Η Λιβύη κινδυνεύει να γίνει η Σομαλία της Μεσογείου

Στις 15 Σεπτεμβρίου του 2011 ο τέως πρωθυπουργός της Βρετανίας Ντέιβιντ Κάμερον και ο τότε πρόεδρος της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί μετέβησαν σε μια απελευθερωμένη Τρίπολη όπου τους υποδέχτηκαν περιχαρείς αντάρτες, ευγνώμονες για τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ που συνέβαλαν στην επικράτησή τους επί των δυνάμεων του Μουαμάρ Καντάφι.

«Οι φίλοι σας στη Βρετανία και στη Γαλλία θα σταθούν δίπλα σας καθώς ανοικοδομείτε τη χώρα σας και θεμελιώνετε τη δημοκρατία για το μέλλον» είχε δηλώσει τότε ο κ. Κάμερον, παρασυρόμενος από τον αέρα αισιοδοξίας που έπνεε στη μεσογειακή αυτή χώρα. Ολοι, ντόπιοι και αλλοδαποί, πολίτες και πολιτικοί, πίστευαν πως η Λιβύη θα είχε το πιο λαμπρό μέλλον από όλες τις υπόλοιπες χώρες της Αραβικής Ανοιξης, έχοντας τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου σε ολόκληρη την Αφρική και μόλις έξι εκατομμύρια πολίτες.

«Η Δημοκρατία ήταν καθ’ οδόν» αναφέρει σε κείμενό του ο Κρις Στέφεν, ανταποκριτής του βρετανικού «Γκάρντιαν» στη Λιβύη και διερωτάται «τι θα μπορούσε να πάει στραβά;», μόνο και μόνο για να απαντήσει «Τα πάντα».

Στη Λιβύη πήγαν όλα στραβά γιατί μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα στην πολιτική ζωή επικράτησε η πόλωση που σύντομα μετατράπηκε σε μια μάχη για την εξουσία ανάμεσα στις δύο πιο οργανωμένες παρατάξεις της χώρας –τους ισλαμιστές από τη μία πλευρά και πρώην στελέχη του καθεστώτος Καντάφι από την άλλη πλευρά.

Παρότι μετά την πτώση του δικτάτορα ακολούθησαν εκλογές για την ανάδειξη μιας πρώτης μεταβατικής κυβέρνησης –του Γενικού Εθνικού Κογκρέσου -, εκλογές κατά τις οποίες οι πολίτες της χώρας προσήλθαν μαζικά στις κάλπες, οι όποιες ελπίδες για σταθερότητα και πρόοδο εξανεμίστηκαν τον Σεπτέμβριο του 2012 όταν τζιχαντιστές πραγματοποίησαν επίθεση στο προξενείο των ΗΠΑ στη Βεγγάζη δολοφονώντας τον αμερικανό πρεσβευτή στη Λιβύη Κρις Στίβενς και τρεις ακόμη ανθρώπους.

«Τότε έγινε ξεκάθαρο πως η τρομοκρατία ήταν ένα μετα-επαναστατικό δεδομένο της ζωής στη χώρα. Στο κοινοβούλιο στην Τρίπολη επικρατούσε χάος καθώς το όνειρο της επανάστασης μετατράπηκε σε εφιάλτη. Ισχυρές πολιτοφυλακές αρνήθηκαν να παραδώσουν τα όπλα και εγκαθιδρύθηκαν ως πολιτικοί παράγοντες με αξιώσεις» αναφέρει στο κείμενό του ο κ. Στέφεν, επισημαίνοντας ότι «η πολιτική της Λιβύης παρέμεινε εγκλωβισμένη στο κλίμα καχυποψίας και δυσπιστίας που είχε δημιουργήσει ο Καντάφι, ο οποίος διατήρησε την εξουσία για περισσότερο από τέσσερις δεκαετίες».

Το 2014, μετά τη διάσπαση του Γενικού Εθνικού Κογκρέσου και υπό τις πιέσεις της Βρετανίας και άλλων χωρών της Δύσης, πραγματοποιήθηκαν νέες εκλογές με στόχο την ανάδειξη ενός νέου κοινοβουλίου και μια νέα αρχή. Αλλά το αποτέλεσμα ήταν ο περαιτέρω διχασμός των Λίβυων και η διαίρεση της χώρας στα δύο. Οι ηττημένοι Ισλαμιστές σχημάτισαν την «Αυγή της Λιβύης», μια ένοπλη ισλαμιστική συμμαχία, η οποία προέβη στην κατάληψη της Τρίπολης. Τα υπόλοιπα μέλη της νέας Βουλής κατέφυγαν στην παραθαλάσσια πόλη Τομπρούκ, δίνοντας έτσι το έναυσμα για το ξέσπασμα της εμφύλιας σύρραξης που εξακολουθεί να μαίνεται στη χώρα δίχως να υπάρχει καμιά ελπίδα, τουλάχιστον προς το παρόν, για εκτόνωση των εντάσεων.

Την ίδια ώρα, το Ισλαμικό Κράτος εξακολουθεί να αυξάνει την επιρροή του ενώ οι λίβυοι ηγέτες, ανεξάρτητα από την παράταξη στην οποία ανήκουν, εμφανίζονται αρνητικοί στο ενδεχόμενο επέμβασης ξένων δυνάμεων. «Οι μνήμες της κυριαρχίας ξένων δυνάμεων στη Λιβύη έχουν κάνει καχύποπτους τους Λίβυους όσον αφορά τα κίνητρα των ξένων και οι όποιες προσφορές βοηθείας με στόχο την οικοδόμηση ενός σύγχρονου κράτους απορρίφτηκαν» σημειώνει ο κ. Στέφεν.

Τον περασμένο Δεκέμβριο σχηματίστηκε μια νέα κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και τη συμβολή της Βρετανίας, της Ιταλίας και των ΗΠΑ. Απέτυχε, ωστόσο, να σχηματίσει αξιόμαχες δυνάμεις ασφαλείας με αποτέλεσμα σήμερα να εξαρτάται από παραστρατιωτικές οργανώσεις οι οποίες εξακολουθούν να μάχονται μεταξύ τους. Αλλά η κατάληψη, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας, σημαντικών λιμανιών και πετρελαϊκών εγκαταστάσεων στα ανατολικά της χώρας από δυνάμεις πιστές στον στρατηγό Χαλίφα Χαφτάρ, πρώην μέλος του καθεστώτος Καντάφι και επικεφαλής, σήμερα, των δυνάμεων που εδρεύουν στο Τομπρούκ, θέτει άμεσα σε κίνδυνο την επιβίωση αυτής της νέας και ελάχιστα δημοφιλούς κυβέρνησης.

Καταλήγοντας και επικαλούμενος τα λόγια του Τζόναθαν Πάουελ, ενός βετεράνου ειδικού απεσταλμένου της Βρετανίας στη Λιβύη, ο Κρις Στέφεν υποστηρίζει ότι όλα αυτά συντελούν στο να γίνει η Λιβύη «η Σομαλία της Μεσογείου».