UNICEF: 50 εκατομμύρια τα ξεριζωμένα παιδιά

«Ημασταν συνέχεια φοβισμένοι. Πάντα γινόταν πόλεμος εκεί που ζούμε. Επαιρναν άνδρες παρά τη θέλησή τους· θα είχαν αναγκάσει και τα αδέλφια μου να πάνε μαζί τους διά της βίας. Θα είχαμε μείνει χωρίς λεφτά, χωρίς τίποτα. Ζούσαμε καλά μαζί, όμως τώρα όλα καταστράφηκαν. Ο καθένας από εμάς είναι σε διαφορετικό μέρος» περιγράφει ο μικρός Μουσταφά σε ένα από τα «Αδικα Παραμύθια» της UNICEF.

Ο ήρωας αυτής της αληθινής ιστορίας είναι μόνο ένα από τα 28 εκατομμύρια παιδιών που εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους λόγω συγκρούσεων για τις οποίες δεν ευθύνονται.

Εκατομμύρια περισσότερα μεταναστεύουν με την ελπίδα να βρουν μια καλύτερη και ασφαλέστερη ζωή, αγγίζοντας τα 50 εκατ. παιδιά που έχουν ξεριζωθεί από τις πατρίδες τους, όπως αποκαλύπτει η νέα έκθεση της UNICEF με τίτλο «Ξεριζωμένα: Η αυξανόμενη κρίση για τα παιδιά των προσφύγων και μεταναστών». Σύμφωνα με τα ευρήματα της έκθεσης, τα εκτοπισμένα παιδιά, συχνά τραυματισμένα από τις συγκρούσεις και τη βία, αντιμετωπίζουν επιπλέον κινδύνους στον δρόμο: κίνδυνο πνιγμού περνώντας τη θάλασσα, υποσιτισμού και αφυδάτωσης, εμπορίας, απαγωγής, βιασμού, ακόμη και φόνου. Αντιμετωπίζουν ξενοφοβία και διακρίσεις.

Οι μισοί πρόσφυγες είναι παιδιά

«Είχα κάποια παιχνίδια που αγαπούσα πάρα πολύ κι ευχόμουν να μπορούσα να τα πάρω μαζί μου. Μας είπαν ότι θα περπατούσαμε πολύ, ότι θα κουραστώ και θα τα πετάξω. Συνέχεια σκέπτομαι σχετικά με αυτό που μας συμβαίνει. Πρόκειται να πεθάνουμε; Ο Θεός να βάλει το χέρι του! Εδώ δεν καταλαβαίνω τη γλώσσα, τίποτα… Μου λείπουν οι φίλοι μου αλλά τι μπορώ να κάνω; Ποιον να κάνω φίλο; Δεν υπάρχει κανείς» συνεχίζει ο Μουσταφά την περιγραφή του.

Σύμφωνα με τα δεδομένα που παρουσιάζει η UNICEF, τα παιδιά αποτελούν ένα δυσανάλογο και αυξανόμενο ποσοστό των ατόμων που έχουν αναζητήσει καταφύγιο έξω από τις χώρες που γεννήθηκαν. Αποτελούν περίπου το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά περίπου το ήμισυ του συνόλου των προσφύγων. Περίπου το 45% όλων των παιδιών προσφύγων υπό την προστασία της Υπάτης Αρμοστείας (UNHCR) του ΟΗΕ προέρχονταν το 2015 από τη Συρία και το Αφγανιστάν.

«Οι ανεξίτηλες εικόνες μεμονωμένων παιδιών –το μικρό σώμα του Αϊλάν Κούρντι που ξεβράστηκε σε μια παραλία μετά από πνιγμό στη θάλασσα ή το εμβρόντητο και ματωμένο πρόσωπο του Ομράν Ντακνές που καθόταν σε ένα ασθενοφόρο όταν το σπίτι του καταστράφηκε –έχουν συγκλονίσει τον κόσμο» δήλωσε ο εκτελεστικός διευθυντής της Οργάνωσης Αντονι Λέικ. «Αλλά κάθε εικόνα, κάθε κορίτσι ή αγόρι, αντιπροσωπεύει πολλά εκατομμύρια παιδιά σε κίνδυνο –και αυτό απαιτεί η συμπόνια μας για τα μεμονωμένα παιδιά που βλέπουμε να συνδυαστεί με δράση για όλα τα παιδιά».

Από τα 28 εκατ. παιδιά που έχουν εκδιωχθεί από τις εστίες τους λόγω συγκρούσεων, εντός και εκτός συνόρων, συμπεριλαμβάνονται 10 εκατ. παιδιά πρόσφυγες –1 εκατ. αιτούντα άσυλο, των οποίων το καθεστώς ως πρόσφυγες δεν έχει ακόμη καθοριστεί –και κατ’ εκτίμηση 17 εκατ. εκτοπισμένα στο εσωτερικό των χωρών τους. Παιδιά σε απελπιστική ανάγκη για ανθρωπιστική βοήθεια και πρόσβαση σε κρίσιμες υπηρεσίες.

Ακόμη, για το 2015, πάνω από 100.000 ασυνόδευτοι ανήλικοι υπέβαλαν αίτηση για άσυλο σε 78 χώρες, τριπλάσιος αριθμός σε σχέση με το 2014. Τα ασυνόδευτα παιδιά είναι μεταξύ εκείνων που διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο από εκμετάλλευση και κακοποίηση, συμπεριλαμβανομένης της διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων.

