Η μετάβαση από τη σημερινή Ανγκελα Ι στην Ανγκελα ΙΙ

Too big to fail –πολύ μεγάλη για να αποτύχει. Η φράση αυτή, που συνήθως λέγεται για επιχειρήσεις-κολοσσούς, πάει κουτί και στην Ανγκελα Μέρκελ. Η γερμανίδα καγκελάριος είναι τέτοια υπερδύναμη που τυχόν εθελούσια ή όχι αποχώρησή της από την πολιτική σκηνή θα προκαλούσε σεισμό στη Γερμανία και όχι μόνο. Χάρη στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στο ευρώ η γερμανική πολιτική έχει πλέον και διακρατική διάσταση, με την έννοια μιας εσωτερικής ευρωπαϊκής πολιτικής. Και στην τελευταία η κυρία Μέρκελ κάνει εξίσου κουμάντο όπως και στην εσωτερική πολιτική της χώρας της.

Τελευταία βέβαια πληθαίνουν οι φήμες ότι ίσως να μη βάλει υποψηφιότητα στις επόμενες βουλευτικές εκλογές στη Γερμανία τον Σεπτέμβριο του 2017. Ως αιτία γι’ αυτό φέρεται η «αποτυχημένη» προσφυγική πολιτική της, που έχει ως συνέπεια την ορμητική άνοδο της ακροδεξιάς Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD), του πρώτου κόμματος που κατόρθωσε να ορθοποδήσει μεταπολεμικά δεξιά της Χριστιανοδημοκρατίας.

Η φημολογία τροφοδοτείται και από τρεις άλλους λόγους. Πρώτον, από τη συνεχή πτώση της δημοτικότητάς της τους τελευταίους μήνες (που παραμένει όμως σε υψηλά επίπεδα) και, δεύτερον, από την άρνησή της να δηλώσει άμεσα αν θα είναι και αυτή τη φορά υποψήφια καγκελάριος. Αυτό θα το κάνει, λέει, στη «δεδομένη στιγμή», που, όπως όλα δείχνουν, θα είναι στο συνέδριο του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος τον ερχόμενο Δεκέμβριο. Και, τρίτον, από την γκρίνια που έχει ξεσπάσει λόγω της προσφυγικής της πολιτικής σε μέρος του κόμματός της (CDU) αλλά κυρίως στην αδελφή Χριστιανοκοινωνική Ενωση της Βαυαρίας (CSU) υπό τον πρωθυπουργό του κρατιδίου Χορστ Ζεχόφερ.

Στην ουσία βέβαια πρόκειται για τρικυμία σε ένα ποτήρι νερό. Η ηγεμονία της κυρίας Μέρκελ ήταν και παραμένει αδιαφιλονίκητη –κανείς στο Βερολίνο δεν πιστεύει ότι θα βρεθεί εσωκομματικός ανταγωνιστής που θα της ρίξει το γάντι. Η γκρίνια του Ζεχόφερ, επισημαίνει το περιοδικό «Der Spiegel», αποβλέπει αποκλειστικά στην εκμαίευση ανταλλαγμάτων εκ μέρους της (για πιο σκληρή στάση στο Προσφυγικό), όχι στην υπονόμευση της θέσης της.

«Η Μέρκελ δεν παίζεται» λέει με περηφάνια συνεργάτης της. Το αποτέλεσμα είναι, ότι παρά την τρέχουσα «δελφινολογία», δεν υπάρχουν πραγματικοί δελφίνοι στο κόμμα της. «Πρόκειται για είδωλα, υποκατάστατα δελφίνων» έγραψε εφημερίδα. Σε αυτούς ανήκουν η υπουργός Αμυνας Ούρσουλα φον ντερ Λάγεν, η οποία στερείται όμως ηγετικού προφίλ, καθώς και ο πολύπειρος Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος παρουσιάζεται ως προσωρινή λύση ανάγκης σε περίπτωση ενός (πολιτικού) «ξαφνικού θανάτου» της κυρίας Μέρκελ. Ο υφυπουργός Οικονομικών Γενς Σπαν, ο οποίος προβάλλεται τις τελευταίες ημέρες επίσης ως δυνατός διάδοχός της, είναι δημιούργημα του βρετανικού «Guardian» –«αν δεν διάβαζε την εφημερίδα, δεν θα το ήξερε και ο ίδιος» έλεγε φίλος του. Στη Γερμανία πάντως κανείς δεν τον ήξερε ως τώρα ως «δελφίνο».

