Τα παγκόσμια φώτα της δημοσιότητας συγκέντρωσε την περασμένη εβδομάδα η ανακοίνωση διεθνούς ερευνητικής ομάδας η οποία εντόπισε έναν πλανήτη να περιφέρεται γύρω από τον πλησιέστερο γείτονα του Ηλιου, τον Εγγύτατο του Κενταύρου.Το άστρο βρίσκεται σε απόσταση μόλις 4,37 ετών φωτός από τον Ηλιο. Ο πλανήτης ονομάστηκε Εγγύτατος β (Proxima b) και, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ερευνητών, έχει μέγεθος συγκρίσιμο με αυτό της Γης, είναι πιθανότατα βραχώδης και επιπλέον βρίσκεται στη λεγόμενη κατοικήσιμη ζώνη, στην κατάλληλη απόσταση από το μητρικό του άστρο ώστε να διαθέτει στην επιφάνειά του υγρό νερό, που είναι ο κρισιμότερος παράγοντας για την παρουσία της ζωής. Στην ερευνητική ομάδα μετείχε και ο δρ Γιάννης Τσάπρας, αστροφυσικός στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης, που περιγράφει στο «Βήμα» πώς έγινε η ανακάλυψη, τι είναι αυτός ο πλανήτης και αποκαλύπτει ότι υπάρχουν ίχνη και άλλου πλανήτη στο ίδιο σύστημα τον οποίο θα προσπαθήσουν να εντοπίσουν.
Υποψιαζόσασταν ότι στο συγκεκριμένο σύστημα υπήρχε πλανήτης ή επειδή είναι το πλησιέστερο στη Γη σύστημα αποφασίσατε να το εξερευνήσετε για να διαπιστώσετε τι υπάρχει εκεί;
«Πολλές αστρονομικές παρατηρήσεις είχαν και παλαιότερα ως αντικείμενο μελέτης τον Εγγύτατο Κενταύρου καθώς είναι πράγματι το κοντινότερο αστέρι στο ηλιακό σύστημα. Μερικές από τις πλέον πρόσφατες μας έδωσαν ενδείξεις παρουσίας σήματος την ίδια χρονική περίοδο που το διαπιστώσαμε κι εμείς. Δεν ήταν όμως ξεκάθαρο γιατί το άστρο είναι ενεργό και έχει συχνές εκλάμψεις που μπερδεύουν τις μετρήσεις μας. Αυτός ήταν άλλωστε κι ο κύριος λόγος που αποφασίσαμε να το ξαναθέσουμε υπό παρατήρηση με τα τηλεσκόπιά μας μέσω του προγράμματος Pale Red Dot».
Σας εξέπληξε το γεγονός ότι όχι μόνο υπάρχει πλανήτης εκεί αλλά βρίσκεται και στη λεγόμενη κατοικήσιμη ζώνη;
«Επειτα από ανακαλύψεις χιλιάδων εξωπλανητών την τελευταία εικοσαετία με διαφορετικές και ανεξάρτητες μεθόδους γνωρίζουμε πλέον ότι η παρουσία πλανητών γύρω από τα αστέρια αποτελεί μάλλον τον κανόνα παρά την εξαίρεση, συμπεριλαμβανομένων και πλανητών στην κατοικήσιμη ζώνη, συνεπώς δεν μας έκανε μεγάλη έκπληξη. Στα δεδομένα μας υπάρχει μάλιστα και ένα δεύτερο σήμα με κάπως μεγαλύτερη περίοδο αλλά η συγκεκριμένη έρευνα είχε περιορισμένη διάρκεια και δεν κατορθώσαμε να το επιβεβαιώσουμε. Σίγουρα όμως θα επανέλθουμε να το εξετάσουμε».
Θα συνεχίσετε τις έρευνες είτε σε αυτόν τον πλανήτη για να εντοπίσετε νέα στοιχεία είτε στο συγκεκριμένο σύστημα για την ανακάλυψη και άλλων πλανητών εκεί;
«Το επόμενο βήμα θα είναι η επιβεβαίωση του σήματος που είδαμε και από άλλα ανεξάρτητα τηλεσκόπια. Παράλληλα θέλουμε να κοιτάξουμε αν ο πλανήτης περνάει μπροστά από το άστρο με αποτέλεσμα να μειώνεται περιοδικά η λαμπρότητά του (μέθοδος διελεύσεων/transit method).Ηδη υπάρχουν ομάδες που έχουν αρχίσει να το ερευνούν. Υπολογίζουμε ότι η πιθανότητα να συμβαίνει κάτι τέτοιο είναι γύρω στο 2%, που δεν είναι και ιδιαίτερα ελπιδοφόρο, αλλά αν πράγματι συμβαίνει, τότε θα μπορέσουμε να μάθουμε την πυκνότητα του πλανήτη και ίσως μπορέσουμε να μάθουμε αν έχει ατμόσφαιρα και τι είδους είναι αυτή. Αν δεν εντοπίσουμε διελεύσεις, που είναι και το πιθανότερο, τότε μάλλον θα πρέπει να περιμένουμε μέχρι να ετοιμαστούν τα καινούργια μεγάλα τηλεσκόπια όπως το E-ELT για να μάθουμε περισσότερα».
