Η ήττα που υπέστη η Χριστιανοδημοκρατική Ενωση (CDU) της Ανγκελα Μέρκελ στο κρατίδιο του Μεκλεμβούργου – Δυτικής Πομερανίας, όπου στις πρόσφατες τοπικές εκλογές παραγκωνίστηκε στην τρίτη θέση από το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), προκάλεσε πλήθος δημοσιευμάτων που προεξοφλούσαν ακόμη και την «αρχή του τέλους» της δεκαετούς και πλέον «ηγεμονίας» της γερμανίδας καγκελαρίου.
Με την ξενοφοβία στη χώρα να βρίσκεται σε άνοδο και τη μεταναστευτική πολιτική της Μέρκελ στο στόχαστρο από φίλους και εχθρούς, η (ακρο)δεξιά λαϊκιστική ρητορική βρίσκει πρόσφορο έδαφος έναντι της ψύχραιμης και πραγματιστικής πολιτικής της «σιδηράς κυρίας» της Ευρώπης. Ρατσιστές, αντιευρωπαϊστές και κρυπτοναζιστές συγκροτούν έναν άτυπο συνασπισμό εναντίον της. Ομως πόσο απειλούνται στην πραγματικότητα το κεντροδεξιό CDU και η ίδια η Μέρκελ εν όψει των ομοσπονδιακών εκλογών το 2017;
Με μόλις 1,6 εκατομμύρια κατοίκους, το βορειοανατολικό κρατίδιο του Μεκλεμβούργου – Δυτικής Πομερανίας, η εκλογική περιφέρεια της Μέρκελ, έχει περιορισμένη εκλογική σημασία σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Ωστόσο, δημοσιεύματα στον γερμανικό και διεθνή Τύπο έκαναν λόγο για μια μεγάλη συμβολική ήττα του CDU, η οποία χρεώνεται αποκλειστικά στην καγκελάριο. Συγκεκριμένα, το ποσοστό της Χριστιανοδημοκρατικής Ενωσης υποχώρησε κατά τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές του 2011, φθάνοντας μόλις το 19% –πίσω από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) που απέσπασε το 30% των ψήφων και το AfD, με περίπου 21%.
«Το AfD πήρε πάνω από 20% αλλά αποκλείεται από την τοπική κυβέρνηση. Επιπροσθέτως, μόλις το 16,5% των ψήφων του AfD προήλθε από πρώην ψηφοφόρους του CDU, επομένως στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για ένα ζήτημα «Μέρκελ εναντίον AfD». Σε συμβολικό επίπεδο, πράγματι η ενίσχυση του AfD έχει μεγαλύτερη σημασία, καθώς τα μέσα ενημέρωσης και οι αντίπαλοι της Μέρκελ προσπαθούν να την αποδώσουν αποκλειστικά στην ίδια και στην πολιτική που ακολούθησε στο θέμα των προσφύγων. Δεδομένου όμως ότι η Μέρκελ έχει ευθέως αποκρούσει τις κατηγορίες, παίζοντάς τα όλα για όλα υπερασπιζόμενη την φιλο-προσφυγική και αντι-λαϊκιστική της πολιτική, οι συνέπειες μπορεί να είναι μικρότερες από το αναμενόμενο» λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο Κας Μούντε, καθηγητής στη Σχολή Δημοσίων και Διεθνών Υποθέσεων (SPIA) στο Πανεπιστήμιο της Τζόρτζια στις Ηνωμένες Πολιτείες και ειδικός στον πολιτικό εξτρεμισμό και τον λαϊκισμό στην Ευρώπη.