Αυτό ήταν μάλιστα καλό και για τον ίδιο, δεδομένου ότι η κυρία Μέρκελ δεν ανέχεται δίπλα της επίδοξους διαδόχους. «Πτώματα σκεπάζουν τον δρόμο της» είχε γράψει παλιότερα εφημερίδα υπονοώντας με αυτό ότι η καγκελάριος εξόντωσε πολιτικά κάθε κομματικό της σύντροφο που αμφισβήτησε, έστω και δυνητικά, την εξουσία της –αρχίζοντας από τον Χέλμουτ Κολ (από τον οποίο αφαίρεσε τον τίτλο του επίτιμου προέδρου του κόμματος), τον κ. Σόιμπλε (που καθαίρεσε από την προεδρία του κόμματος), τον Φρίντριχ Μερτς (τον οποίο απέπεμψε ως πρόεδρο της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος) και πάει λέγοντας.

Τούτων δοθέντων, η μοναδική εναλλακτική λύση προς την κυρία Μέρκελ είναι σήμερα η ίδια η κυρία Μέρκελ. Υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι θα το θέλει και η ίδια, κάτι που πρέπει να θεωρείται σίγουρο. (Οι κατά καιρούς φήμες που την εμφανίζουν ως υποψήφια πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ως γενική γραμματέα του ΟΗΕ ή ως επικεφαλής διαστημικής αποστολής για τον… πλανήτη Αρη στερούνται προφανώς σοβαρότητας.)

Αυτό δεν σημαίνει ωστόσο ότι η κυρία Μέρκελ θα μείνει η ίδια. Το αντίθετο μάλιστα, όλα δείχνουν ότι θα έχουμε μετάβαση από τη σημερινή Μέρκελ Ι στη Μέρκελ ΙΙ. Και τούτο και στα δύο βασικά θέματα που σφράγισαν ως τώρα την καγκελαρία της: την κρίση της Ευρωπαϊκής Ενωσης (με επίκεντρο την ευρωζώνη) και το Προσφυγικό.

Αυτό υπαγορεύεται και από τη δραστική αλλαγή των δεδομένων. Το Brexit άφησε πίσω του μια κουτσουρεμένη Ενωση και άνοιξε τον δρόμο για την έξοδο και άλλων χωρών. Η Μέρκελ ΙΙ συνιστά προς το παρόν «σύνεση και αναστοχασμό» με στόχο μια λελογισμένη ανασυγκρότηση. Στην πραγματικότητα, όμως, επεξεργάζεται νέες δρακόντειες φιλελεύθερες πολιτικές που αν επιβληθούν θα παροξύνουν την κρίση και θα διευρύνουν την υπάρχουσα ανισότητα μεταξύ των χωρών της Ενωσης –σε βάρος και της Ελλάδας.

Παρόμοια σκλήρυνση αναμένεται και στο Προσφυγικό. Ενώ παλιότερα η κυρία Μέρκελ διαβεβαίωνε τους Γερμανούς ότι «θα τα καταφέρουμε!» (σ.σ.: να ενσωματώσουμε τους πρόσφυγες με ανθρώπινο τρόπο), σήμερα ανακράζει: «Επαναπροώθηση, επαναπροώθηση, επαναπροώθηση!». Ταυτόχρονα επιμένει στη συμφωνία Βρυξελλών – Αγκυρας που αποβαίνει εις βάρος των προσφύγων και της Τουρκίας με παράπλευρο (αν και εν πολλοίς εθελούσιο!) θύμα την Ελλάδα.

Η Μέρκελ Ι τείνει λοιπόν να πέσει θύμα της Μέρκελ ΙΙ. Αυτό θα είναι κακό για όλη την Ευρώπη, χωρίς αυτό πάλι να σημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι θα έχουν τις καλύτερες δυνατές αναμνήσεις από την «πρώτη» Μέρκελ.