Λαϊκισμός: μια άχρηστη έννοια

Ο λαϊκισμός είναι πια μια άχρηστη έννοια.

Για τον λαϊκισμό έχουν γραφτεί χιλιάδες σελίδες. Παρά την αμφισβήτηση που συνόδευσε από την αρχή την έννοια ως προς την αναλυτική της αξία, ο όρος επιβίωσε στο καθημερινό πολιτικό λεξιλόγιο και ακόμη και σήμερα πολυχρησιμοποιείται με ερμηνευτικές αξιώσεις.

Ο λαϊκισμός απέδωσε την έξαρση της σχέσης του ηγέτη και πολιτικού εκφραστή με τον λαό και τα αιτήματά του, αυθεντικά ή κατασκευασμένα.

Κάθε έννοια είναι ένα κλειδί κατανόησης. Που μας ανοίγει μια πόρτα και μας πάει στην επόμενη φάση. Οταν μια λέξη είναι θολή και πολυσήμαντη, χάνει εξ αντικειμένου την ερμηνευτική της αξία. Ιδιαίτερα όμως μια λέξη, όπως ο λαϊκισμός, που μπορούν ως μομφή να αποδίδουν όλοι σε όλους.

Οι πολιτικές δυνάμεις αποδέχθηκαν τον όρο και υιοθέτησαν τη λειτουργία του. Μάλιστα, ακολούθησαν τον δρόμο του και τις πολιτικές συμπεριφορές που τον συνόδευσαν, ως σύντομο μονοπάτι προς την εξουσία. Προσκολλήθηκαν στο αυτονόητο του λαϊκισμού. Και αυτός εγκαταστάθηκε ως αυτονόητο στερεότυπο.

Στη φάση που διανύουμε, η έννοια του λαϊκισμού είναι πια καταφανώς άχρηστη. Ο λαϊκισμός, ανεπαρκής πάντα στην ερμηνεία του, παρεμπόδισε τη συνειδητοποίηση και ως συντελεστής μη κατανόησης έστρεψε την προσοχή σε εύκολες εξηγήσεις.

Η έννοια δεν ανιχνεύει το βάθος της καθυστέρησης της συνείδησης, ως πρόσληψη του πραγματικού κόσμου. Η ευχέρεια και η βολικότητα που περιέχει η λέξη καθίστανται τόπος ευχέρειας και βολικότητας της συνείδησης.

Υπάρχει μία ακόμη διάσταση που καθιστά σήμερα τον λαϊκισμό πέρα από την αχρηστία του και μηχανισμό παρεμπόδισης, ως ανάχωμα πλέον στην κατανόηση. Ο λαϊκισμός στον πυρήνα της σημασίας του εμπεριέχει μια διάσταση λαϊκής ενότητας. Ομιλεί ως εάν η ενότητα αυτή είναι δεδομένη, δεδομένη πάντα και αδιατάρακτη. Ποτέ δεν ίσχυε και τώρα –το τώρα μας ενδιαφέρει –ισχύει ακόμη λιγότερο.

Η πραγματικότητα κλονίζει τις λέξεις. Το «εμείς ή αυτοί» του κ. Τσίπρα δεν είναι σχήμα λόγου και δεν αρκεί ο λαϊκισμός να το εξηγήσει. Πρόκειται για μια πολιτική στάση που εμπεριέχει την καθυπόταξη, πρόκειται για ένα πολιτικό σχέδιο που δεν αρκεί ο λαϊκισμός να το ερμηνεύσει.

Ετσι λοιπόν, όταν στην πολιτική σύγκρουση ακούμε κατηγορίες περί λαϊκισμού του ΣΥΡΙΖΑ, είμαστε εκτός μετώπου αντιπαράθεσης. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ένα λαϊκιστικό κόμμα. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα κόμμα που προτάσσει την καθολική εξουσία, αγνοώντας αυτό που ονομάζουμε αυθεντικό ή κατασκευασμένο λαϊκό αίτημα.

Οφείλουμε να προσπεράσουμε τη φθορά των λέξεων. Ο λόγος περί λαϊκισμού πια δεν χρησιμεύει. Ας τον εγκαταλείψουμε. Ας βρεθεί κάτι άλλο.