Επόμενη κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση είναι οι τοπικές εκλογές στο Βερολίνο στις 18 Σεπτεμβρίου, όπου το AfD αναμένεται να εκπροσωπηθεί στο τοπικό κοινοβούλιο. Μάλιστα, πρόσφατη δημοσκόπηση για λογαριασμό της γερμανικής τηλεόρασης ARD το τοποθετεί στο 15%, που σημαίνει ότι μαζί με την Αριστερά θα έχει εξασφαλίσει την τέταρτη θέση πίσω από το SPD (21%), το CDU (19%) και τους Πράσινους (16%). Αν οι δημοσκοπήσεις επαληθευτούν, θα πρόκειται για το δέκατο από τα 16 τοπικά κοινοβούλια, όπου θα εκπροσωπείται το AfD, έπειτα από μια σειρά εκλογικών επιτυχιών: τον περασμένο Μάρτιο απέσπασε 24,3%, 15,1% και 12,1% στις τοπικές εκλογές σε Σαξονία – Ανχαλτ, Βάδη – Βυρτεμβέργη και Ρηνανία – Παλατινάτο αντίστοιχα. Από το 2013 που ιδρύθηκε, το ξενοφοβικό κόμμα βλέπει τα ποσοστά του να αυξάνονται σταθερά –ειδικά μετά τον Σεπτέμβριο του 2015, όταν η Γερμανία άνοιξε τα σύνορά της στους πρόσφυγες από τη Συρία και άλλες εμπόλεμες χώρες της Μέσης Ανατολής.
Ωστόσο, το AfD δηλώνει ότι δεν είναι το τοπικό επίπεδο που το ενδιαφέρει: «Τα εθνικά ζητήματα είναι αυτά που κυριαρχούν σε αυτές τις τοπικές εκλογές» δήλωσε πριν από την εκλογική αναμέτρηση στο Μεκλεμβούργο – Δυτική Πομερανία ο Λάιφ Ερικ Χολμ, επικεφαλής του AfD στο κρατίδιο. «Πρώτα ήταν η λανθασμένη διάσωση του ευρώ, μετά η ενεργειακή πολιτική της Μέρκελ και στη συνέχεια –και το χειρότερο από όλα –η προσφυγική κρίση, που προκάλεσε τον φόβο των πολιτών για το τι άλλο πρόκειται να ακολουθήσει. Η διαχείριση όλων αυτών των ζητημάτων ήταν ανεπαρκής και δεν υπήρχε καμία συντηρητική εναλλακτική» συμπλήρωσε.
Το AfD κατηγορεί το κόμμα της Μέρκελ ότι «μετακινήθηκε προς τα αριστερά» και ότι πλέον η πολιτική του δεν διαφέρει από εκείνη του κυβερνητικού του εταίρου, του SPD. Ισχυρίζεται ότι το ίδιο πρόκειται να πάρει τη θέση του παλαιού CDU. «Η εκλογική επιτυχία του AfD είναι ένας συνδυασμός του αντι-μεταναστευτικού αισθήματος και της ευρύτερης πολιτικής δυσαρέσκειας. Το κόμμα δεν συνιστά κίνδυνο για τη δημοκρατία καθαυτό, όπως το NSDAP του Χίτλερ, αλλά αμφισβητεί βασικές αξίες της φιλελεύθερης δημοκρατίας, που αφορούν κυρίως τα δικαιώματα των μειονοτήτων. Ομως οι δημοσκοπήσεις σε ομοσπονδιακό επίπεδο το τοποθετούν γύρω στο 10%, ποσοστό πολύ χαμηλότερο από εκείνο αντίστοιχων κομμάτων σε γειτονικές δυτικοευρωπαϊκές χώρες» είπε ο καθηγητής Μούντε.
Κάι Αρτσχάιμερ: «Οι Χριστιανοδημοκράτες προηγούνται και δεν έχει βρεθεί διάδοχός της»
Κάι Αρτσχάιμερ: «Οι Χριστιανοδημοκράτες προηγούνται και δεν έχει βρεθεί διάδοχός της»
«Το AfD αποτελεί έναν ανησυχητικό συνασπισμό δυνάμεων, που όμως έχει καταφέρει να αποστασιοποιηθεί από τον ακροδεξιό εξτρεμισμό, ο οποίος δεν έχει εκλογική απήχηση στη χώρα»
είπε στο «Βήμα» ο Κάι Αρτσχάιμερ, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Μάιντς στη Γερμανία.Πόσο επικίνδυνη είναι η εκλογική επιτυχία του AfD στο κρατίδιο του Μεκλεμβούργου-Δυτικής Πομερανίας, όπως και σε προηγούμενες τοπικές εκλογές, για το CDU και συγκεκριμένα για την Ανγκελα Μέρκελ;
«Στο παρελθόν οι γερμανοί Χριστιανοδημοκράτες, δηλαδή το CDU αλλά και το πιο δεξιό κόμμα της Χριστιανοκοινωνικής Ενωσης στη Βαυαρία (CSU), ήταν σε θέση να αντλούν ψηφοφόρους από ένα πολύ ευρύ ιδεολογικό φάσμα, κάτι που τους έδινε ένα δομικό πλεονέκτημα έναντι της περισσότερο κατακερματισμένης Αριστεράς. Ενας λόγος για αυτή την ευνοϊκή θέση ήταν ότι όλα τα προγενέστερα του AfD κόμματα στα δεξιά του CDU –η Γερμανική Λαϊκή Ενωση (DVU), το Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα Γερμανίας (NPD) και οι Ρεπουμπλικανοί (REP) –ήταν συνδεδεμένα με το ναζιστικό παρελθόν της Γερμανίας.
