Αυτοματοποιημένα οχήματα και «on demand» υπηρεσίες συνδυασμένων μετακινήσεων, με τη σύμπραξη δημόσιων μέσων μαζικής μεταφοράς και ιδιωτικών εταιρειών παροχής υπηρεσιών μετακίνησης, συνθέτουν το «μέλλον» των αστικών μετακινήσεων. Ο οικονομολόγος, στέλεχος του Διεθνούς Φόρουμ Μεταφορών του ΟΟΣΑ (ITF/OECD) κ. Φίλιπ Κριστ, ο οποίος βρέθηκε στη χώρα μας για το 20ό Ευρωπαϊκό Συνέδριο Mobility Management ECOMM, περιγράφει στο «Βήμα» τις «έξυπνες» πόλεις τού αύριο. Δεν πρόκειται φυσικά για αποστειρωμένες, σαν αυτές που βλέπουμε στα φιλμ φαντασίας, όπου όλα γίνονται κάπως «μαγικά», αλλά για εκείνες που θα ασκούν μεγαλύτερη γοητεία στους κατοίκους τους.
«Εξυπνες πόλεις είναι αυτές που θα μπορούν στο μέλλον να διαχειριστούν το χάος, το απρόβλεπτο, με αιχμή του δόρατος τις νέες τεχνολογίες» λέει χαρακτηριστικά. Η μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης, η βελτίωση της προσβασιμότητας, η αποδέσμευση των κατοίκων από το ΙΧ και η ανάκτηση του δημόσιου χώρου από τα σταθμευμένα οχήματα αποτελούν μόνο μερικές από τις «αναδυόμενες» ανάγκες για τους κατοίκους των αστικών κέντρων.
Γκάμα επιλογών με αποτελέσματα
Ως το 2050, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ, οι νέες μετακινήσεις θα αυξηθούν κατά 94% στις αναδυόμενες οικονομίες και κατά 97% στα αστικά κέντρα. Παράλληλα οι κοινωνικοοικονομικές αβεβαιότητες αλλά και η ραγδαία εξέλιξη των ψηφιακών εφαρμογών φέρνουν νέα δεδομένα. «Αυτό που χρειαζόμαστε είναι γκάμα επιλογών για αποτελεσματικότερες και οικονομικότερες μετακινήσεις. Από το να περπατήσω, να πάρω ταξί ή μετρό, να επιλέξω μίνι μπας, μέχρι και να ενοικιάσω ένα ποδήλατο ή αυτοκίνητο για συγκεκριμένη διαδρομή –υπηρεσία που προσφέρεται ήδη σε αρκετές πόλεις, π.χ. Μόναχο» εξηγεί ο κ. Κριστ, επικεφαλής των ερευνητικών προγραμμάτων του ITF/OECD για την αστική κινητικότητα.
Οπως εξηγεί, τα δίκτυα συνδυασμένων μεταφορών είναι μία από τις μεγάλες αλλαγές που έχουν ήδη εισαγάγει οι νέες τεχνολογίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η υπηρεσία Bridj, που διατίθεται σε Βοστώνη, Ουάσιγκτον και Κάνσας Σίτι μέσω online εφαρμογής. Προσφέρει μετακίνηση «κατά παραγγελία» με μίνι μπας, παρέχοντας δυνατότητα προκράτησης θέσης για συγκεκριμένη διαδρομή, την οποία ορίζει ο ίδιος ο χρήστης ανάλογα με τις ανάγκες του, με κόστος από 2 ως 6 δολάρια.
«Κοινός τόπος τέτοιων εφαρμογών είναι ότι μας δείχνουν εμπράκτως πως είναι εύκολο να ζούμε στην πόλη χωρίς αυτοκίνητο. Αν έχουν μια αξία οι πόλεις είναι ότι φέρνουν περισσότερους ανθρώπους πιο κοντά, ενώ τώρα όλοι είμαστε κλεισμένοι στα αυτοκίνητά μας» επισημαίνει. Τάση που παρατηρείται ήδη στη Βόρεια Αμερική, στην Ευρώπη και στις αναπτυγμένες χώρες της Ασίας, ειδικά ανάμεσα στους νέους, που θέλουν να αποφύγουν το κόστος κίνησης και συντήρησης ενός ΙΧ.
