά την περίοδο της ευρωπαϊκής αποικιοκρατικής επέκτασης στην περιοχή μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τώρα που τα σύνορα που επιβλήθηκαν στον αραβικό κόσμο, με τη συμφωνία Σάικς – Πικό, ξηλώνονται, αυτή η πρώιμη περίοδος δυτικών επεμβάσεων δέχεται εκ νέου κριτική. Καθώς οι Βρετανοί και οι Γάλλοι αποχωρούσαν τις δεκαετίες του 1960 και 1970, η περιοχή έγινε θέατρο ανταγωνισμού των δύο υπερδυνάμεων. Στη συνέχεια η Σοβιετική Ενωση κατέρρευσε και η αμερικανική επιρροή στην περιφέρεια δεν είχε αντίπαλο. Εκ των υστέρων οι Αμερικανοί κατηγορούνται ότι υποστήριξαν δικτατορικά καθεστώτα και ότι δεν έκαναν πολλά για να βοηθήσουν τους λαούς να εκφράσουν τη βούλησή τους. Η Ευρωπαϊκή Ενωση στο μεταξύ προσπάθησε να προωθήσει μεταρρυθμίσεις, αλλά πρόκειται για μια τόσο περίπλοκη γραφειοκρατία που δεν μπορεί να δράσει αποφασιστικά σε επιμέρους κράτη. Αλλά και οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι κατηγορούνται ότι έκλειναν συμφωνίες με δικτάτορες με σκοπό να αποτρέψουν τη μετανάστευση προς την ΕΕ τις δεκαετίες του 1990 και του 2000» προσέθεσε.
«Πιστεύοντας ότι είχαν μάθει από τα λάθη του Ιράκ, τα μέλη του ΝΑΤΟ περιόρισαν την επέμβασή τους στη Λιβύη βοηθώντας τους αντάρτες και αποφεύγοντας να εισβάλουν στη χώρα. Μόνο που και αυτή η στρατηγική αποδείχθηκε εξίσου λανθασμένη. Η εμπειρία του Ιράκ απέτρεψε τις ΗΠΑ και τους Ευρωπαίους από το να αναμειχθούν περισσότερο στρατιωτικά στη Συρία, με επίσης αρνητικές συνέπειες» κατέληξε η καθηγήτρια Χόλις.
Τα θύματα του πολέμου κυβέρνησης – ανταρτών στο Χαλέπι
Δύο εκατομμύρια Σύροι εγκλωβισμένοι και αβοήθητοι
Τις σφοδρότερες αεροπορικές επιδρομές των τελευταίων μηνών δέχθηκε την περασμένη εβδομάδα το Χαλέπι, λίγο αφότου κατέρρευσε η εκεχειρία στη Συρία, που είχε συμφωνηθεί στις αρχές Σεπτεμβρίου μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ρωσίας. Ουάσιγκτον και Μόσχα επέρριπταν ευθύνες η μία στην άλλη, τη στιγμή που ξεκινούσαν εκ νέου διπλωματικές προσπάθειες διάσωσης της εκεχειρίας, στη Νέα Υόρκη. Το Χαλέπι, άλλοτε σημαντικό εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο της Συρίας, δέχθηκε αλλεπάλληλες αεροπορικές επιθέσεις στο ανατολικό τμήμα που ελέγχουν οι αντάρτες. Περίπου δύο εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται εγκλωβισμένοι στον πόλεμο κυβέρνησης – ανταρτών για τον έλεγχο της πόλης και η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε αυτούς βρέθηκε στο επίκεντρο της συμφωνίας ΗΠΑ – Ρωσίας για κατάπαυση του πυρός στη Συρία. Ωστόσο, η πολύνεκρη επίθεση στο κομβόι των Ηνωμένων Εθνών και της Συρο-αραβικής Ερυθρής Ημισελήνου (Syrian Arab Red Crescent, SARC) οδήγησε στην απόφαση του ΟΗΕ για προσωρινή αναστολή της παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας στο Χαλέπι. Ο Λευκός Οίκος κατηγόρησε τη Ρωσία για την επίθεση, ενώ η Μόσχα αρνήθηκε ότι δικά της ή της συριακής κυβέρνησης αεροσκάφη ευθύνονται για την επίθεση. Ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι και ο ρώσος ομόλογός του Σεργκέι Λαβρόφ διαφώνησαν έντονα στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, με τον επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας να καλεί τη Μόσχα να «καθηλώσει στο έδαφος» τα συριακά αεροσκάφη. Ο Λαβρόφ με τη σειρά του επέρριψε τις ευθύνες στους αντάρτες και στις ΗΠΑ υποστηρίζοντας ότι η συριακή κυβέρνηση δεν είναι δυνατόν να προχωρήσει σε μονομερή κατάπαυση του πυρός.
ΜΑΘΗΜΑ
«Το μάθημα που θα έπρεπε να μάθει η Δύση είναι ότι δεν γίνεται να διορθώσουμε δικτατορίες στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική διά της ισχύος. Θα πρέπει να αποδεχθούν τους περιορισμούς εστιάζοντας στην ανάγκη επίλυσης των ανθρωπιστικών ζητημάτων για τους αμάχους που υποφέρουν. Και αφού πουλάνε όπλα σε καθεστώτα που ακόμη μοιάζουν σταθερά, όπως κάποια κράτη του Κόλπου, οι δυτικές κυβερνήσεις θα μπορούσαν να είναι πιο ειλικρινείς ως προς τον ρόλο τους στην υποδαύλιση των συγκρούσεων. Και να επιβάλουν τους κανόνες που οι ίδιες έχουν ψηφίσει για τις εξαγωγές όπλων. Αυτά δυστυχώς δεν πρόκειται να διορθώσουν όλα τα προβλήματα, αλλά σίγουρα ούτε οι στρατιωτικές επεμβάσεις θα το κάνουν»
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