»Το AfD είναι το πρώτο «σύγχρονο» ακροδεξιό κόμμα της Γερμανίας και οι πρόσφατες εκλογικές του επιτυχίες είναι ενδεικτικές του προβλήματος που αντιμετωπίζει τώρα το CDU.
»Εχοντας, ωστόσο, πει όλα αυτά πρέπει να επισημάνουμε ότι οι Χριστιανοδημοκράτες βρίσκονται πολύ μπροστά από τα υπόλοιπα κόμματα στις δημοσκοπήσεις και ακόμη δεν υπάρχει κάποιος ξεκάθαρος διάδοχος της Μέρκελ. Ο σχηματισμός κυβέρνησης μετά τις εκλογές του 2017 θα είναι δύσκολη υπόθεση, αλλά εκτιμώ ότι επικεφαλής της θα είναι και πάλι το CDU, με τη Μέρκελ στο τιμόνι».
Ποιοι είναι οι ψηφοφόροι του AfD, τι αντιπροσωπεύει το κόμμα και πού οφείλεται η δυναμική του;
«Οι ψηφοφόροι του AfD προσομοιάζουν στους ψηφοφόρους άλλων δεξιών, λαϊκιστικών κομμάτων. Είναι κατά κύριο λόγο άνδρες και ανησυχούν πολύ για τη μετανάστευση και την υποτιθέμενη ισλαμοποίηση της Γερμανίας. Είναι αξιοσημείωτο ότι το AfD κατάφερε να προσελκύσει πολλούς πρώην «μη ψηφοφόρους», που στην ουσία είχαν εγκαταλείψει το πολιτικό σύστημα αφού αισθάνονταν ότι δεν μπορούσε να τους εκπροσωπήσει κανένα από τα υπάρχοντα κόμματα.
Μέρος της τρέχουσας επιτυχίας του AfD είναι ότι προσελκύει ένα πολύ ευρύ φάσμα δεξιών ψηφοφόρων, το οποίο σίγουρα περιλαμβάνει και κάποιους εξτρεμιστές. Η ρητορική του κόμματος είναι εξαιρετικά λαϊκιστική και ορισμένες φορές εμπρηστική, ενώ κάποια από τα ηγετικά στελέχη του διατηρούν και προωθούν αμφιλεγόμενες πολιτικές απόψεις».
Σε μια χώρα που εξαιτίας του παρελθόντος της προσπαθούσε να κρατήσει τα ακροδεξιά κόμματα στο περιθώριο της πολιτικής ζωής, τι σημαίνει η άνοδος του AfD, αλλά και η ύπαρξη του νεοναζιστικού NPD και του αντι-ισλαμικού κινήματος Pegida, που δεν μπορούν να αγνοηθούν; Μπορεί να δούμε μελλοντική ένωσή τους κάτω από μια κοινή ακροδεξιά ομπρέλα και συνεπώς μεγαλύτερα εκλογικά κέρδη;
«Το NPD έχει βαλτώσει, δεν έχει πιθανότητες επιτυχίας. Εχει χρεοκοπήσει, έχει χάσει τις έδρες του σε τοπικό επίπεδο και σύντομα μπορεί να τεθεί εκτός νόμου. Εκτιμώ ότι μεγάλο μέρος των πρώην ψηφοφόρων του έχει απορροφηθεί από το AfD. Παρότι το αντιμεταναστευτικό συναίσθημα στη Γερμανία είναι εκτεταμένο, το Pegida παραμένει κατά κύριο λόγο τοπικό φαινόμενο, το οποίο εντοπίζεται κατά βάση στην περιοχή της Δρέσδης.