Επιπλέον, σύμφωνα με την έκθεση, περίπου 20 εκατ. άλλα παιδιά διεθνείς μετανάστες έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους για διάφορους λόγους, συμπεριλαμβανομένων της ακραίας φτώχειας ή της βίας των συμμοριών. Πολλά διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο κακοποίησης και κράτησης, επειδή δεν έχουν καθόλου χαρτιά, έχουν αβέβαιο νομικό καθεστώς και δεν υπάρχει συστηματική παρακολούθηση και έλεγχος της ευημερίας τους.

Ενα παιδί πρόσφυγας είναι πέντε φορές πιο πιθανό να τεθεί εκτός σχολείου από ένα παιδί μη πρόσφυγα.

Οταν τελικά είναι σε θέση να πηγαίνουν στο σχολείο, είναι το μέρος στο οποίο τα παιδιά των μεταναστών και των προσφύγων είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίσουν διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένων της άδικης μεταχείρισης και του εκφοβισμού. «Ποιο θα είναι το τίμημα για όλους μας, αν δεν καταφέρουμε να παρέχουμε σε αυτούς τους νέους ανθρώπους ευκαιρίες για εκπαίδευση και για μια πιο φυσιολογική παιδική ηλικία; Πώς θα είναι σε θέση να συμβάλουν θετικά στις κοινωνίες τους; Αν δεν μπορούν, όχι μόνο θα αμαυρωθεί το μέλλον τους, αλλά και οι κοινωνίες τους θα γίνουν υποδεέστερες επίσης» αναρωτήθηκε ο κ. Λέικ.

Εξω από την τάξη, νομικοί φραγμοί εμποδίζουν τα παιδιά προσφύγων και μεταναστών από τη λήψη υπηρεσιών σε ισότιμη βάση με τα παιδιά που γεννήθηκαν σε μια χώρα. Στις χειρότερες περιπτώσεις, η ξενοφοβία μπορεί να κλιμακωθεί σε απευθείας επιθέσεις. Μόνο στη Γερμανία, οι αρχές κατέγραψαν 850 επιθέσεις εναντίον κέντρων φιλοξενίας προσφύγων το 2015.

Ως προς την Ελλάδα, ποσοστό 38% των αφίξεων προσφύγων, δηλαδή 60.000 από σύνολο 160.000, ήταν παιδιά ενώ στην Ιταλία ήταν μόνο 16% (15.000 από σύνολο 94.000). Πρώτη χώρα προέλευσης για την Ελλάδα είναι η Συρία (48%), ενώ για την Ιταλία η Νιγηρία (20%). Οπως αποτυπώνεται στην έκθεση, «μέχρι σήμερα, οι υπεσχημένες βιώσιμες λύσεις έχουν φθάσει σε πολύ λίγα παιδιά σε αναμονή για επανεγκατάσταση».

Ως τα μέσα Ιουλίου 2016, περίπου 3.000 άνθρωποι είχαν μετεγκατασταθεί από την Ιταλία και την Ελλάδα, από τους 160.000 που συμφωνήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2015, ενώ λιγότεροι από 800 άνθρωποι επανεγκαταστάθηκαν από την Τουρκία στην ΕΕ κατά τη διάρκεια των πρώτων 90 ημερών της συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας. Για τα παιδιά προσφύγων και μεταναστών οι καθυστερήσεις αυτές σημαίνουν παρατεταμένη παραμονή σε κλειστά κέντρα και περιορισμένη πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες.

Οπως διαπιστώνει η Εκθεση της UNICEF, στην Ελλάδα, την Ισπανία και τη Γαλλία, μεταξύ 45% και 55% των παιδιών των μεταναστών ζουν στη φτώχεια, σε διπλάσιο ποσοστό από ό,τι τα παιδιά από γονείς μη μετανάστες. Αυτό το πρόβλημα, δυστυχώς, δεν είναι καινούργιο. Λόγω της ύφεσης από το 2008, τα παιδιά σε οικογένειες μεταναστών έμειναν πίσω.

Τα στοιχεία που παρουσιάζονται από τη UNICEF δείχνουν πως η Τουρκία φιλοξενεί τον μεγαλύτερο συνολικό αριθμό των πρόσφατων προσφύγων, και πολύ πιθανόν τον μεγαλύτερο αριθμό των παιδιών προσφύγων στον κόσμο. Σε σχέση με τον πληθυσμό του, ο Λίβανος φιλοξενεί τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων σε συντριπτική αναλογία: περίπου 1 στους 5 ανθρώπους στον Λίβανο είναι πρόσφυγας.

Συγκριτικά, υπάρχει περίπου 1 πρόσφυγας για κάθε 530 άτομα στο Ηνωμένο Βασίλειο και 1 για κάθε 1.200 στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οταν εξετάζουμε χώρες φιλοξενίας προσφύγων με βάση το επίπεδο του εισοδήματος ωστόσο η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η Αιθιοπία και το Πακιστάν φιλοξενούν τη μεγαλύτερη συγκέντρωση προσφύγων.