Πιστεύετε ότι μπορεί σύντομα να γνωρίζουμε περισσότερα στοιχεία για αυτόν τον πλανήτη ώστε να επιβεβαιωθεί αν πρόκειται πράγματι για βραχώδη, για ατμοσφαιρικά δεδομένα κ.τ.λ.;
«Είμαστε αρκετά σίγουροι ότι πρόκειται για βραχώδη πλανήτη και όχι για γίγαντα αερίων, με την έννοια ότι δεν γνωρίζουμε φυσικούς μηχανισμούς που να μπορούν να δημιουργήσουν αέριο γίγαντα με τη μάζα που μετρήσαμε σε σύστημα όπως το συγκεκριμένο. Επίσης μπορούμε να συγκρίνουμε αυτό το σύστημα με άλλα που έχουν ανακαλυφθεί και κανένα δεν έχει αέριο γίγαντα με παρόμοια μάζα σε παρόμοια απόσταση από αστέρι παρόμοιας μάζας (M-dwarf). Συνοπτικά λοιπόν και η θεωρία και οι παρατηρήσεις άλλων ανάλογων συστημάτων μάς οδηγούν στο συμπέρασμα ότι είναι βραχώδης.Οσον αφορά την ύπαρξη ή όχι ατμόσφαιρας, δεν γνωρίζουμε ακόμα».
Πιστεύετε ότι είμαστε κοντά στο να ανακαλύψουμε ένα πλανήτη σαν τη Γη;
«Αν εννοείτε πλανήτη που να υπάρχει ζωή, σε γενικές γραμμές πιστεύω πως ναι, είμαστε κοντά. Αλλά μη φανταστείτε τίποτα χολιγουντιανά σενάρια, πιθανότατα για βακτηριδιακή μορφή ζωής θα πρόκειται. Οι περισσότεροι εξωπλανήτες που έχουν ανακαλυφθεί ως σήμερα είναι αρκετά μεγάλοι και πολύ κοντά στα άστρα τους για να μπορέσουν να υποστηρίξουν ζωή όπως εμείς την αντιλαμβανόμαστε. Αλλά τα τελευταία χρόνια έχουμε βελτιώσει τις μεθόδους μας και συνεχίζουμε να ανακαλύπτουμε όλο και μικρότερους πλανήτες σε πιο εύκρατες τροχιές. Λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των εξωπλανητών που έχουν ανακαλυφθεί ως σήμερα, φαίνεται ότι οι μικροί πλανήτες είναι πολύ περισσότεροι από τα μεγαλύτερα αέρια ξαδέλφια τους. Ολες αυτές οι ανακαλύψεις μας βοηθούν να κατανοήσουμε καλύτερα πώς δημιουργούνται και πώς αναπτύσσονται τα πλανητικά συστήματα, συμπεριλαμβανομένου και του δικού μας. Το επόμενο στάδιο τις ερχόμενες δεκαετίες θα είναι να μελετήσουμε με τα μεγάλα τηλεσκόπια νέας τεχνολογίας τους καλύτερους «υποψήφιους» εξωπλανήτες όπου θα μπορούσε να έχει αναπτυχθεί ζωή και να ψάξουμε για τυχόν ίχνη της στη χημική σύσταση της ατμόσφαιρας του πλανήτη».
Ποια είναι τα επόμενα ερευνητικά σχέδιά σας;
«Συνεχίζω τη συνεργασία μου με μια διεθνή ομάδα επιστημόνων με τους οποίους χρησιμοποιούμε τη μέθοδο των βαρυτικών μικροφακών (gravitational microlensing) και ένα δίκτυο ρομποτικών τηλεσκοπίων (LCOGT) σε όλον τον κόσμο με σκοπό να ανακαλύψουμε ψυχρούς πλανήτες σε απόμακρες τροχιές. Είναι μια τάξη πλανητών για τους οποίους δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα και είναι εξαιρετικά δύσκολο ως και αδύνατο να ανακαλυφθούν με οποιαδήποτε άλλη μέθοδο. Ξέρουμε όμως ότι παίζουν καθοριστικό ρόλο καθ’ όλη την εξέλιξη ενός πλανητικού συστήματος και μέχρι να κατανοήσουμε περισσότερο τη συμπεριφορά τους δεν μπορούμε να ξέρουμε ποιο απο τα μοντέλα που έχουν αναπτύξει οι θεωρητικοί αστροφυσικοί για τη δημιουργία πλανητικών συστημάτων ανταποκρίνεται καλύτερα στην πραγματικότητα».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