Σε ορισμένα σημεία της Ανατολικής Γερμανίας και κυρίως στη Θουριγγία, το AfD αντιγράφει τη ρητορική και την αισθητική του Pegida και στο τέλος μπορεί επίσης να απορροφήσει τους ακτιβιστές και τους υποστηρικτές του.
Το AfD είναι αυτό που συνιστά την πιο ενδιαφέρουσα εξέλιξη σε αυτόν τον χώρο. Μέχρι στιγμής έχει καταφέρει, σε μεγάλο βαθμό, να απομακρυνθεί από τον παραδοσιακό δεξιό εξτρεμισμό, ο οποίος δεν έχει σχεδόν καμία εκλογική απήχηση στη Γερμανία.
Παρ’ όλα αυτά αποτελεί έναν ανησυχητικό συνασπισμό ομάδων και προσωπικοτήτων. Για εμένα δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο το ποια θα είναι τελικά η πορεία του».
Σουζάνα Φογκτ: «Η ψήφος με βάση το συναίσθημα αποτελεί πραγματική πρόκληση»
Σουζάνα Φογκτ: «Η ψήφος με βάση το συναίσθημα αποτελεί πραγματική πρόκληση»
«Δεν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι πλησιάζει το τέλος για την Ανγκελα Μέρκελ»
λέει στο «Βήμα» η Σουζάνα Φογκτ, διευθύντρια της αντιπροσωπείας του Ιδρύματος Konrad Adenauer στην Ελλάδα, σχολιάζοντας τα αποτελέσματα των εκλογών της περασμένης Κυριακής στο κρατίδιο Μεκλεμβούργο-Δυτική Πομερανία όπου το CDU ήρθε τρίτο μετά την ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD). «Είναι όμως αναμφισβήτητα αλήθεια ότι η γενικότερη ατμόσφαιρα έχει γίνει πιο τεταμένη και δύσκολη» προσθέτει. Οι ψηφοφόροι του Μέκλενμπουργκ-Δυτικής Πομερανίας ψήφισαν συναισθηματικά και όχι κρίνοντας από τα στοιχεία: εκφράστηκαν στις κάλπες κατά της μετανάστευσης, παρότι το κρατίδιο έχει χαμηλό ποσοστό μεταναστών και προσφύγων, αγνοώντας τη βελτίωση της οικονομίας. Τη «συναισθηματική ατζέντα» την επιβάλλουν το AfD και τα υπόλοιπα ακροδεξιά κόμματα και κινήματα. «Η ψήφος με βάση το συναίσθημα αποτελεί πραγματική πρόκληση για τα κόμματα του Κέντρου διότι η πολιτική δημόσια συζήτηση στη Γερμανία μετά τα γεγονότα της περασμένης χρονιάς έχει γίνει πολύ πιο συναισθηματική και οι αντιδράσεις είναι πιο συναισθηματικές» συνεχίζει η κυρία Φογκτ. «Η πρόκληση τόσο για το CDU όσο και για το SPD είναι να εξηγήσουν με στοιχεία τι συμβαίνει και γιατί. Πρέπει να εμμείνουν στην προσέγγιση αυτή, δεν πρέπει να επιτρέψουν στους εαυτούς τους να διολισθήσουν στην πολεμική δημαγωγική συζήτηση».
Η πρόκληση για τον μεσαίο χώρο γίνεται ακόμη μεγαλύτερη διότι «ο συναισθηματισμός, τόσο στη Γερμανία αλλά και σε μεγαλύτερο βαθμό αλλού, συνδυάζεται με μια ρητορική κατά των ελίτ, των ειδικών, του κατεστημένου και αυτό συμβάλλει στην όξυνση του κλίματος».
Μπορούν οι αντιδράσεις προς την προσφυγική πολιτική της Μέρκελ, ακόμη και από το αδερφό κόμμα CSU, να την αποτρέψουν από το να είναι υποψήφια για τέταρτη θητεία στην καγκελαρία ή να την αναγκάσουν να αλλάξει προσφυγική πολιτική; «Υπάρχει κριτική από κάποια μέλη του CSU, αλλά όσοι αντιτίθενται στην πολιτική της Μέρκελ οφείλουν να διατυπώσουν εναλλακτική πρόταση. Προς το παρόν δεν υπάρχει προσφυγική κρίση όπως πέρυσι –δεν γνωρίζουμε βέβαια τι θα γίνει με τη συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας –και η πρόκληση σήμερα είναι η διοικητική διεκπεραίωση και η ένταξη των προσφύγων καθώς και ο επαναπατρισμός όσων δεν έχουν δικαίωμα στο άσυλο. Είναι πολύ νωρίς για να μιλήσουμε για την υποψηφιότητα της Μέρκελ γιατί το ζήτημα θα παραμείνει ανοιχτό για αρκετό ακόμη διάστημα. Αλλά πιστεύω ότι προς το παρόν έγκειται σε εκείνους που αντιδρούν να εξηγήσουν τι πρέπει να γίνει και πώς» καταλήγει η κυρία Φογκτ.
Μια συμμορία, ένα κόμμα κι ένα κίνημα
Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (NPD)
Νεοναζιστές σε ελεύθερη πτώση
Το Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (NPD), νεοναζιστικό κόμμα που οι γερμανικές Αρχές περιγράφουν ως «ρατσιστικό, αντισημιτικό και ρεβιζιονιστικό», έχει φτάσει κοντά στο σημείο να τεθεί εκτός νόμου αρκετές φορές στη Γερμανία. Περίπου το 25% των ηγετικών στελεχών του έχει καταδικαστεί για εγκλήματα όπως επίθεση και βιαιοπραγία, εκβιασμό, υλικές ζημιές, διατάραξη της δημόσιας τάξης, παραβίαση του νόμου περί οπλοφορίας και δημιουργία εγκληματικής και τρομοκρατικής οργάνωσης. Το NPD δεν εκπροσωπείται στην ομοσπονδιακή Βουλή, έχει όμως κερδίσει έδρες σε μερικές περιφερειακές εκλογές. Πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι η οριστική απαγόρευση της λειτουργίας του δεν θα αργήσει.
Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD)
Η Ακροδεξιά με τον «καθεστωτικό» μανδύα
H Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) ζητεί η χώρα να κλείσει τα σύνορά της σε όλους τους πρόσφυγες και είναι το τρίτο δημοφιλέστερο κόμμα σύμφωνα με δημοσκοπήσεις. Αρχικά κέρδισε δημοτικότητα προωθώντας τον ευρωσκεπτικισμό και επικρίνοντας τους χειρισμούς της Γερμανίας στην ελληνική κρίση χρέους. Αλλά καθιερώθηκε αντιτιθέμενο στη μετανάστευση και στους πρόσφυγες. Τον Ιανουάριο του 2016, η επικεφαλής του AfD Φράουκε Πέτρι δήλωσε: «Ο κόσμος πρέπει να αποτρέψει τους μετανάστες από το να μπαίνουν παράνομα (στη Γερμανία) από την Αυστρία. Εν ανάγκη, πρέπει να χρησιμοποιήσει όπλα». Ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε κατήγγειλε τη δήλωση αυτή ως «ντροπή για τη Γερμανία».
PEGIDA (Πατριώτες Ευρωπαίοι κατά της Ισλαμοποίησης της Δύσης)
Δαιμονοποιούν πρόσφυγες και Ισλάμ
Το ξενοφοβικό κίνημα PEGIDA εμφανίστηκε το 2014, απέκτησε ορμή το 2015 και σήμερα διαθέτει παραρτήματα σε όλη τη Γερμανία. Το υπουργείο Εσωτερικών διαπίστωσε τον Δεκέμβριο του 2015 ότι ακροδεξιές οργανώσεις, μεταξύ των οποίων το NPD, «ήλεγχαν και επηρέαζαν» διαδηλώσεις του PEGIDA σε τουλάχιστον έξι γερμανικά κρατίδια, ενώ ορισμένοι οπαδοί επεδείκνυαν ναζιστικά σύμβολα. Το PEGIDA καλλιεργεί τις ξενοφοβικές ανησυχίες ότι οι δυτικές αξίες και ο δυτικός πολιτισμός κινδυνεύουν από την έλευση των μουσουλμάνων που αναπτύσσουν αποκαλούμενες «παράλληλες κοινωνίες» στην Ευρώπη. Ο πρόεδρος της Γερμανίας Γιόακιμ Γκάουκ και η καγκελάριος Μέρκελ έχουν καταφερθεί δημοσίως εναντίον του PEGIDA. Πηγή: Human Rights First
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
