Στο πολιτικό αδιέξοδο στην Ουάσιγκτον που προκύπτει κυρίως από τις εξαρτήσεις της αμερικανικής πολιτικής τάξης συλλήβδην από τα διάφορα οικονομικά, κοινωνικά και άλλα λόμπι, αποδίδουν την κάμψη της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας της αμερικανικής οικονομίας οι απόφοιτοι του Harvard Business School. Παράλληλη έρευνα που διενήργησε το διάσημο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης σε τυχαίο δείγμα πολιτών έδειξε ότι και οι Αμερικανοί ψηφοφόροι συμμερίζονται εν πολλοίς τις απόψεις των αποφοίτων.
Οι ερευνητές σημειώνουν ότι ο ρυθμός αύξησης του αμερικανικού ΑΕΠ επιβραδύνθηκε στο 2% την περίοδο μετά το έτος 2000 από το 3% έως 4% που κυμαινόταν μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, επί μισό και πλέον αιώνα δηλαδή. Και οι αιτίες για την επιβράδυνση αυτή είναι πολλές: από τον εξαιρετικά περίπλοκο φορολογικό κώδικα και το εξίσου μπερδεμένο σύστημα μετανάστευσης που ισχύουν στις ΗΠΑ μέχρι το έωλο και ανεπαρκές οδικό δίκτυο της χώρας.
Φταίει το πολιτικό σύστημα
Οι απόφοιτοι οικονομολόγοι (ως επί το πλείστον) της φημισμένης Σχολής του Χάρβαρντ θεωρούν ότι η απώλεια ανταγωνιστικότητας της αμερικανικής οικονομίας οφείλεται επίσης στο άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ πλουσίων και φτωχών –στις μεγάλες εισοδηματικές διαφορές, δηλαδή που έχουν διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια –και επίσης στην αύξηση του αριθμού των Αμερικανών που βρίσκονται σε παραγωγική ηλικία και είτε καταγράφονται ως άνεργοι είτε έχουν πάψει πλέον να αναζητούν εργασία.
Το συμπέρασμα της έρευνας είναι ότι το αμερικανικό πολιτικό σύστημα είναι εκείνο που βλάπτει την οικονομία. Την άποψη αυτή, μάλιστα, συμμερίζονται οι απόφοιτοι του Χάρβαρντ ανεξάρτητα από τις πολιτικές τοποθετήσεις τους. Συγκεκριμένα, τη συμμερίζονται το 82% των υποστηρικτών του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, το 56% των υποστηρικτών του Δημοκρατικού Κόμματος και το 74% όσων δηλώνουν ανεξάρτητοι, ότι δεν υποστηρίζουν δηλαδή κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα στις ΗΠΑ.
«Μόνο μια μικρή μειοψηφία αποφοίτων μελών είτε του ενός είτε του άλλου κόμματος έχει την αίσθηση ότι το κόμμα του ενεργεί κατά τρόπο που ευνοεί την οικονομική ανάπτυξη», δηλώνει στο Reuters ο Γιαν Ρίβκιν, καθηγητής στην Harvard Business School και εκ των υπευθύνων της έρευνας. Σημειωτέον ότι, οι ερευνητές δεν ρώτησαν τους συμμετάσχοντες στην έρευνα ποιον εκ των υποψηφίων των επικείμενων προεδρικών εκλογών υποστηρίζουν, τον Ρεπουμπλικανό Ντόναλντ Τραμπ δηλαδή ή τη Δημοκρατική Χίλαρι Κλίντον.
Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι σε ανάλογη έρευνα που διενήργησε η Harvard Business School στο σύνολο του αμερικανικού λαού επίσης υπέδειξε, αν και με χαμηλότερα ποσοστά, το αμερικανικό πολιτικό σύστημα ως υπεύθυνο για την αποδυνάμωση της οικονομίας. Συγκεκριμένα, το 49% των Ρεπουμπλικανών, το 38% των ανεξάρτητων και το 26% των Δημοκρατών θεωούν ότι οι πολιτικοί βλάπτουν την ανάπτυξη.
Πιέσεις από τα λόμπι
Πολλοί απόφοιτοι του Χάρβαρντ, εξάλλου, ανησυχούν ότι όποιος εκ των δύο υποψηφίων εκλεγεί δεν θα καταφέρει να υπερβεί το πολιτικό αδιέξοδο που ταλανίζει την αμερικανική οικονομία. «Όποιος κι αν εκλεγεί, κάτω από το σημερινό σύστημα θα έχει να αντιμετωπίσει πιέσεις τόσο ισχυρές μέχρι του σημείου να παραλύσει και να αδυνατεί να αντιδράσει», δήλωσε χαρακτηριστικά ο καθηγητής Ρίβκιν.
Σε τι συνίσταται, όμως, το πολιτικό αδιέξοδο και πώς «λειτουργεί»; Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας του Χάρβαρντ, το πρόβλημα είναι μάλλον κομματικό. Μέλη, βουλευτές και γερουσιαστές των δύο κομμάτων είναι εκείνοι που εμποδίζουν την ομοσπονδιακή κυβέρνηση να αντιμετωπίσει τα διαρθρωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η αμερικανική οικονομία προκειμένου να υπερβεί το αδιέξοδο. Κι αυτό συμβαίνει επειδή τα μέλη, οι βουλευτές και οι γερουσιαστές έχουν ασφυκτικές εξαρτήσεις από τα διάφορα οικονομικά ή και κοινωνικά λόμπι.
Η έρευνα αναφέρει ορισμένα παραδείγματα πολιτικού αδιεξόδου, που αν λυνόταν θα μπορούσαν να προωθηθούν διαρθρωτικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Θα έπρεπε να αλλάξουν οι νομικοί κανόνες που επιτρέπουν τον μεροληπτικό εκλογικό καταμερισμό σε διάφορες περιφέρειες ώστε να διασφαλίζεται η ηγεμονία ενός κόμματος.
Θα έπρεπε να αλλάξει ο τρόπος χρηματοδότησης των προεκλογικών εκστρατειών των υποψηφίων (πρόκειται ασφαλώς για τη βασική αιτία των εξαρτήσεων των πολιτικών από τα λόμπι). Θα έπρεπε να μπουν χρονικά όρια στη θητεία των μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων και της Γερουσίας. Και επίσης να καταργηθούν οι κομματικοί έλεγχοι στη διαδικασία προώθησης των ομοσπονδιακών νομοθετημάτων.
Στην έρευνα συμμετείχαν 4.807 απόφοιτοι του Harvard Business School (απάντησαν στις ερωτήσεις της Σχολής από τις 3 Μαΐου έως τις 6 Ιουνίου 2016) και 1.048 Αμερικανοί πολίτες (απάντησαν από τις 10 έως τις 26 Ιουνίου). Το περιθώριο λάθους της έρευνας που διενεργήθηκε στους πολίτες καθορίστηκε στο 3,3%. Περιθώριο λάθους για την έρευνα στους αποφοίτους του Χάρβαρντ δεν καθορίστηκε με το αιτιολογικό ότι δεν πρόκειται για τυχαίο δείγμα.