Αξιόπιστες συνδυασμένες μεταφορές
«Οι αξιόπιστες συνδυασμένες μεταφορές είναι το «μέλλον» των πόλεών μας» λέει ο κ. Κριστ στο «Βήμα», τονίζοντας πως θα πρέπει να εμπλέξουμε στον σχεδιασμό όχι μόνο τα μέσα μαζικής μεταφοράς (ΜΜΜ) αλλά και τις ιδιωτικές υπηρεσίες, όπως ταξί, taxi buses, αλλά και «κοινόχρηστα» οχήματα. Ηδη στις ΗΠΑ μέρος του πακέτου των δημόσιων μεταφορών παρέχεται μέσω εταιρειών όπως Lyft και Uber, ενώ ως αντικίνητρο για τη χρήση του ΙΧ διατίθεται από ειδική πλατφόρμα κουπόνι περίπου 200 δολαρίων για εξαργύρωση σε συνδυασμένες υπηρεσίες.
Για να γίνει αυτό όμως προς όφελος του πολίτη «θα πρέπει οι αρμόδιοι να σχεδιάσουν το κατάλληλο μείγμα δημόσιων και ιδιωτικών υπηρεσιών» ξεκαθαρίζει, τονίζοντας παράλληλα ότι η άρση του παρωχημένου προστατευτισμού και η βελτίωση του ρυθμιστικού πλαισίου γύρω από τα ταξί είναι σε αυτή τη φάση η μεγάλη πρόκληση.
Μελέτη του ΟΟΣΑ δείχνει πως, αν σήμερα στη διάρκεια ενός 24ώρου απαιτούνται 200 οχήματα για τις διαδρομές εντός πόλης, με ένα καλά σχεδιασμένο σύστημα συνδυασμένων μεταφορών θα μειωθούν σε μόλις έξι, δηλαδή στο 3%. Οι εκπομπές αερίων θα μειωθούν κατά 34%, ενώ θα «απελευθερωθεί» και ποσοστό 80% των χώρων που σήμερα είναι δεσμευμένοι για μεγάλα πάρκινγκ.
Αλλαγή τρόπου σκέψης
Οσο για τις μετακινήσεις στην Αθήνα, την οποία επισκέπτεται συχνά, σχολιάζει πως, όπως οι περισσότερες πόλεις του δυτικού κόσμου, έχει ανάγκη από ένα διαφορετικό μοντέλο μετακινήσεων. «Δεν χρειάζονται μεγάλες επενδύσεις αλλά αλλαγή του τρόπου που σκεφτόμαστε και σχεδιάζουμε τις αστικές μετακινήσεις για το μέλλον. Μπορούμε, π.χ., να συντηρούμε ένα σύστημα με άδεια λεωφορεία ή στο 10%-15% της δυναμικότητάς τους ορισμένες ώρες της ημέρας, ενώ άλλες ώρες είναι ασφυκτικά γεμάτα, το οποίο επιφέρει μεγάλο κόστος για το κράτος;» αναρωτιέται.
Μία ακόμη αλλαγή που διαβλέπει το στέλεχος του ITF/OECD ότι θα έρθει νωρίτερα από όσο την περιμένουμε είναι τα αυτοματοποιημένα οχήματα, «γεγονός που θα καταστήσει ουσιαστικά τους νόμους και τους κανονισμούς μας απαρχαιωμένους». Ατμομηχανή της αυτοματοποιημένης οδήγησης θα είναι οι νέες τεχνολογίες. «Η δύναμη είναι στα data» όπως λέει χαρακτηριστικά. «Πρέπει λοιπόν να βοηθήσουμε τις Αρχές να αντιληφθούν πώς θα μοιάζουν οι πόλεις μας στο μέλλον».
«Επίσης, σε δρόμους ταχύτερης κυκλοφορίας η λύση είναι να δοθεί ξεχωριστός χώρος στους ποδηλάτες, πράγμα που δεν σημαίνει νέες ακριβές υποδομές, αποτελεί κυρίως πολιτική επιλογή» επισημαίνει, προτείνοντας την καθιέρωση ενός συστήματος δοκιμαστικής περιόδου, όπως ισχύει στις ΗΠΑ. «Πρόκειται για μια ωραία νοοτροπία που λύνει ουσιαστικά τα χέρια των πολιτικών, επειδή όταν οι πολίτες βιώσουν μια νέα, καλή εμπειρία, δεν θέλουν να γυρίσουν πίσω».
ΛΙΓΟΤΕΡΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ
Ως υποστηρικτής της αυτοματοποιημένης μετακίνησης πιστεύει πως όταν φτάσουμε στο σημείο να την αξιοποιήσουμε, εκτός από την οικονομία χρόνου και χιλιομετρικών αποστάσεων, θα έχουμε λιγότερο σοβαρά ατυχήματα σε σχέση με αυτά που προκύπτουν με τον άνθρωπο στο τιμόνι. «Τα ανθρώπινα λάθη αποφεύγονται από τα αυτοματοποιημένα οχήματα, τα οποία σίγουρα θα κάνουν δικά τους σφάλματα, οι ταχύτητες όμως που χρησιμοποιούν είναι πολύ μικρότερες, εκτός του ότι υπάρχει πάντα ένα κέντρο ασφαλείας που επιβλέπει και επεμβαίνει όταν υπάρχει πραγματική κατάσταση έκτακτης ανάγκης».
Ως λάτρης του ποδηλάτου, ο κ. Φίλιπ Κριστ δεν έχει παραλείψει να το χρησιμοποιήσει και στην Αθήνα, όπου λίγο-πολύ παρατήρησε αυτό που συμβαίνει σε πολλές πόλεις ανά τον κόσμο. Η πλειοψηφία των ποδηλατών είναι νέοι άνδρες, οι οποίοι είτε δεν έχουν την αίσθηση του κινδύνου είτε νιώθουν αυτοπεποίθηση να βγουν στον δρόμο. «Η πρόκληση είναι να επικρατήσει ανάμεσα σε όσους φοβούνται η αίσθηση της ασφάλειας και αυτό σε μια μεγαλούπολη, όπως η Αθήνα, γίνεται μέσω του καθορισμού ζωνών ρυθμισμένης ταχύτητας».
Ως υποστηρικτής της αυτοματοποιημένης μετακίνησης πιστεύει πως όταν φτάσουμε στο σημείο να την αξιοποιήσουμε, εκτός από την οικονομία χρόνου και χιλιομετρικών αποστάσεων, θα έχουμε λιγότερο σοβαρά ατυχήματα σε σχέση με αυτά που προκύπτουν με τον άνθρωπο στο τιμόνι. «Τα ανθρώπινα λάθη αποφεύγονται από τα αυτοματοποιημένα οχήματα, τα οποία σίγουρα θα κάνουν δικά τους σφάλματα, οι ταχύτητες όμως που χρησιμοποιούν είναι πολύ μικρότερες, εκτός του ότι υπάρχει πάντα ένα κέντρο ασφαλείας που επιβλέπει και επεμβαίνει όταν υπάρχει πραγματική κατάσταση έκτακτης ανάγκης».
Λύση στον χώρο
Ποδηλατώντας στην Αθήνα
Ως λάτρης του ποδηλάτου, ο κ. Φίλιπ Κριστ δεν έχει παραλείψει να το χρησιμοποιήσει και στην Αθήνα, όπου λίγο-πολύ παρατήρησε αυτό που συμβαίνει σε πολλές πόλεις ανά τον κόσμο. Η πλειοψηφία των ποδηλατών είναι νέοι άνδρες, οι οποίοι είτε δεν έχουν την αίσθηση του κινδύνου είτε νιώθουν αυτοπεποίθηση να βγουν στον δρόμο. «Η πρόκληση είναι να επικρατήσει ανάμεσα σε όσους φοβούνται η αίσθηση της ασφάλειας και αυτό σε μια μεγαλούπολη, όπως η Αθήνα, γίνεται μέσω του καθορισμού ζωνών ρυθμισμένης ταχύτητας».
Περιοχές δηλαδή εντός αστικού ιστού, όπου η ταχύτητα κίνησης θα διατηρείται χαμηλή, 20-30 χλμ./ώρα. Οπως επισημαίνει, υπάρχουν πολλές περιοχές στην Αθήνα όπου ρεαλιστικά τα αυτοκίνητα δεν μπορούν να κινηθούν ταχύτερα. Εντός όμως και των ζωνών θα πρέπει, μέσω σχεδιασμού, να δοθεί περισσότερος χώρος σε ποδηλάτες και πεζούς.
«Επίσης, σε δρόμους ταχύτερης κυκλοφορίας η λύση είναι να δοθεί ξεχωριστός χώρος στους ποδηλάτες, πράγμα που δεν σημαίνει νέες ακριβές υποδομές, αποτελεί κυρίως πολιτική επιλογή» επισημαίνει, προτείνοντας την καθιέρωση ενός συστήματος δοκιμαστικής περιόδου, όπως ισχύει στις ΗΠΑ. «Πρόκειται για μια ωραία νοοτροπία που λύνει ουσιαστικά τα χέρια των πολιτικών, επειδή όταν οι πολίτες βιώσουν μια νέα, καλή εμπειρία, δεν θέλουν να γυρίσουν πίσω».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
